[11:34]
Sjávarútvegsráðherra (Þorsteinn Pálsson) :
Frú forseti. Málflutningur hv. 8. þm. Reykn. við 3. umr. málsins ber merki þess að hv. þm. virðist ekki hafa fylgst gjörla með þeim umræðum sem fram hafa farið um þessi viðfangsefni og endurskoðun á lögum um stjórn fiskveiða á undanförnum mánuðum. Hann kemur hér upp og belgir sig stórum yfir því að í gær hafi orðið þau tímamót að hagsmunasamtök sjómanna hafi tilkynnt nýja afstöðu af sinni hálfu í þessu máli og umræðum um það og vilji ekki fjalla um efnisatriði varðandi endurskoðun fiskveiðistjórnunar fyrr en endanlega hefur verið gengið frá með hvaða hætti verði komið í veg fyrir þátttöku sjómanna í viðskiptum með aflaheimildir. Þetta er bara ekkert ný afstaða af hálfu sjómannasamtakanna. Það urðu engin tímamót í þessu í gær. Allir þeir sem fylgst hafa með umræðum í þessu efni vita það gjörla. Sjómannasamtökin tóku þessa ákvörðun í aprílmánuði í fyrra. Það kemur fram í ályktun sem þeir gerðu þá og hv. 3. þm. Vesturl. hefur lesið hér upp held ég í hvert skipti sem sjávarútvegsmál hafa borið á góma í þinginu í allan vetur. Hann hefur fylgst með þessum málum, veit nákvæmlega hver staða þeirra er. Þótt ég sé ósammála honum um margt, þá veit hann nákvæmlega hver staða málanna er. En formaður Alþb., hv. 8. þm. Reykn., kemur hér upp og hefur ekki hugmynd um hver eru grundvallaratriðin í stöðu málsins.
Sannleikurinn er sá í þessu efni að Farmanna- og fiskimannasambandið, Vélstjórafélagið og Sjómannasambandið gáfu út sameiginlega yfirlýsingu 16. apríl 1993. Þar segir svo, með leyfi forseta:
,,Sjómannasamtökin telja það ekki þjóna tilgangi að fjalla um aðra þætti í tillögum þeirrar nefndar sem fjallar um mótun sjávarútvegsstefnu nema fyrir liggi að öll viðskipti með veiðiheimildir verði bannaðar.``
Með öðrum orðum tóku samtökin ákvörðun í aprílmánuði á síðasta ári um að hætta umfjöllun og umræðum um fiskveiðistjórnunarlöggjöfina nema gengið væri að því skilyrði fyrir fram að banna öll viðskipti, eins og hér segir, með veiðiheimildir. Það lá í augum uppi af hálfu stjórnvalda að það gat ekki komið til álita að samþykkja það að öll viðskipti með veiðiheimildir yrðu bönnuð. Hins vegar lýsti ég og ríkisstjórnin því yfir strax í aprílmánuði í fyrra þegar skýrsla tvíhöfða nefndarinnar lá fyrir að við værum reiðubúnir til að ræða við sjómannasamtökin um nauðsynlegar aðgerðir og þar á meðal lagasetningu til þess að koma í veg fyrir að viðskipti með aflaheimildir hefðu áhrif á skiptakjör sjómanna.
Við ræddum þann möguleika að lögfesta þá bókun sem oft hefur verið vitnað til og fylgdi kjarasamningunum 1992 og hugsanlega að styrkja hana með enn frekari ákvæðum, hugsanlega um úrskurðarvald og viðurlög. Það var á þeim tíma ekki talið tilefni til umræðu á milli sjómannasamtakanna að ræða málið á þeim grundvelli vegna þess að þau skilyrði höfðu þá verið sett að samtökin neituðu að ræða efnislega um málið nema stjórnvöld mundu fyrir fram fallast á að banna öll viðskipti með veiðiheimildir. Þau kusu að eiga um þetta mál við sína viðsemjendur á grundvelli kjarasamninga eins og reyndar var ekki óeðlilegt með tilliti til þess að þau höfðu gert um þetta sérstaka bókun sem var hluti af kjarasamningum.
Ég er því ekki að gagnrýna sjómannasamtökin fyrir þá afstöðu að hafa fyrst og fremst kosið að reyna að ná niðurstöðu í þessum efnum í viðræðum við sína viðsemjendur, síður en svo. Ég tel það fullkomlega eðlilegt að aðilar á kjarasamningum reyni á þeim vettvangi að gera út um þau mál og í þessu felst engin gagnrýni af minni hálfu. En þetta leiðir aðeins í ljós að hv. 8. þm. Reykn., sem fer hér stórum í umræðunni, hefur ekkert fylgst með og veit ekki hverjar eru einföldustu staðreyndir í meðferð þessara mála og byggir ályktanir sínar og ásakanir á þeim skorti á upplýsingum sem nauðsynlegar eru til þess að menn geti fjallað um málið. Og það er svo sem ekki í fyrsta skiptið hvorki í þessari umræðu né annarri að hv. þm. veður reyk í umræðum með þessum hætti.
Að því er varðar efnislega úrlausn málsins er alveg ljóst að bráðabirgðalögunum er ekki ætlað að kveða á um hina efnislegu niðurstöðu. Þeim var ætlað að fresta verkfalli og koma í veg fyrir vinnustöðvun fram til 15. júní og skapa með því svigrúm til þess að finna lausn á deilumálinu. Það er alkunna að samningsaðilar lögðu mesta vinnu í að finna lausn á þessu deiluefni sem lýtur að þátttöku sjómanna í kaupum á aflaheimildum. Að mínu mati voru þeir ekkert mjög fjarri því efnislega að ná sama en á endapunktinum strandaði alltaf á atriðum beggja megin frá. Ríkisstjórnin reyndi fyrir sitt leyti í þrígang að koma viðræðum á og tókst það en án árangurs. Ríkissáttasemjari gaf út þá yfirlýsingu að hann teldi ekki að í bráð væri neinn möguleiki á að leiða aðila saman til sátta við samningaborðið. Og það var í þeirri stöðu sem ríkisstjórnin komst að þeirri niðurstöðu að óhjákvæmilegt væri að stöðva verkfallið vegna hinna brýnu atvinnuhagsmuna í landinu og nota það svigrúm sem gæfist með því til þess að finna efnislega lausn sem augljóslega þurfti þá lagastuðning. Þess vegna er kveðið á um það í 1. gr. frv. að sett skuli á fót nefnd sem skili tillögum fyrir 1. febr. um það hvernig megi koma í veg fyrir að viðskipti með aflaheimildir hafi óeðlileg áhrif á skiptakjör sjómanna.
Nefndin kom strax saman og skilaði tillögum um þetta efni fyrir tilsettan tíma og fullnægði þannig í einu og öllu ákvæði laganna. Þær tillögur hafa verið til umfjöllunar hjá samtökum sjómanna, útvegsmanna og fiskvinnslustöðva og eins í hv. sjútvn. Alþingis. Ég tel fullkomlega eðlilegt að sjútvn. taki eðlilegan og góðan tíma til umfjöllunar um svo mikilvægt mál. Það er alveg ljóst að hugmynd ráðuneytisstjóra nefndarinnar er umdeild og getur orkað tvímælis í ýmsu. Eigi að síður er hún komin fram og liggur fyrir og menn þurfa að taka afstöðu til hennar.
Það var frá upphafi ljóst að efnisleg úrlausn á lagagrundvelli væri ekki hluti af afgreiðslu bráðabirgðalaganna. Þess vegna er 1. gr. sett fram eins og gert er. Ef ætlunin hefði verið að afgreiða málið efnislega, þá hefðu tillögur þar að lútandi verið settar inn í lögin og þau samþykkt þannig. Það þurfti hins vegar meira svigrúm til þess að finna þá lausn sem sæmilegust sátt getur orðið um í þessu efni. Bráðabirgðalögin voru sett þegar ljóst var að aðilar málsins gátu ekki komið sér saman og því var augljóst að meira svigrúm þyrfti í þessu efni og eðlilegast að afgreiða það mál í tengslum við afgreiðslu á lögum um stjórn fiskveiða, annaðhvort með breytingum á þeim lögum eða öðrum eða með sjálfstæðri lagasetningu. En allt eru það þó atriði sem tengjast saman og hljóta að ræðast í samhengi þannig að að mínu viti hefur verið staðið eðlilega að undirbúningi þess máls.
Komi það í ljós, sem mér sýnist stefna í, að hv. sjútvn. telji að þær tillögur, sem fyrir liggja og komu fram fyrir þann tíma sem lögin ákveða, séu ekki fullnægjandi, þá mun nefndin koma fram með aðra kosti í því efni. Ég hef lýst því áður að af minni hálfu liggi næst fyrir að reyna að byggja á svipuðum hugmyndum og aðilar sjálfir voru að ræða sín á milli og skera á þá hnúta sem óleystir voru milli aðila í nýjum tillögum. Ég hygg að einhver útfærsla af því tagi sé sá kostur sem eftir er ef ekki tekst samstaða um fyrirliggjandi tillögur um kvótaþing.
Það er kynlegt að hlusta á alþýðubandalagsmenn í þessari umræðu. Þeir hafa kvartað yfir því í hverri einustu umræðu sem fram hefur farið um málefni sjávarútvegsins að ríkisstjórnin komi alltaf með fullbúin mál, endanlega ákveðin með samkomulagi milli stjórnarflokkana, og smeygi þeim ofan um hálsinn á hv. sjútvn. Yfir því hefur verið kvartað æ ofan í æ að hv. sjútvn. hafi ekki fengið tækifæri til að fjalla um mál á undirbúningsstigi. Þó að ég hafi ekki alltaf tekið undir þá gagnrýni hefur hún vissulega stundum átt rétt á sér. Nú er staðið þannig að málum að tillögur eru settar fram af hálfu nefndar sem ríkisstjórnin skipaði og þær sendar til umsagnar hv. sjútvn. og hún fær tækifæri til að hafa áhrif á þær á mótunarstigi og þá hafa hv. þm. Alþb. allt á hornum sér að nú skuli þeir ekki fá endanlegar ákveðnar tillögur sem ríkisstjórnarflokkarnir hafa komið sér saman um og hv. sjútvn. geti ekki haft nein áhrif á til að móta af því að ríkisstjórnin sé búin að koma sér saman. Hér rekur sig hvað á annars horn. Þeir rísa upp gegn hverri þeirri málsmeðferð sem höfð er og komast þannig í mótsögn við sjálfa sig. Þetta er ekki sannfærandi málflutningur.
Ég hefði miklu fremur talið að þeir tækju því fagnandi að hv. sjútvn. gæti haft áhrif á þessar tillögur áður en þær eru endanlega orðnar að því samkomulagi sem getur leitt til lagasetningar. En athugasemdir þeirra skiljast vel og verða teknar til greina. Það stendur ekkert í raun og veru á bak við óskir þeirra um þetta víðtæka samráð vegna þess að þeir treysta sér ekki til þess að taka efnislega afstöðu, treysta sér ekki til þess að hafa skoðanir. Það er meginástæðan fyrir því að þeir kveinka sér undan því hvernig á þessu máli hefur verið haldið.
Ég tel með öðrum orðum að hér hafi verið unnið nákvæmlega eftir þeirri forskrift sem gefin var við útgáfu bráðabirgðalaganna. Það liggja fyrir tillögur. Það var auðvitað ljóst í svo viðkvæmu máli að um það gætu orðið skiptar skoðanir. Ef þær leiða ekki til sátta, þá sýnist mér eðlilegast að menn reyni að byggja nýjar tillögur á svipuðum hugmyndum og voru til meðferðar hjá samningsaðilum og reyni að höggva á þá hnúta sem út af stóðu í málinu þeirra í milli. Ef það er niðurstaða hv. sjútvn., þá mun nefndin og ríkisstjórnin undirbúa framhald málsins á þeim grundvelli og afgreiða síðan þau mál og lögin um stjórn fiskveiða í samhengi því að auðvitað tengjast þau eftir að málin eru komin í þennan farveg.
Það var hins vegar mjög eðlilegt að gefa sjómannasamtökunum allan þann tíma sem þau óskuðu eftir að reyna að finna lausn á þessu með sínum viðsemjendum. Á þeim tíma stóð alltaf til boða af hálfu ríkisstjórnarinnar að hún kæmi inn í þær viðræður ef aðilar teldu að það hjálpaði til við lausn málsins. En
á því var ekki áhugi af þeirra hálfu eins og sakir stóðu þá og ljóst að það er ekkert nýtt í því af hálfu sjómannasamtakanna að vilja ekki ræða efnisatriði fiskveiðistjórnunarlaganna. Sú yfirlýsing var gefin í aprílmánuði í fyrra.