Hæstv. forseti. Hv. 1. þm. Norðurl. e. hefur farið allítarlega í gegnum nál. minni hluta fjárln. og ég skal ekki nota þann dýrmæta tíma sem við höfum hér eftir til þess að endurtaka það. Ég kemst hins vegar ekki hjá því að fara nokkrum orðum um störf hv. fjárln. almennt.
Það ætti ekki að vera ágreiningur um það í hv. fjárln. eða á hinu háa Alþingi að okkur ber að gera þjóðinni fjárlög árlega sem við trúum á að standist og sem við trúum að verði þjóðfélagsþegnunum í landinu til góðs. Þó er ekki endilega alltaf svo að sjá. Auðvitað hefur hver ríkisstjórn aðra stefnu í einhverjum atriðum en sú sem áður var við völd, en þó ætti það ekki að vera svo að ekki væri hægt að nýta sér reynslu þeirra sem setið hafa í ráðuneytum landsins. Ég hef ekki getað séð að sú reynsla sé í neinu nýtt og get ég tekið dæmi um það þar sem nú situr í hv. fjárln. fyrrv. hæstv. heilbrrh., sá sem hér talaði áðan, hv. 1. þm. Norðurl. e. Mér er ekki kunnugt um að farið hafi verið í smiðju til hans um hið minnsta eða smæsta atriði við gerð fjárlaga, hvorki í ár né fyrir næsta ár. Þar af leiðandi er ekkert samhengi í fjárlagagerð frá ári til árs.
Það er satt að segja þannig að þegar nýir ráðherrar setjast í ráðuneyti er eins og þeir hafi verið bitnir af óðum hundi. Þeir ætla að gera allt á nokkrum vikum. Það þarf ekki að taka tíma í að kynna sér hvað forverinn var að gera, hvað heppnaðist og hvað heppnaðist ekki. Nei, það er fenginn her af reiknimeisturum sem eru settir í eftirvinnu, næturvinnu og helgidagavinnu við að finna út eitthvað sniðugt sem hinn nýi hæstv. ráðherra getur merkt sér.
Þetta eru auðvitað engin vinnubrögð. Þetta höfum við séð á satt að segja heldur átakanlegan máta þegar gert er upp fjárlagaárið 1992. Sá brussugangur --- og ég bið hv. þingheim að forláta mér orðið --- sem notaður var til að ráðast inn í heilbrigðiskerfi landsmanna, sem er flókið, að mörgu leyti merkilegt og vel upp byggt og þjónar landsmönnum vel, á nokkrum vikum án þess að tala við það fólk sem vinnur í þessu kerfi og dálkarnir skornir, auðvitað hefur það sýnt sig að þetta gekk ekki upp. Það er hægt að loka deildum fyrir gamalt fólk. Það er hægt að senda það heim. Það verður að hjúkra því eftir sem áður og þá kemur sá kostnaður einfaldlega fram annars staðar. Svo einfalt er það. Börn halda áfram að fæðast, sem betur fer, þó að fæðingarheimilum sé lokað. Við veikjumst í nokkuð sömu hlutföllum og við gerðum áður hversu mikill niðurskurðarmeistari er í heilbrrn. í það og það sinnið.
Þá er kannski komið að því að reyna að átta sig á einföldustu hugtökum. Menn eru að tala um sparnað. Sparnað í ríkiskerfinu. Hvað er það? Það er ekki að fækka námsmönnum af því það er minna til skiptanna fyrir þá. Það er ekki að draga úr þjónustu við sjúka, fatlaða, aldraða og börn. Það er ekki að fjölga börnum í bekkjum í grunnskóla. Sparnaður, svo það sé ljóst, hæstv. forseti, og bið ég forseta að skila því til ríkisstjórnarinnar og segja hæstv. fjmrh., er það ef tekst að draga úr ríkisútgjöldum án þess að skerða þjónustu við landsmenn. Svo einfalt er það. Ekkert annað getur verið sparnaður. Sparnaður er það að nota minna til sömu hluta og áður voru kostuðu meira fé. Ég held að hv. Alþingi hljóti að vera sammála um þetta.
Það er auðvitað enginn vandi að spara eins og núv. ríkisstjórn sparar. Við skulum skera niður skólakerfið og láta foreldra fara að borga sjálfa. Er það sparnaður? Nei, það er ekki sparnaður. Það er tilflutningur á fé. Það er enginn sparnaður á sjúkrahúsi að sjúklingar greiði meira fyrir þjónustuna en þeir gerðu áður. Sparnaður fyrir hvern? Það má kannski segja að það sé sparnaður í ríkiskassanum á kostnað þeirra sem eiga. Það er nefnilega ekki hæstv. ríkisstjórn sem á ríkiskassann. Það vill svo til að það erum við sjálf. Og það er orðið ærið þreytandi að heyra menn tala um almannafé sem því forvalta hverju sinni eins og þeir eigi það sjálfir. Þeir eru einfaldlega með féð okkar milli handanna og við viljum fá ákveðna þjónustu fyrir þetta fé. Við teljum ekki eftir okkur að borga í sameiginlega sjóði landsmanna en við höfum ákveðið og við höfum markað stefnu á hinu háa Alþingi í hvað við viljum nota þetta mikla fé. Við viljum ekki hér í landi láta fara illa um börn, gamalmenni, fatlað fólk og sjúkt. Um það er eining í þjóðfélaginu og það hefur engin ríkisstjórn leyfi til að hrófla við þessum stefnumiðum nema það sé þá gert hátt og í hljóði að þeirri stefnu sé breytt sem hingað til hefur verið við lýði. En þá þarf að bera það fram sem sérstakt þingmál. Við erum sammála um þetta, hæstv. forseti og hæstv. fjmrh., svo við þurfum ekki að tala um þetta.
En ef við snúum okkur aftur að hv. fjárln. sem í öllum þjóðþingum er ein virðulegasta nefnd þingsins, valdamest og ábyrgust. Svo ætti auðvitað að vera hér líka. ( Gripið fram í: Og er það.) Ég held að það vanti því miður dálítið á það án þess að ég sé þar með að lasta þá hv. þm. sem þar sitja. Það er einu sinni svo að Íslendingar virðast aldrei hafa almennilega skilið eða gert upp við sig þrískiptingu valdsins í þessu landi. Hv. fjárln. og stundum hið háa Alþingi gera sig sek um að taka við skilaboðum og tilskipunum frá framkvæmdarvaldinu. Það á hvorugur aðilinn að gera. Það er fjárln. Alþingis sem mótar stefnu og meðferð ríkisfjármála ef vel á að vera. Og það er kannski upplýsandi fyrir hv. þingheim að vita að t.d. í norska Stórþinginu er formaður fjárln. ævinlega, og það er lagaskylda, stjórnarandstæðingur vegna þess að þingið vill ekki afsala valdi sínu til fjmrh. og með því að hafa stjórnarandstæðing sem formann fjárln. telur þingið að það sé tryggt. Við erum nefnilega ekki eins lýðræðisleg og við höldum stundum hér á landi og á hinu háa Alþingi.
Þetta vildi ég sagt hafa við 2. umr. Ég sé ekki mikla ástæðu til þess að vera að fara í tölur. Þær liggja nokkuð í augum uppi. Það vantar yfir 5 milljarða til þess að hægt sé að loka fjárlagaárinu 1992. Ég held að það sé alveg hárrétt mat hjá hv. 1. þm. Norðurl. e. að þar á eftir að bæta við. Við sögðum reyndar í upphafi fjárlagagerðar að við teldum fjárlögin ekki raunhæf. En þá komum við aftur að þessu sem við vorum að tala um. Það hlustar enginn. Þetta er nefnd meiri hlutans og minni hlutinn hefur nánast engin áhrif á það sem verið er að gera vegna þess að meiri hluti hv. fjárln. er í vinnu hjá hæstv. ríkisstjórn.
Þetta á ekki að vera svona og þetta hefur aldrei átt að vera svona. Ég er ekki að segja að þetta sé neitt sérstakt fyrir þá hv. fjárln. sem nú situr. Á þeim árum sem ég var forseti þessa þings háði ég harða rimmu við þáv. hæstv. fjmrh. sem mér þótti gerast ansi nærgöngull stundum um völd á hinu háa Alþingi sem ég taldi honum ekki bera. Ég held við ættum einhvern tímann að taka okkur til þegar um hægist að gera okkur aðeins grein fyrir stöðu hv. fjárln. í okkar landi því ég held hún sé nokkuð önnur en hún er almennt og yfirleitt.
Mér er ljóst að við erum mjög aðkreppt með tíma og við vitum það auðvitað öll að hér eiga eftir að koma önnur fjáraukalög fyrir 1992. Ég mun að sjálfsögðu sitja hjá við afgreiðslu þessa frv. um leið
og ég þakka hv. nefnd fyrir ágæta samvinnu við að reyna að berja þetta saman, það var ekki létt verk.
Ég vil að lokum spyrja hæstv. fjmrh. hvað hann hugsi sér í sambandi við þær einföldu staðreyndir að nú eru samningar þúsunda launþega í landinu lausir og mér heyrist ekki á hljóðinu í þeim að þar sé ætlast til þess að upp verði staðið frá sléttu borði. Jafnframt er gjörsamlega ljóst að atvinnuleysi er í hraðri aukningu og það er í lausu lofti hvernig Atvinnuleysistryggingasjóður ætlar að tryggja því fólki lágmarksframfærslu, sem hann raunar gerir ekki, með þeim upphæðum sem þar eru greiddar nú. Ef hæstv. fjmrh. vildi svara þessum spurningum mínum þá ætla ég að endurtaka þær vegna þess að ég heyrði að hann var að ræða við annan og skemmtilegri aðila. Ég spurði: Hvað hugsar hæstv. ráðherra sér um þá stöðu sem komin er upp í kjarasamningum landsmanna þar sem þúsundir launamanna eru nú með lausa samninga?
Ég sé ekki að það sé mikið inni á næstu fjárlögum til þess að bæta það, enda má benda á að í þessum fjáraukalögum er auðvitað ein stærsta upphæðin fé sem vantaði vegna verðlagsbreytinga og launabreytinga. Ég vil því spyrja hvort ekki verði reynt að sjá við þessu í þetta skipti þegar fjárlög fyrir árið 1993 verða afgreidd, því, hæstv. forseti, fjárlagagerð er alvarlegur hlutur. Á henni hvílir velferð landsmanna hverju sinni og þess vegna er ekki bara verið að horfa á tölur og reyna að skera niður tölur. Því aðeins er hægt að minnka ríkisútgjöld að það komi ekki niður á þeim sem síst skyldi, þ.e. þeim sem féð eiga og fjárins hafa aflað.