[11:21]
Guðjón Guðmundsson :
Hæstv. forseti. Setning laga um mannanöfn er nokkuð vandmeðfarið verkefni. Deilur um mannanafnalög og útfærslu þeirra, þ.e. hvaða nöfn skulu leyfð og hver ekki, er sífellt umræðuefni enda er nafnið hluti af persónu hvers einstaklings og afkáraleg nöfn verða þeim sem þau bera í sumum tilfellum til ama og einnig veldur það oft leiðindum þegar bannað er að skíra börn nöfnum sem ekki eru á mannanafnaskrá Hagstofunnar þótt þau hafi jafnvel verið notuð í viðkomandi fjölskyldu í áratugi og jafnvel í aldir. Þannig má t.d. sjá í mannanafnaskrá sem gefin var út 1991 í framhaldi af samþykkt laga um mannanöfn í mars sama ár að nafnið Kalman er ekki lengur leyft en það nafn hefur verið notað í Borgarfirði í nokkrar aldir. Ég er nú það íhaldssamur að mér finnst út í hött að banna svo gamalgróið og fallegt íslenskt nafn, að því er mér er sagt vegna þess að það er skrifað með einu n-i en ekki tveimur. Á sama tíma eru leyfð samkvæmt mannanafnaskrá ýmis nafnskrípi og útlensk nöfn, t.d. Berthel og Betúel, Edgar og Evert, Hubert og Ivan, Sebastian, Sesar og Tandri. Þar má einnig finna stúlknanöfnin Agða og Amanda, Ansela og Anía, Bóel og Ena, Elenóra og Helma, Inger og Irpa, Iva og Judith, Kirstín og Lídía, Malen og Ninja, Sabina, Tanja og Tatjana.
Svo er það ósamræmið. Ég veit um unga stúlku sem nýlega fékk íslenskan ríkisborgararétt. Hún heitir Martha, skrifað með h-i. Henni var gert að breyta nafni sínu í Marta, skrifað Marta, annað væri ekki íslenskt. Og hvernig á að útskýra fyrir þessari ungu stúlku að hún megi ekki skrifa nafnið sitt eins og hún hefur gert síðan hún var skírð þegar kannski í næsta húsi við hana búa stúlkur með þeim rammíslensku nöfnum Amanda, Ninja og Tatjana. Mér virðist að lögin sem sett voru í lok síðasta kjörtímabils hafi ekki verið nógu vel úr garði gerð, enda sá hæstv. dómsmrh. ástæðu til að skipa nefnd til að semja nýtt lagafrv. í ágúst 1993 og það frv. sem hér er til umræðu er afrakstur af vinnu þeirrar nefndar.
Ég tel að ályktun kirkjuþings frá 1986 eigi jafn vel við í dag og fyrir níu árum en þar segir m.a., með leyfi forseta:
,,Mannanöfn hafa breyst mikið, eldri nöfn jafnvel horfið og ný komið í staðinn. Sum hinna nýju nafna orka mjög tvímælis, eru jafnvel afkáraleg og geta orðið þeim sem þau bera til ama. Nafnið er hluti af persónu hvers einstaklings. Persónu- og tilfinningatengsl hvers manns við nafn sitt eru náin og sterk. Því ber að vanda mjög til nafngjafa.``
Í athugasemdum við þetta lagafrv. sem hér er til umræðu er greint frá helstu markmiðum nefndarinnar sem samdi frv. og er þar efst á blaði að auka frelsi í nafngiftum frá því sem nú er, einkum með því að heimila aðlöguð erlend nöfn jafnvel þó þau styðjist ekki við hefð í íslensku máli. Árangurinn má svo sjá á bls. 11 þar sem talin eru upp nöfn sem verða heimil verði þetta frv. að lögum. Þar má finna t.d. stúlknanöfnin Amel og Anetta, Aretta og Aþanasía, Benney og Bergetta, Bína og Blín, Dön og Ena, Emelíta og Georgía, Giddý og Hallý.
Ekki eru drengjanöfnin sem þar eru upp talin síðri. Þar má finna Alf og Bert, Davor og Evan, Gerald og Húgó, Manúel og Mekkínó, Orvar og Preben að ógleymdum þeim snilldarlegu nöfnum Skjarpur og Skunnar.
Ég verð að segja að sum þeirra nafna sem hér hafa verið nefnd og eru talin upp í greinargerð með þessu frv. og reyndar flest þessara nafna finnst mér ekki eiga erindi á nýfædda Íslendinga.
Þegar kemur að millinöfnunum þá er tekið fram að þau skulu annaðhvort dregin af íslenskum orðstofnum eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli og þau skulu ekki hafa nefnifallsendingu. Það kemur fram í athugasemdum að nefndarmenn hafi rætt það sjónarmið að þetta kynnu að vera of strangar takmarkanir en samkomulag hafi orðið um að hafa þetta svona. Af þessu leiðir að hin ágætu íslensku nöfn Gígja og Gauti verða óheimil sem millinöfn þrátt fyrir að vera heimil sem eiginnöfn auk þess sem Gígja er gjaldgengt sem millinafn ef það er ættarnafn. En nöfnin Þórdís, Agnes, Hermann, Jón og Erling er einnig óheimilt að nota sem millinöfn ef þessi lög verða samþykk. Ég er því ósamþykkur að þessi ágætu nöfn verði bönnuð sem millinöfn og í hrópandi ósamræmi við það að leyfa öll þau óíslensku eiginnöfn sem ég nefndi hér áðan.
Í athugasemdum er getið um það að Íslendingar eru eina þjóðin á Norðurlöndum og þó miklu víðar væri leitað sem tekist hefur að varðveita þann ævaforna sið að menn séu kenndir til föður eða móður og þessi forni kenninafnasiður marki Íslendingum mikla sérstöðu og sé nátengdur tilfinningu þeirra fyrir sögu þeirra, menningu og sjálfstæði. Þetta er auðvitað hárrétt og full ástæða til að leggja á það áherslu. En mér finnst það hins vegar skjóta skökku við þessa áherslu á sögu okkar, menningu og sjálfstæði að opna fyrir þá skriðu af erlendum nöfnum sem leyfð verða með samþykkt þessa frv. Þess vegna er það mín skoðun að frv. þurfi mikilla endurbóta við í meðferð nefndar og ég vona að það fái þar mjög ítarlega skoðun.
En þrátt fyrir þá varkárni sem ég vil að ríki gagnvart erlendum nöfnum er ég þó sammála því ákvæði 11. gr. að maður sem fær íslenskan ríkisborgararétt með lögum megi halda fullu nafni sínu óbreyttu. Það finnst mér sjálfsögð mannréttindi og löngu tímabær.