[12:42]
Flm. (Jóhanna Sigurðardóttir) :
Virðulegi forseti. Það er vel að hér hefur orðið nokkur umræða um skattsvik í þjóðfélaginu og skattastefnu og skattamál almennt vegna þess að það er mjög mikilvægt að á báðum þessum þáttum varðandi skattastefnuna almennt og varðandi skattsvikin sé tekið með skynsamlegum hætti vegna þess að það skiptir fólkið í landinu auðvitað mjög miklu hvernig á því er tekið. Ég tel það þjóna ansi litlum tilgangi að vera að metast um hvort skattsvik séu meiri í tíð þessarar ríkisstjórnar eða hinnar fyrri. Við höfum staðreyndirnar fyrir framan okkur þar sem tvær nefndir hafa skilað áliti og komist að því sama um umfang skattsvika. Umfang skattsvika 1985 var 11 milljarðar og í dag einnig 11 milljarðar. Þannig að þó það hafi verið gripið til ýmissa aðgerða, bæði af þessari ríkisstjórn og hinni fyrri, og árangur vissulega skilað sér í bættu skatteftirliti, þá er alveg ljóst eins og ég sagði í fyrri ræðu minni að þeir sem stela undan skatti hafa þá fundið sér aðrar leiðir. Þannig erum við í sömu sporum að því leyti til að þetta er 11 milljarða undanskot og er það sama og fyrir 8--10 árum.
Það er alveg ljóst að þessi ríkisstjórn hefur gert nokkuð til að stemma stigu við skattsvikum, m.a. að stórefla og fjölga í skatteftirlitinu hjá skattrannsóknarstjóra. Það er verið að gera átak til þess að taka á svartri atvinnustarfsemi. Bókhaldslög hafa verið endurskoðuð, frv. um það var lagt fram í fyrra en náði ekki fram að ganga eftir því sem ég best veit. Og nú hefur verið farið í meðferð á hlunnindagreiðslum. Með sama hætti var gripið til aðgerða í tíð síðustu ríkisstjórnar. En það virðist ekki vera nóg að gert. Mér finnst gæta hér í máli manna nokkurrar íhaldssemi um það hvernig eigi að taka á þessum málum. Menn nefna að þeir vilji ekki lögregluaðgerðir, þetta séu bara lögreglu- eða dómsaðgerðir og þær skili ekki árangri.
Ég vil minna á tvennt í því sambandi. Það eru stjórnskipaðar nefndir sem hafa starfað að þessu máli, skoðað ofan í þetta þar sem eru menn með þekkingu á bókhaldsmálum. Þarna koma aðilar vinnumarkaðarins að verki, fjmrn., menn í skatteftirlitinu og að þeirra bestu yfirsýn leggja þeir til að stórherða allar sektir og leggja fram tillögur sem koma m.a. fram í þeim frumvörpum sem hér eru flutt. Ég tel að við séum ekki að fara inn í neinar lögregluaðgerðir þó að við hækkum sektir sem við höfum fyrir framan okkur að er beitt mjög mildilega gagnvart skattsvikurum. Á þeim er tekið með silkihönskum og ég vil minna á það að fyrir nokkrum árum voru allar sektir í Bandaríkjunum stórhertar. Þar voru margfaldaðar sektirnar. Það skilaði árangri. Vissulega má deila um hvort lágmarkið eigi að vera þreföldun en við verðum að fara út í það að hækka refsiákvæði og hvernig þeim er beitt. Ég tel það alveg nauðsynlegt. Það hlýtur að segja okkur að eitthvað sé að í okkar kerfi, eitthvað sem við alþingismenn eigum að hafa afskipti af og herða þá löggjöfina þegar stjórnskipuð nefnd kemst að þeirri niðurstöðu að ótti manna við skatteftirlit og skattrannsókn hafi sífellt minnkað hin síðari ár. Af hverju er það? Af því að sektirnar við skattaundandrætti eru svo litlar. Það er sagt: Áhættan af skattsvikum hefur ekki verið mikil því að líkur á að upp komist um þau eru ekki verulegar. Af hverju er þetta svo? Við höfum stórhert skatteftirlit eða fjölgað í skatteftirlitinu en nefndin sem skilaði áliti 1993 kemst að þessari niðurstöðu.
Spurt er um hvað ég hafi gert í málinu, m.a. í ríkisstjórn. Ég held að það sé nokkuð ljóst að ég hef beitt mér mjög á Alþingi í skattsvikamálum þannig að ég er ekki að taka upp neitt nýtt. Ég minni á að árið 1978 beitti ég mér fyrir því að stofnaður yrði sérstakur dómstóll í þessu efni með öðrum þingmönnum og árið 1984 er samþykkt tillaga á Alþingi um aðgerðir gegn skattsvikum. Þeirri tillögu hef ég fylgt eftir að hún komist til framkvæmda, bæði sem þingmaður og sem ráðherra. Sú tillaga er í sex liðum og fjórir af þeim liðum sem þarna eru hafa komist til framkvæmda, líka í tíð minni sem ráðherra, og hafa þeir átt þátt í því að efla allt skatteftirlit. Tvö atriði hafa ekki komist til framkvæmda og þeim er ég að fylgja eftir núna, þ.e. m.a. að beita í auknum mæli sjálfvirkum sektarákvæðum og hækkuðum sektum. Þá er spurt: Er bara verið að gera það núna þegar fyrrv. ráðherra er orðinn óbreyttur þingmaður? Svarið við því er nei. Ég hef ítrekað tekið þessi mál upp og lagt fram tillögur einmitt í tengslum við niðurskurð á fjárlögum þar sem ég hef lagt mat á það hvað væri hægt að ná meira inn í fjármagnið, t.d. með því að beita sektarákvæðum með öðrum hætti en verið hefur. Af tilviljun er ég með tvö blöð fyrir framan mig sem ég hef sett fram með þessum hætti í ríkisstjórn og þar eru tillögur skattsvikanefndar frá árinu 1985 komnar til framkvæmda, þ.e. skattaleg meðferð hlunnindagreiðslna. Að undanförnu hefur verið unnið að endurskoðun á ákvæðum mála og sektum vegna skattsvika, hert bókhaldseftirlit og viðurlög við brotum. Frv. var lagt fram um það í fyrra og verður væntanlega aftur á þessu þingi. Hert verði refsing og álag þeirra hópa sem láta áætla á sig skatt og skila ekki framtali. Vissulega hef ég reynt að fylgja þessu máli eftir, bæði sem þingmaður og sem ráðherra, og tel að það hafi skilað nokkru.
Mér finnst sumir hv. þm. taka undir að full ástæða sé til þess að endurskoða ýmis atriði sem miða að því að herða allar aðgerðir okkar gegn skattsvikurum. Ekki er nóg að segja það sem mér fannst koma fram hjá formanni efh.- og viðskn. að það væru svo margir sem skjóta undan skatti og vitnaði hann í könnun um að 70--80% manna væru tilbúnir til þess að svíkja undan skatti ef þeir ættu kost á því. En ég man ekki betur en að í annarri skoðanakönnun hafi einmitt verið spurt um skattsvikin og afstöðu manna til þeirra og að þar hafi komið fram álíka hátt hlutfall sem taldi skattsvikin mjög alvarlegt brot sem ætti að taka á. Einhver skoðanakönnun sem segir að margir séu tilbúnir til að svíkja undan skatti afsakar það ekki að við slökum eitthvað á í þeim efnum. Þegar við höfum tvær skýrslur fyrir framan okkur af stjórnskipuðum nefndum með aðilum sem gerþekkja þessi mál þar sem ákveðnar tillögur og ábendingar koma fram eigum við að taka það alvarlega og taka það til rækilegrar skoðunar á Alþingi og það er ég að biðja um með flutningi þessara mála.
Ég ætla ekki að fara frekar yfir þessi mál. Ég get alveg tekið undir það að veruleg tilfærsla hefur orðið á fjármunum frá hinum venjulegu skattgreiðendum yfir til atvinnurekstrarins í tíð þessarar ríkisstjórnar og fyrir því eru ákveðin rök. Ég man ekki betur en það hafi líka verið aðilar vinnumarkaðarins þegar heildaraðgerðir voru skoðaðar til þess að tryggja hér stöðugleika og draga úr atvinnuleysi sem ekki hafi mótmælt því að það hafi verið gert. Engu að síður hefur verið gengið of langt í því efni varðandi lægst launuðu hópana. Ég get alveg tekið undir það sem kemur fram hjá framsóknarmönnum að það þarf að skoða þetta varðandi lægst launuðu hópana og hlýtur að koma til skoðunar hvort eigi að fara út í stighækkandi tekjuskatt, vera með 33% á fyrirtækin. Er rétt að lækka skattbyrðina hjá þeim lægst launuðu eða skoða einhverja tekjutengingu varðandi persónuafsláttinn?
Ég nefni þetta af því að það er mikið talað um efnahagsbata í þjóðfélaginu og það hlýtur að vera horft til þess að gera það með þeim hætti að skoða skattbyrðina hjá lægst launaða fólkinu. En ég hygg að ef menn ætla að ráðast í það verði þeir að vera tilbúnir til þess að breyta skattkerfinu líka þannig að það séu þá til þess fjármunir að lækka skattbyrðina hjá láglaunafólkinu. Bæði í tíð þessarar ríkisstjórnar og í tíð ríkisstjórnarinnar þar áður var mikið rætt um fjármagnstekjuskatt. Hvorki þessi ríkisstjórn né ríkisstjórnir þar áður gátu lagt fram tillögur um það að taka á fjármagnstekjuskatti. Mér finnst menn alltaf vera með einhverjar viðbárur í því efni. Ég tel að það eigi að skoða tvennt samhliða, þ.e. skoða sköttun á fjármagnstekjur af fullri alvöru --- ég held að það séu ekki svona miklir tæknilegir erfiðleikar eins og menn
eru að bera fyrir sig --- og að skoða lækkun á sköttum láglaunafólksins.
Ég held, virðulegi forseti, að ég hafi ekki fleiri orð um þetta mál. Hér hefur verið nokkuð nefnt að 9. málið ætti frekar heima í allshn. en í efh.- og viðskn. og ég geri ekki athugasemd við það ef vilji er til þess að það mál verði frekar til meðferðar í allshn.