[13:45]
Jóhann Ársælsson :
Hæstv. forseti. Við höfum hlýtt á ræður hv. þm. sem margir hverjir eiga sæti í stjórn Byggðastofnunar. Sú niðurstaða sem ég hef fengið af því að hlusta á þessar ræður er sú að stefna ríkisstjórnarinnar sé virkilega farin að koma fram í starfi Byggðastofnunar. Það mátti glöggt heyra á ræðu hv. 1. þm. Vestf., sem er formaður stofnunarinnar, að honum finnst að stofnunin hafi sett mjög ofan hvað getu snertir til þess að gera eitthvað í byggðamálum. Enda kom það fram þegar ríkisstjórnin kynnti sína stefnu byggðamálum í upphafi að það var mikill ágreiningur í stjórnarflokkunum og sérstaklega í Sjálfstfl. um þessa stefnu. Ég man eftir því sem hv. 1. þm. Vestf. lét hafa eftir sér í Morgunblaðinu 6. nóv. 1991, en fyrirsögnin á viðtali við hv. þm. var: ,,Ég er gjörsamlega andvígur byggðastefnu stjórnarinnar.`` ( Gripið fram í: Hver sagði þetta?) Þetta sagði hv. 1. þm. Vestf. ,,Ég er gjörsamlega andvígur byggðastefnu stjórnarinnar.`` Síðan var viðtal við hann þar sem hann lýsti því að þetta tal um vaxtarsvæði og annað væri ekki sér að skapi.
En það voru fleiri hv. þm., stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar, sem létu hafa eftir sér greinileg orð í þessu sambandi. Ég minnist þess að hv. 3. þm. Austurl., Egill Jónsson, formaður hv. landbn. sem mikið fundar þessa dagana, lét hafa eftir sér í viðtali við sama blað 7. nóv. 1991 og var þá að tala um stefnu í byggðamálum og var að gefa hvítu bókinni einkunn með tilliti til byggðastefnunnar. Þar var fyrirsögnin: ,,Ég gef ekki mikið fyrir þessa hvítu bók.`` ( Gripið fram í: Hver sagði það?) Þetta sagði hv. þm. Egill Jónsson, þingmaður Sjálfstfl. Það var haft eftir honum, með leyfi forseta: ,,Egill Jónsson alþingismaður segir að það verði ekki látið líðast að ríkisstjórnin standi að einhverri grisjunarstefnu í landinu eins og látið hafi verið liggja að með ógætilegri umræðu.`` Þetta sagði hv. þm. Egill Jónsson.
Ég tel að þessi stefna sé að koma fram. Hún er að koma fram í því getuleysi Byggðastofnunar til að taka á vandamálum landsbyggðarinnar. Ég ætla ekki að fara að endurtaka þær tölur sem hér hafa komið fram, en þær segja sína sögu um hvernig þessi stofnun hefur verið skorin niður og hvað lítið hefur miðað í áttina í þeim greinum sem ríkisstjórnin ætlaði þó að taka á. Ég minni á að í hvítu bókinni, sem ríkisstjórnin gaf út, voru t.d. fyrirheit um lækkun raforkukostnaðar og sérstakt átak, ef ég man rétt, um að lækka raforkukostnaðinn á köldu svæðunum sem kölluð eru. Hvað hefur gengið eftir í því? Ég er hræddur um að það sé farið að ganga öfugan veg. Nýjustu upplýsingar sem ég hef um þau mál eru þær að raforkukostnaður á köldu svæðunum hafi hækkað um 10--13%. ( Gripið fram í: Lækkað til stórfyrirtækja.) Það var aftur á móti gert ráð fyrir 15% hækkun á niðurgreiðslu til húshitunar á þeirri upphæð sem er til niðurgreiðslu á húshitun á fjárlögum. En hvað skyldi muna um það hjá aðila sem kyndir hús sitt með raforku?
Föst tala sem þeir fengu sem hita hús sín með raforku var í kringum 27 þús. kr. á ári á sl. ári. 15% hækkun á því er um það bil 4 þús. kr. En 13% hækkun á raforku, sem hefur orðið t.d. hjá Rafmagnsveitum ríkisins, þýðir miklu meiri hækkun á raforku. Ætli við séum ekki að tala um það að raforkukostnaður á köldu svæðunum hafi hækkað að meðaltali um 10--15 þús. kr. á ári, ekki minna, á meðalíbúð. Þetta markmið ríkisstjórnarinnar sem átti að verða til þess að jafna kostnaðinn um byggðir landsins hefur því ekki tekist. Og verra en það. Það hefur gengið öfugan veg.
Ég hef ekki séð að ríkisstjórnin hafi heldur í ýmsum öðrum málum staðið sig betur. Hún hefur sett á gjöld sem hafa aukið á ójöfnuð. Ég minni á vörugjaldið sem leggst ofan á alla flutninga út á landsbyggðina og leggst tvisvar og þrisvar sinnum. ( StG: Fimm sinnum.) Fimm sinnum, segir hv. 4. þm. Norðurl. v. Hann hefur dæmi um að þetta vörugjald getur lagst fimm sinnum á þá vöru sem flutt er út á landsbyggðina. Það hefur ekki fundist leið. Þó að þetta mál hafi ítrekað verið rætt bæði í þinginu og samgn. þingsins, þá hafa menn ekki talið sig finna leið, eða hafa ekki vilja til þess að fara þær leiðir sem færar eru, til að breyta þessu. Ég tel því að stefna ríkisstjórnarinnar í byggðamálum sé nokkuð ljós. Hún gengur út á það að draga saman sem allra mest allar fjárhæðir til að styrkja byggðirnar í landinu. Það kemur mjög vel fram í þessari skýrslu Byggðastofnunar sem hér hefur verið til umræðu.
Mig langar, vegna þess að ríkisstjórnin hefur látið sína stefnu á ýmsan hátt í ljós með skýrslum og yfirlýsingum, að nefna sömu skýrslu og hv. 5. þm. Vestf. nefndi áðan og var að spyrja hæstv. forsrh. út úr og fékk ekki mikil svör. Ég vona að þau verði skýrari hér á eftir, en það eru nefndarálit og tillögur nefndar um flutning ríkisstofnana þar sem hún leggur til alveg ákveðnar tillögur um að flytja ákveðnar ríkisstofnanir út á land. Ég minnist þess að hæstv. forsrh. lét þau orð falla þegar þessar fyrirætlanir voru til umræðu fyrir fáum mánuðum síðan, 2--3 mánuðum síðan, að þingið mundi verða látið standa frammi fyrir tillögum í þessu efni í vetur. Það hefur ekki bólað á þessum tillögum. Það eina sem hefur gerst í þessu
er að hæstv. umhvrh. hefur ákveðið að flytja Veiðimálastofnun. Ég ætla ekki að gera það að umtalsefni hér frekar, en það er eina ákvörðunin sem liggur fyrir og sú eina af þeim tillögum sem nefndin hefur lagt til sem vitað er um að fyrirætlanir eru um að fara eftir. ( Gripið fram í: Lagði nefndin það til að flytja veiði veiðistjóra?) Ég ætla einmitt að fara yfir það hvaða tillögur voru um flutning.
Fyrsta tillagan um flutning var um flutning á Byggðastofnun, önnur tillagan var um flutning á Landhelgisgæslu Íslands, sú þriðja um landmælingarnar, fjórða um Rafmagnsveitur ríkisins, Skipulag ríkisins var fimmta tillagan, Skráningarstofa ríkisins var sú sjötta, Vegagerð ríkisins sú sjöunda og Veiðimálastofnun var áttunda tillagan. Það er annað fyrirbrigði reyndar en hæstv. forsrh. mun líklega upplýsa okkur um það á eftir með hvaða hætti ríkisstjórnin hyggst taka á þessu og hvenær tillagnanna er von í Alþingi. Því að eins og ég sagði áðan, þá man ég það mjög vel að hæstv. forsrh. tók mjög skýrt til orða, að þingmenn mundu þurfa að standa frammi fyrir því að taka þessar ákvarðanir og gæti ekki vikið sér undan því. Það mundu koma fram tillögur í þessu efni í vetur. Síðan eru liðnir nokkrir föstudagar og nokkrar vikur og við skulum vona að úr þessu rætist. Ég fer fram á að fá skýr svör um það hvaða tillögur nefndarinnar er ætlunin að leggja fram á þinginu fljótlega og hvenær við megum eiga von á því að geta farið að fjalla um þessi efni.
Ég get ekki sagt annað en að þessi hæstv. ríkisstjórn hefur komið fram með sína stefnu í byggðamálum. Stefnan er skýr. Ýmsir aðilar sem styðja ríkisstjórnina lýstu yfir andstöðu sinni við þessa stefnu. Þeir hafa ekki fylgt þeirri afstöðu sinni mjög eftir. Það má að vísu segja að ekki sé nákvæmlega eins tekið til orða um t.d. vaxtarsvæðin í þeim tillögum sem núna liggja fyrir og þeim sem settar voru fram í upphafi. Þar hefur verið dregið úr og orðið vaxtarsvæði komið t.d. innan sviga sums staðar og ekki tekið mjög skarpt til orða um þessi vaxtarsvæði. Ég hef haft mikinn fyrirvara við þá hugmynd. Ég held að það verði að sýna sig á hverju svæði fyrir sig hvaða staðir eru lífvænlegastir. Það eigi ekki að taka um það einhverjar prinsippákvarðanir að einhver punktur á hverju landsvæði sé miðpunktur vaxtarsvæðisins heldur verður það að koma í ljós með því hvernig atvinnulífið þróast á hverju svæði. Ég tel að þessi stefnumörkun ríkisstjórnarinnar sé reyndar mjög í þoku og það eina sem er skýrt er samdráttarstefnan sem felst í því að skera Byggðastofnun niður við trog og lama starfsemi hennar eins og hefur verið gert á undanförnum árum. Og ég get ekki séð að tillögur um fjárframlög til byggðamála sem nú liggja fyrir bendi til að nein breyting sé að verða á þessum fyrirætlunum hæstv. ríkisstjórnar.