[22:13]
Guðni Ágústsson :
Hæstv. forseti. Ég vil hefja mál mitt á því að segja að nú er komið að því að styttist að þingið lýkur sínum störfum fyrir jól. Auðvitað spyr einhver hluti þjóðarinnar um hvaða málefni þingið hafi verið að takast á síðustu daga og nætur. Menn trúa því kannski að hér séu gagnlitlar umræður um einskis nýta hluti. Við framsóknarmenn höfum í þessum umræðum lagt þunga áherslu á baráttu gegn því skattkerfi sem ríkisstjórnin er nú að reyna að koma hér á og teljum að mjög vel athuguðu máli að menn séu að fara rangar leiðir. Við höfum náð verulegum árangri í að afstýra vitlausum atriðum sem hér átti að koma á.
Ég vil minna á að nú liggur það fyrir að þessi barátta hefur skilað því að við höfum unnið fullnaðarsigur í að koma í veg fyrir snarvitlaus áform hvað skattlagningu virðisauka á flug og flutninga varðar. Nú hefur ríkisstjórnin fallið frá því að bera þetta mál hér fram. Þar höfum við því unnið sigur. Þetta var sérstakur skattur á flug fólksins í dreifbýlinu. Þetta var sérstakur skattur á ferðaþjónustuna sem er einn mesti framtíðaratvinnuvegur Íslendinga og skilar þegar orðið 12--13% af gjaldeyristekjum. Ég er sannfærður um að ef við hefðum setið rólegir undir þessum áformum þá hefði þessi nýja atvinnugrein Íslendinga verið slegin því rothöggi að hún hefði átt mjög erfitt um vik næstu árin. Fyrir utan hitt að menn verða að gera sér grein fyrir því að þessi skattaáform voru sérstakur landsbyggðarskattur.
Ég tek dæmi úr mínu kjördæmi. Hvers vegna skyldi fólki mismunað svo að þeir sem búa í Vestmannaeyjum ættu að borga sérstaklega fram yfir aðra í ríkissjóð fyrir það að þurfa að nota flug og ferðalög og flutninga með Herjólfi? Auðvitað sjá allir réttlátir menn að þetta kerfi gat ekki gengið upp. Hér var verið að sértaka lítinn hóp þjóðarinnar til þess að leggja á hann sérstaklega þungar byrðar sem ekki gengu upp.
Nú skulum við átta okkur á því að þegar langt er liðið á laugardagskvöld ber svo við eins og jafnan áður að Morgunblaðið, stærsta og útbreiddasta blað þessa lands, er borið inn á hvert einasta heimili liggur við á landinu því þó menn séu kannski ekki áskrifendur dagsdaglega þá kaupa flestir helgarblaðið. Nú vil ég benda þingheimi á það að Morgunblaðið er ekki sérstaklega í þeim leiðara sem það skrifar fyrir sunnudaginn, daginn á morgun, að skamma stjórnarandstöðuna. Morgunblaðið hefur hingað til verið talið málgagn Davíðs Oddssonar og ríkisstjórnar hans. Hvað heitir leiðari dagsins á morgun? Leiðari dagsins á morgun heitir: ,,Hvers konar stjórnarhættir eru þetta?`` Ekki er þetta sérstakur skammarleiðari um stjórnarandstöðuna á Alþingi. Nei, þetta er sérstakur skammarleiðari um ríkisstjórn Davíðs Oddssonar.
Málflutningur framsóknarmanna síðustu daga hefur skilað því að menn eru að átta sig á því að þær skattkerfisbreytingar sem ríkisstjórnin, aðilar vinnumarkaðarins og meiri hlutinn á Alþingi hefur áformað að koma fram ganga ekki upp. Það eru ekki skattalög sem verða láglaunamanninum eða verst settu fjölskyldunum að gagni.
Við skulum líta á þennan leiðara sem segir svo skýrt: ,,Hvers konar stjórnarhættir eru þetta?`` Hvaða skilaboð er ritstjóri Morgunblaðsins að senda kjósendum Sjálfstfl. og Íslendingum um þá ríkisstjórn sem hér stjórnar? Þar segir um áform ríkisstjórnarinnar á þessa leið, með leyfi forseta:
,,Til viðbótar þessum röksemdum`` --- þar er verið að fjalla um tvö þrep í virðisaukaskattinum --- ,,hafa tveir fulltrúar kaupmanna tekið höndum saman um að leiða bæði verkalýðsforustu, ráðherrum og þingmönnum fyrir sjónir að lækkun matarskattsins mundi leiða til stórfelldra skattsvika og valda því að þeir kaupmenn sem telji rétt fram eiga erfiðara um vik í samkeppni við aðra.`` --- Segir í leiðara Morgunblaðsins.
Ég hygg að Íslendingar séu almennt sammála um það að eitt mesta þjóðarböl Íslendinga um þessar mundir er að tvær þjóðir ríkja hér í dag, sín við hvorar aðstæður. Það er talið að 10--15 milljarðar séu nú í undirheimum og komi hvergi fram til skatts. Þetta
veldur miklum mun og Morgunblaðið sér það auðvitað að ríkisstjórn Davíðs Oddssonar er með sínum áformum að hvetja nýja skæruliða á vettvang til þess að rústa heiðarlega menn sem gjalda keisaranum það sem keisarans er. Gjalda skatt af hverri krónu sinni til ríkissjóðs og njóta með réttlátum hætti þeirrar þjónustu sem ríkið býr þegnunum. En hinn hópurinn er því miður æðistór sem nýtur þjónustunnar en geldur ekki keisaranum það sem keisarans er. Það er þessi hópur sem nú stendur til að stækka.
Við skulum halda áfram með þessi leiðaraskrif Morgunblaðsins. Þar segir:
,,Það er alveg ljóst að innan stjórnarflokkanna er engin raunveruleg samstaða um að fara þessa vitlausu leið.`` --- Morgunblaðið segir: ,,þessa vitlausu leið``.
,,Í samtali við Morgunblaðið fyrir nokkrum dögum sagði Vilhjálmur Egilsson, varaformaður efh.- og viðskn. Alþingis, að hann teldi aðrar leiðir betri en væri bundinn af samþykkt ríkisstjórnarinnar.`` Allt í einu sjáum við það að sterkur ungur þingmaður telur sig ekki lengur skyldugan til þess að fylgja sinni sannfæringu eins og svo skýrt er kveðið á um að hver þingmaður skuli gera. Nei, hann skal lúta einhverri samþykkt sem gerð hefur verið á milli stjórnarflokkanna. Auðvitað má spyrja sig hvers vegna það gerist að Sjálfstfl. og Alþfl., sem alla tíð hefur verið andvígur þessari leið, eru allt í einu orðnir sérstakir bandamenn skattsvikaranna. Þeir kjósa að fara þá leið sem færustu, við skulum segja reiknimeistarar og mestu kunnáttumenn í skattamálum Íslendinga telja að ekki muni skila þeim markmiðum sem ætlað er heldur auka enn á skattsvikin.
Síðar segir: ,,Í grein í Morgunblaðinu í gær sagði Sighvatur Björgvinsson, viðskipta- og iðnaðarráðherra, m.a.: ,,Nær væri að allir tækju höndum saman um frekari vaxtalækkanir en að krefjast lækkunar virðisaukaskatts á matvæli sem bæði skilar lægri fjárhæð í vasa lágtekjufólks og lækkun vaxta auk þess sem tveggja þrepa virðisaukaskattur er nánast ávísun á aukin skattsvik.````
Ég mun koma nánar í ræðu minni að skattastefnu Alþfl. sem um tíma var mjög vel upp byggð til að snúast gegn skattsvikum. Þar fór auðvitað fyrir liði á sínum tíma Vilmundur heitinn Gylfason og fleiri ungir menn. Því spyr maður nú: Hvar er hinn gamli Alþfl.? Hvar er hinn réttláti Alþfl.? Er honum orðið sama um öll prinsipp og stefnuatriði? Lætur hann sér bara líka það að fá bitlinga og störf? Að geta hvatt sem flesta af þessum fáu flokksmönnum sínum sem eftir eru til að taka að sér trúnaðarstöður með háum launum í hinum ýmsu stofnunum ríkisvaldsins á Íslandi og erlendis líka, í Brussel og víðar? Gamall og réttlátur flokkur eins og hann var hefur fórnað samvisku sinni fyrir lítið.
Síðan segir Morgunblaðið: ,,Þótt hér hafi einungis verið vitnað til eins þingmanns Sjálfstæðisflokksins og eins ráðherra Alþýðuflokks er alveg ljóst að innan stjórnarflokkanna er víðtæk andstaða við þessa leið. Samt verður hún farin þótt öll efnisleg rök hnígi í aðra átt.`` --- Skal hún farin. Hvers konar stjórnarhættir eru þetta? spyr Morgunblaðið. Ég hygg að Morgunblaðið sé þeirrar skoðunar að framsóknarmenn hafi ekki erfiðað hér til einskis fyrir þjóð sína að vekja hana til umhugsunar um að sú skattaleið sem nú er áformuð er auðvitað ófær.
Nú vil ég, hv. þm., fara aðeins yfir að það ríkir einn vilji í þinginu um það að matvara skuli vera í lægra skattþrepi. Allur þingheimur mun vera sammála um það að matvaran skuli vera í sama skattþrepi. Því lægra, 14,5%. Hún er það í dag og Framsfl. er á þeirri skoðun að svo eigi að vera áfram. Því er það rangt sem DV segir í dag: ,,Heiftarlegar deilur um lækkun matarskatts.`` Það eru engar deilur um lækkun matarskatts. Það eru deilur um með hvaða aðferð þessum peningum ríkisins skuli komið í vasa láglaunafólksins á Íslandi. Við höfum farið vel yfir það að við teljum að aðrar leiðir, sem ég kem nánar að á eftir, séu miklu líklegri til þess að skila launafólkinu á Íslandi því sem það þarf á að halda.
Framsfl. hefur í þessum umræðum ákveðið að ganga ekki í bandalag með skattsvikurunum sem eru taldir hafa 10--15 milljarða utan við kerfið í dag og enginn virðist ráða við. En það er kannski söguleg niðurstaða að auk Sjálfstfl. og Alþfl. ætli Alþb. að ganga í bandalag með skattsvikurunum og standa að því að þessi ranga leið verði farin.
Þetta er staðreynd málsins hvað það varðar og ég vil ítreka örlítið hvert við framsóknarmenn viljum fara í þessu máli. Það hefur um árabil, eins og ég sagði áðan, verið okkar skoðun framsóknarmanna, að það beri að lækka verð á matvælum, einkum þeim sem vega þyngst í matarkaupunum. Við teljum að kjarasamningarnir sem fólu í sér auknar niðurgreiðslur á landbúnaðarvörum sl. vor þannig að þær bera nú 14% virðisaukaskatt eigi að vera með þeim hætti áfram og að það hafi verið rétt ákvörðun á síðasta vori að samið var um að lækka virðisaukaskatt af öðrum matvælum niður í 14% frá og með næstu áramótum.
Eins og ég hef sagt höfum við eftir að hafa farið yfir málið, hlustað á rök færustu manna í fjmrn., látið skoða málið á hinum ýmsu stofnunum, komist að þeirri niðurstöðu að lækkun á virðisaukaskatti, sem ætlað er að taki gildi um næstu áramót, skili ótrúlega litlu í krónum talið og jafni kjörin lítið. Í þeim gögnum sem framsóknarmenn hafa undir höndum úr fjmrn. kemur fram að þegar á heildina er litið fer meiri hlutinn af þeirri upphæð sem þessi lækkun skilar til þeirra fjölskyldna sem meiri tekjur hafa. Við skulum hugsa okkur að sú aðgerð að hafa tvö þrep í virðisaukaskattinum í verslununum er þannig að hálaunamennirnir njóta hennar miklu fremur en láglaunamennirnir. Þess vegna viljum við fara endurgreiðsluleiðina, að matvaran verði áfram niðurgreidd á heildsölustiginu og þeim peningum sem sparast verði með ýmsum hætti komið til fjölskyldnanna í landinu sem hafa lágu tekjurnar og eiga mörg börn.
Auk þess felst í okkar tillögum að við sjáum verulegan árangur í samkeppnisstöðu Íslands og mikla kjarabót fyrir alþýðu að geta, ef farið væri eftir tillögum framsóknarmanna, lækkað virðisaukaskattshlutfallið úr 24,5% niður í 23%. Þar erum við á réttri leið. Ég hygg að flestir geri sér grein fyrir því að Íslendingar verða með einhverjum hætti að þrepa sig niður hvað þetta varðar. Flestar þjóðir eru á bilinu 18 til 21--22%, þannig að það er mikilvægt að við náum þarna réttri lendingu og sjáum að þessi hái skattur taki að lækka. Með okkar tillögum mundi sá árangur nást.
Við höfum bent á að það er ekki bara verið að setja á þessi tvö þrep, það kostar ríkissjóð mikið og það kostar atvinnulífið einnig mikið, fleiri hundruð millj. til þess að snúa nýju kerfi í gang. Og ég hygg að flestir séu sammála um það, jafnvel þó þeir elski verslunina ekki mikið, að ekkert er mikilvægara en að efla verslunina á Íslandi til hagsbóta fyrir neytandann og gera hana samkeppnishæfari við erlenda verslun.
Við teljum að virðisaukaskatturinn sé áhrifalítil leið til tekjujöfnunar. Persónuafsláttur, skatthlutfall, vaxtabætur og barnabætur eru auðveldasta leiðin til að færa fjármuni frá þeim sem betur mega sín til þeirra sem lægri tekjur hafa. Ég sagði persónuafsláttur, skatthlutfall, vaxtabætur og barnabætur. Við vitum að því miður hefur ríkisstjórnin farið mjög rangar leiðir og það er kannski hollt að fletta hér upp í hlutlausum aðila og spyrja: Hvað var þessi ríkisstjórn að gera fyrir ári síðan? Dagblaðið sagði frá jólasköttum ríkisstjórnarinnar í fyrra og ég veit að Dagblaðið eftir helgi á eftir að segja frá jólasköttum þessarar ríkisstjórnar og þeirri röngu leið sem hún er að fara núna. Í fyrra gáfu þessir herrar í ríkisstjórninni þjóðinni að gjöf aukningu á beinum sköttum upp á 3,1 milljarð, virðisaukaskatt upp á 1,8 milljarða, bensíngjöld upp á 350 millj., vaxtaskatt upp á 500 millj., meðlagshækkun upp á 715 millj., hækkun tannlækna-, lyfja- og læknakostnaðar upp á 600 millj. og barnaskatta upp á 500 millj. Þetta var gjöfin í fyrra --- jú, þetta er Vikublaðið, þetta er málgagn Alþb. og þá verður það varla jafnmarktækt, ég verð að játa það, ( Gripið fram í: Þið eruð nú samherjar í skattamálum.) þó það hafi auðvitað gerst að þessir flokkar eigi leið saman í skattamálum.
Hins vegar er það kannski athyglisvert hvernig Alþb. hefur gengið til liðs við ríkisstjórnina í þessum áformum. Það kann að vera að afsögn þeirra sé fólgin í því að þeir hafi ekki þrek til þess að koma vitinu fyrir Alþýðusambandið. Þeir eru alla vega mjög hræddir við Stéttarsamband bænda og það verði Framsfl. erfitt. En við framsóknarmenn erum á þeirri skoðun að þegar við einu sinni sem oft áður höfum eignast öfluga sannfæringu, þá fylgjum við henni eftir. Við óttumst ekki Stéttasambandið eða bændasamtökin í þessu efni. (Gripið fram í.) Við óttumst heldur ekki ályktun flokksþingsins því ég hygg að flokksmenn okkar séu sammála því, þegar þeir sjá rökin, að það hafi verið rétt af þingflokknum að hinkra við, biðja um að þessi mál verði könnuð. Og ég óttast ekki þá niðurstöðu --- annað en framsóknarmenn fallist á þau meginrök.
Þeirra rök eru þau sömu og okkar. Þeir telja að matvælin og mikilvægustu nauðsynjar heimilanna eigi að vera í lægra skattþrepinu eins og þau eru í dag, eins og allur þingheimur er sammála um að þau verði, en þeir vilja ekki gerast bandamenn skattsvikaranna eins og ég hef svo rækilega farið hér yfir. Almenningur vill ekki fórna 3, 4, 5 milljörðum enn í undirheima þess óviðráðanlega skattkerfis sem við höfum búið við. Og það liggur fyrir, hv. þm., að allir sérfræðingar segja að það verði mjög erfitt að ráða við virðisaukaskattskerfið verði þessi beyting gerð. Þannig að við erum sannfærðir um að við getum með málefnalegum hætti lagt þessa niðurstöðu þingflokksins fyrir okkar fólk og rætt hana í hinu mesta bróðerni, enda hef ég farið yfir það hér að meira að segja Morgunblaðið hefur gerst bandamaður Framsfl. í þessu máli. Á sunnudeginum, á morgun, á helgum degi, skrifar Morgunblaðið þennan mikla leiðara sinn þar sem það stendur með tillögum Framsfl. og spyr að því sem hv. þm. eru kannski sammála um, hvers konar stjórnarhættir eru það? ( ÓÞÞ: Eru ekki bara komnir skæruliðar inn á blaðið?) Enga trú hef ég á því að Morgunblaðið sé í hers höndum. Ég hef lengi haft tröllatrú á að Morgunblaðið þyrði að rísa gegn þessari ranglátu ríkisstjórn. Nú sé ég að það er að gerast. ( Gripið fram í: Segir ekki Morgunblaðið að ræðumaður sé vondur formanni sínum?) Morgunblaðið hefur ekkert sagt um það.
Hins vegar minntist ég hér á Alþb. og það á bágt um þessar mundir, verulega bágt. Hugsið ykkur, þegar hv. þm. Ólafur Ragnar Grímsson var staddur í Rússlandi á dögunum verður hann var við það að gömlu félagar Alþb. eru á nýjan leik að ná uppreisn æru, þeir eru að taka völdin af frjálshyggjunni sem þar hefur ríkt. Hvaða skilaboð sendi Ólafur Ragnar Grímsson heim? Hann sendi þau skilaboð heim í hraðfaxi: Látið ekki varnarliðið fara. Mér varð nú hugsað um viðsnúið Alþb. í miklum vandræðum. Ég hafði séð þessar hetjur sem hnarreistar gengu suður til Keflavíkur á slitnum skóm, árum og áratugum saman og sungu: Herinn burt! Ísland úr NATO! Hvernig fara þeir nú að? Nú verða þessar hnarreistu hetjur líklega að byrja í Keflavík og ganga til Reykjavíkur og syngja hástöfum: Látið ekki herinn fara! Það er ekki undarlegt þó að þessi flokkur hafi átt bágt hér í þessari umræðu sem svo hræddur er um þessar mundir að sínir gömlu samherjar í Rússlandi séu að ná á ný völdum. ( Gripið fram í: Þetta eru hálfgerðir framsóknarmenn, auðvitað.)
Ágætu þingmenn og hæstv. forseti. Það sem er nú kannski alvarlegasta staðan við þá fjárlagagerð sem við stöndum frammi fyrir er að hæstv. fjmrh. situr hér og brosir. Hann hefur setið hér ( Gripið fram í: Hvar situr hann?) ( Gripið fram í: Þú hefur meint að hann sefur.) eða sefur og brosir sæll yfir því að hann er að vinna þá sigra að einhverjar spár hafi ekki gengið upp. Hann segir: Ég er ánægður með 10 milljarða halla á ríkissjóði. Þeir spáðu 20. En þessi hæstv. fjmrh. hefur unnið þannig að þjóðinni verður með svona áframhaldi stefnt í gjaldþrot á nokkrum árum. Íslendingum er hættulegust núna stefnan og stjórnleysið í ríkisfjármálum.
Nú skyldi einhver trúa því að blessuð ríkisstjórnin hafi lent í því hér í þinginu að það væri bara stjórnarandstaðan sem dræpi fyrir henni öll áform um sparnað, um niðurskurð. Þetta er ekki rétt. Staðreyndin er sú að vinna ríkisstjórnarinnar og stjórnarflokkanna á þessu sumri var svo illa unnin að allar sparnaðartillögurnar sem þeir lögðu fram urðu sjálfdauðar í þeirra eigin flokkum. Það er hreinlega svo að það er oft og tíðum, frá því að þessi ríkisstjórn komst til valda, eins og tölvuvírus hafi komist í ráðuneytin og samið að gamni sínu einhverjar tillögur eða að Haukur Hauksson ekki-fréttamaður hafi gengið í lið með þeim, því þetta hafa þeir allt orðið að éta ofan í sig.
Ég minni á þann ógurlega sparnað sem átti að vera að því að leggja niður og hagræða í sýslumannsembættum. Hvar dóu þessi áform? Í þingflokkum stjórnarflokkanna. Hvar dóu áformin um að leggja Gunnarsholt niður? Í þingflokkum stjórnarflokkanna. Hvar dóu áformin um að loka dagvistun fyrir börn á Ríkisspítulunum o.s.frv. o.s.frv.? Allt hefur þetta verið sannfæring þingmanna í þeirra eigin flokkum --- svo að ég tali nú ekki um hreppstjórana frá árinu áður. Þannig að ríkisstjórnin ber auðvitað alla ábyrgð á því að hún hefur komin með óraunhæfar tillögur að hausti og þær hafa orðið sjálfdauðar í þeirra eigin herbúðum.
Þess vegna höfum við framsóknarmenn kannski vonað að við næðum þeim árangari hér með málefnalegri umræðu að augu fleiri og fleiri opnuðust fyrir því að það væri best að ljúka þingstörfum, fresta fjárlagagerðinni og nota janúarmánuð til þess að vinna fjárlög sem skiluðu bæði réttlátara þjóðfélagi á eftir og næðu fram sparnaði. En það er nú oft svo að stjórnarflokkar bíta sig saman í vitlausar tillögur.
Mig langar að minnast örlítið á vaxtabætur og fleira. ( Gripið fram í: Á Framsfl. einhverja húsnæðisstefnu?) Framsfl. hefur mótið mjög ítarlega stefnu til flestra atriða í þessu þjóðfélagi. ( ÓÞÞ: Sjálfseignarstefnu í húsnæðismálum.) Þar hefur ríkt sjálfseignarstefna, við höfum talið það mikilvægt og að hér væri réttlát stefna sem gæfi fólki færi á að eignast hóflega stórar íbúðir og ráða við það sem það réðist í. Ég ætla að minnast hér á tillögur framsóknarmanna áfram sem snúa að þessum atriðum.
Í þessum tillögum okkar er gert ráð fyrir því að hækka barnabótaauka um 10 þúsund kr. með hverju barni. Barnabótaaukinn skerðist síðan hjá þeim sem hærri tekjur hafa og eiga miklar eignir. Við erum nefnilega sannfærðir um að það þurfi að vera skattastefna sem sé það réttlát að þeir sem mest eiga og mestar hafa tekjurnar greiði sanngjarna þóknun, þó við leggjum auðvitað í þessari baráttu, eins og ég hef sagt, aðaláherslu á að gefa ekki skattsvikurunum ný færi á þessari þjóð.
Barnabótaaukinn skerðist síðan hjá þeim sem hærri tekjur hafa og eiga miklar eignir. Barnabótaaukinn mun því fyrst og fremst ganga til að bæta hag barnafólks með lægri tekjur og er útgjaldaaukinn um það bil 325 millj. Samkvæmt núgildandi reglum byrja vaxtabætur að skerðast við 3 millj. kr. eign hjá einstaklingi og 5 millj. kr. eign hjá hjónum og falla niður þegar eignir eru annars vegar komnar í 4,8 millj. kr. hjá einstaklingi og 8 millj. kr. hjá hjónum. Þessi aukna skerðing mun sérstaklega koma illa við fólk í aldurshópnum 35--45 ára sem varð fyrir barðinu á verðtryggingunni á sínum tíma. Við framsóknarmenn höfum nefnilega miklar áhyggjur af stórum hópi þessa fólks, á aldrinum 30--50 ára, það sé alltaf verið að níðast á þessum sama hópi. Og það er auðvitað umhugsunarefni. Það var annar aldurshópur sem byggði og lánin brunnu upp hjá hér áður. Þessi hópur hefur eignast fjármuni meðan hinn hópurinn hefur verið að sligast undan skuldum sínum og verðtryggðum lánum o.s.frv.
En við gerum líka ráð fyrir því í þessum tillögum að allt fjármagn, hvort sem það er í bréfum eða peningum, komi inn eins og aðrar eignartekjur til skattlagningar. Við viljum þó og gerum ráð fyrir því í okkar tillögum að hægt verði að hækka skattleysismörkin eða breikka eignarskattsstofninn þannig að hálf millj. í slíkum eignum hjá einstaklingi eða heil milljón hjá hjónum verði ekki til reiknuð skatts, en það sem fram yfir það er verði reiknað eins og hverjar aðrar eignir í þessu landi. Það hlýtur að vera sanngjörn niðurstaða að þessar eignir, alveg eins og húsið eða steinsteypueignirnar eða hvað sem er, komi til skattlagningar.
Það er kannski vert í þessu efni að víkja örfáum orðum að skattastefnu Alþfl. sem núna virðist genginn fyrir björg, hafa selt sannfæringu sína, prinsipp sín og fyrri ályktanir með þeim hætti að hann myndar hér bandalag með Sjálfstfl. um það að opna nýjar leiðir til skattsvika á Íslandi. Ég vil hugsa til Alþfl. þegar hann var að koma upp ungur og ferskur á 9. áratugnum. Hver var þá stefna Alþfl.? Hún var þessi, með leyfi hæstv. forseta:
Að létta skattbyrði launþega. --- Hefur skattbyrði launþega lést á tímabili Alþfl. sl. tvö og hálft ár? Ég spyr.
Hann hafði það líka að öðru prinsippatriði að uppræta skattsvik forréttindahópa. Ég spyr hv. þm.: Hefur Alþfl. beitt sér sérstaklega fyrir því að uppræta skattsvik forréttindahópa?
Ég minnist þess að formaður Alþfl., hæstv. utanrrh. Jón Baldvin Hannibalsson, taldi á fingrum sér að virðisaukaskatturinn og staðgreiðslan mundu koma í veg fyrir skattsvikin. Nú liggur það fyrir að talið er að minnst 10 milljarðar séu í undirheimum fjármálakerfisins sem ekki komi til skattlagningar. Alþfl. er ekki með neinar tillögur í þinginu til að berjast gegn þessu. Sjálfstfl. getur það ekki af prinsippástæðum því þessir aðilar borga sennilega stórfúlgur í flokkssjóði Sjálfstfl. til að halda gömlu vélinni gangandi til sóknar gegn kjörum alþýðunnar á Íslandi.
Í þriðja lagi hafði Alþfl. það líka að markmiði að lækka verðlag með lækkun söluskatts og fleiri aðgerðum. Virðisaukaskatturinn hefur í tíð Alþfl. orðið sá hæsti í veröldinni. Núna 24,5%. Og þegar við framsóknarmenn leggjum fram skynsamlegar tillögur, alhliða í skattamálum og gerum tillögu um að það sé hægt að lækka virðisaukaskattinn niður í 23% þá kemur ekki einn einasti krati í ræðustól Alþingis og tekur undir slíkt.
Í fjórða lagi hefur Alþfl. sagt að hann vilji lækka skuldabyrði húsbyggjenda og þá sérstaklega yngri kynslóðarinnar. Ég hygg að þjóðinni sé það ljóst að Alþfl. hefur í þessum efnum brugðist.
Í tíð núv. ríkisstjórnar hefur myndast nýr misgengishópur. Fyrsta verk þessarar ríkisstjórnar var vaxtahækkun til fjármagnseigenda sem gerð var með handafli vegna þess að þeir hétu að standa með þessum hópi í kosningabaráttunni síðustu. Þeir hækkuðu grunnvextina um 2,5% sem gerði það að verkum að afföll af húsbréfum jukust stórlega. Afföll urðu það mögnuð á árinu 1991 að 1 millj. af hverjum 4 sem húsbyggjandinn eða húskaupandinn hér í borginni eða um allt land átti að fá til þess að kaupa eða byggja húsið sitt varð aldrei hans. Hún fór í afföllin, hún féll peningaeigendunum í hendur.
Ég hef margspurt félmrh. og aðra ráðherra hvort þeir hafi einhver áform um að koma til móts við þennan hóp sem svo illa varð úti í þessum ráðstöfunum vegna þessara aðgerða ríkisstjórnarinnar.
Ég veit ekki, hv. þm., hvað ég á að vera að elta svo sem ólar hér við Alþfl. því mér sýnist að hann stefni að því fyrst og fremst að jarða sjálfan sig. Því hver getur kosið og stutt flokk til áhrifa sem í engu fylgir sínum prinsippum, horfinn frá öllum jöfnuði og lætur það vera sitt aðalmarkmið að koma fólki sínu á stallinn, í góð embætti.
Sjálfsagt fer það svo að þessari fjárlagagerð lýkur hér þar sem fjmrh. brosir og segir: Hallinn verður bara 10 milljarðar, þeir höfðu spáð 20 --- og þykist sæll. En þetta þýðir það að svo mörg önnur mikilvæg markmið eru í stórkostlegri hættu og íslensku atvinnulífi og launafólki er ekki meiri hætta búin af neinu en því að svo illa sé haldið á ríkisfjármálunum að öllum öðrum málefnum þjóðfélagsins sé stefnt í verulega hættu. Það vantar ekki að fjmrh. er hressilegur þegar hann stendur á erlendri grund og ég hygg reyndar að þessi lina fjárlagagerð hans hér eigi eftir að valda meiri vandræðum en við gerum okkur grein fyrir.
Eitt höfuðvandamálið á tímabili þessarar ríkisstjórnar hefur verið atvinnuleysið. Í fyrsta sinn á lýðveldistímanum glímum við Íslendingar við gífurlegt atvinnuleysi þar sem 4--5% þjóðarinnar fá ekki atvinnu. Þetta eru afleiðingar af stefnu ríkisstjórnarinnar og stefnuleysi á mörgum sviðum. Þetta hefur valdið því að tekjur ríkissjóðs hafa einnig minnkað verulega. Þess vegna óttast ég það kannski að þessi lini hæstv. fjmrh. verði valdur að því að vextirnir springa í andlitið á ríkisstjórninni á nýjan leik, eftirspurnin eftir fjármagninu er mikil. Lífeyrissjóðirnir og stóreignamennirnir á fjármagni þekkja þessa stöðu og vita að þeir þurfa ekki að þrýsta mikið á til þess að vera komnir á nýjan leik á sömu kjör og ríkisstjórnin setti þá á á sínum fyrstu mánuðum.
Hæstv. fjmrh. talaði fyrir stuttu á fjármálaráðstefnu EFTA- og EB-ríkjanna úti í Brussel og þar sagði hann, með leyfi hæstv. forseta, þegar hann var að hrósa sér af ríkisstjórninni:
,,Þrátt fyrir þennan árangur stendur ríkisstjórnin enn frammi fyrir því að feta einstigið milli þess annars vegar að draga varanlega úr ríkisútgjöldum og minnka þar með hallann á ríkissjóði og hins vegar nauðsyn þess að auka hagvöxt og atvinnu nú þegar.
Ég er viss um að flest ykkar kannast við það ástand sem ég var að lýsa, [segir hann] hinir hagrænu og félagslegu þættir eru svipaðir í öllum löndunum. Af því leiðir að aðgerðir til úrlausnar hljóta að verða um margt líkar. Í þessu samhengi tel ég miklu máli
skipta að stefnan í ríkisfjármálum sé trúverðug þar sem hún hefur áhrif á atvinnulífið, stuðlar að lækkun vaxta og leggur þannig grunn að auknum hagvexti og minna atvinnuleysi í framtíðinni. Að mínu mati er þessi stefna árangursríkust gegn atvinnuleysi þegar til lengri tíma er litið. Mikilvægustu skilaboð þessa fundar eiga að vera að halli á ríkissjóði í dag valdi atvinnuleysi á morgun.`` Þegar hæstv. fjmrh. er kominn á erlenda grund gerir hann sér grein fyrir því að hann situr á þeirri tímasprengju og stjórnar fjármálum Íslendinga með þeim hætti að það eru miklar líkur á því að hér eigi enn eftir að auka á þá hörmung að atvinnuleysið vaxi. En hér heima lætur hann sér nægja að sumarið sé notað svo illa að engar raunverulegar tillögur verða til í þessum efnum. Þetta er sorgleg staða og þessi hæstv. fjmrh. ætti við þessar aðstæður að hafa vit á því að segja af sér.
Ég hef ekki hugsað mér að halda hér öllu lengri ræðu en ég vil að lokum leggja á það áherslu að Morgunblaðið hefur gerst bandamaður Framsfl. í því að berjast við ríkisstjórnina. Morgunblaðið spyr stærstu spurningar af mestu hreinskilni sem ég hef séð í Morgunblaðinu um langan tíma: Hvers konar stjórnarhættir eru þetta? Þar eru þeir að ræða um að ríkisstjórnin sé að fara rangar leiðir.
En ég vil leggja áherslu á það að lokum að það er einn hugur í þinginu um það að öll matvæli og nauðsynjar heimilanna á Íslandi eigi að vera í lægra skattþrepi. Deilan stendur aðeins um eftir hvaða leiðum á að ná þessum árangri. Við teljum að við náum því best með því að greiða inn á heildsölustigið niðurgreiðslur sem þessu nemur og koma peningum að auki í gegnum barnabótaauka, vaxtabætur og fleira til láglaunafólksins og barnafjölskyldnanna. Þetta leggjum við aðaláherslu á og auðvitað væntum við þess að sem flestir Íslendingar setjist niður á heimilum sínum, á vinnustöðum, hafi samband við stjórnmálamennina, lesi forustugrein Morgunblaðsins og gangi í lið með Framsfl. því leið okkar er leið til þess að koma til móts við barnmargar fjölskyldur og láglaunafólkið á Íslandi.