[12:14]
Flm. (Ingi Björn Albertsson) :
Hæstv. forseti. Á þskj. 496 er flutt frv. til laga um breytingu á útvarpslögum, nr. 68/1985, með síðari breytingum. Flm. ásamt mér eru hv. þm. Ólafur Þ. Þórðarson og hv. þm. Steingrímur J. Sigfússon.
Í greinargerð segir eftirfarandi, með leyfi forseta:
,,Það hefur mjög færst í vöxt að útvarpsstöðvar hafi í dagskrám sínum útvarpsþætti sem byggjast á símtölum við fólk úti í bæ í beinni útsendingu og hafa þessir þættir oft náð töluverðum vinsældum. Það er hins vegar áhyggjuefni að í slíkum þáttum er hætta á að viðmælendur, sem komnir eru í beina útsendingu og ná eyrum þúsunda manna, geri ekki grein fyrir sér og flytji ávirðingar og óviðurkvæmileg ummæli um nafngreint fólk án þess að nokkrum vörnum verði við komið.
Eitt það dýrmætasta, sem hver einstaklingur á, er gott mannorð. Og það getur tekið drjúgt skeið á ævi hans að ávinna sér þann orðstír. Hins vegar tekur það óvandaðan mann ekki nema sekúndubrot að skemma mannorð annars manns ef hann fær tækifæri til þess í útvarpi. Þess vegna á löggjafinn að gera það sem í hans valdi stendur til þess að vernda menn fyrir slíku. Það virðist sem svo að virðing fyrir mannorði og tilfinningum annarra fari þverrandi eftir því sem þjóðfélagið verður opnara og frjálslegra og er það miður.
Í þessu frumvarpi er lagt til að beinar útsendingar útvarps í gegnum síma eða á sambærilegan hátt séu háðar ákveðnum skilyrðum sem sett eru til þess að vernda mannorð og reyna að koma í veg fyrir að ærumeiðandi ummælum sé útvarpað yfir landslýð. Skilyrðin eru þau að stjórnanda útvarpsþáttar er skylt að fá uppgefið nafn viðmælanda og fyllri upplýsingar ef mögulegt er. Aðalatriðið er þó að skylda útvarpsstöðvar til þess að nota búnað er tefur útsendingar í örfáar sekúndur (delay system) þannig að hægt sé að koma í veg fyrir að mannskemmandi ummælum sé útvarpað. Það má geta þess að slíkur búnaður er víðast hvar notaður erlendis við útsendingar af þessu tagi. Fari hins vegar ærumeiðandi ummæli engu að síður ,,í loftið`` er eftir frumvarpinu sá er ummælin viðhafði ábyrgur fyrir þeim, en náist ekki til hans einhverra hluta vegna þá er stjórnandi þáttarins ábyrgur.``
Svo hljóðar greinargerðin með frv. sem er aðeins tvær greinar, ein efnisgrein og önnur um gildistökuna.
1. gr. orðast svo, með leyfi forseta:
,,Á eftir 2. mgr. 35. gr. laganna kemur ný málgrein svohljóðandi:
Eigi almenningur kost á að taka þátt í beinni útvarpssendingu, svo sem í gegnum síma eða á annan sambærilegan hátt, skal hver og einn segja til nafns og bera ábyrgð á því sem hann segir. Stjórnandi slíkrar útsendingar skal enn fremur tryggja sér fyllri upplýsingar um sérhvern þátttakanda en ber ella sjálfur ábyrgð á framlagi hans takist ekki að hafa upp á honum. Skylt er stjórnanda útvarpsþáttar með samtöl við hlustendur, sem útvarpað er samtímis, að nota útbúnað sem tefur útsendingu í stutta stund svo að unnt sé að koma í veg fyrir að útvarpað sé ærumeiðingum um nafngreinda menn eða óviðurkvæmilegum ummælum að mati stjórnanda.``
Þetta frv. er endurflutt. Það hefur verið flutt tvisvar áður og náðist þá ekki að ljúka vinnu í nefnd og skila því þar út. Ég vona, þó skammt sé eftir af þinginu, að þá vinnist tími til þess núna, enda tel ég að menn séu nokkuð sáttir við efni þessa frv. þó vafalaust þurfi kannski að laga það eitthvað til.
Þetta frv. hefur vakið töluverða athygli hjá fjölmiðlunum og kemur það reyndar flm. á óvart þar sem það er flutt í þriðja sinn og í hin tvö skiptin náði það ekki augum né eyrum fjölmiðlamanna. Sumir vilja líta svo á að með þessu frv. sé verið að skerða málfrelsi í landinu og jafnframt að eyðileggja þá þætti sem byggja á slíkum aðferðum við útsendingar, en hvort tveggja er að mínu mati alrangt.
Í fyrsta lagi er þessi tafarbúnaður, sem er kallaður á ensku ,,delay system``, mjög víða notaður erlendis, ekki bara í útvarpi heldur er hann einnig notaður í sjónvarpi og er alveg viðurkenndur þar. Þar að auki liggur það fyrir að ein af stærstu útvarpsstöðvunum hefur ákveðið að taka upp slíkan búnað. Ég veit ekki hvort þeir hafa þegar gert það, en útvarpsstöðin Bylgjan hefur ákveðið að fara þessa leið sem er virðingarvert átak af þeirra hálfu og sýnir virðingu þeirra fyrir mannorði.
Þetta tel ég að eigi skilyrðislaust að koma á í öllum fjölmiðlum sem hafa slíka útvarpsþætti með
beinum símtölum við fólk þannig að mannorð megi vernda.
Það er reyndar þannig að mér er það algjörlega hulin ráðgáta hvernig menn geta fundið það út að útvarpsþáttur skemmist á einhvern hátt við það að setja upp slíkan búnað vegna þess að hlustandinn sem slíkur verður aldrei var við það. Gagnvart hlustandanum er um beina útsendingu að ræða og hefur þar af leiðandi engin áhrif á þáttinn sem slíkan.
Ég tel þrátt fyrir það að þá eigi auðvitað að kalla fjölmiðlafólk til og þá sem málið snertir. Þeir eiga auðvitað að koma og gefa sínar umsagnir, hvort sem þær eru munnlegar eða skriflegar, fyrir virðulegri nefnd og málið sé unnið í fullri sátt við alla aðila málsins og alla sem að því koma.
Virðulegi forseti. Ég tel að það sé óþarft að hafa fleiri orð um þetta endurflutta mál, en ég óska eftir því að að lokinni umræðu verði málinu vísað til 2. umr. og hv. menntmn.
