[14:05]
Landbúnaðarráðherra (Halldór Blöndal) :
Hæstv. forseti. Í umræðum um aðild Íslands að hinu Evrópska efnahagssvæði hafa ýmsir orðið til að lýsa áhyggjum sínum af því að sá samningur sem þar liggur til grundvallar leiði til þess að erlendir aðilar fái aukin tækifæri til að kaupa fasteignir hér á landi. Áhyggjur af þessu tagi hafa m.a. heyrst úr þessum ræðustól. Af hálfu ríkisstjórnarinnar hefur jafnan verið bent á að þrátt fyrir þær skyldur sem Ísland tekur á sig með samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði sé unnt með innlendri löggjöf að hafa stjórn á slíkum fjárfestingum og tryggja hagsmuni þjóðarinnar. Hins vegar kann menn að greina á um hversu langt ber að ganga í þessu efni, jafnt í átt til frjálsræðis sem takmarkana. Á grundvelli þess frv. sem hér er lagt fram er það hlutverk Alþingis að segja til um hvort og þá hvar beri að draga mörk í þessu efni hvað varðar þær fasteignir og þau fasteignaréttindi sem jarðalögin taka til. Sú umræða sem ég vísaði til hér í upphafi hefur ekki síst einkennst af óvissu og ókunnugleika á því hvernig haga mætti lagareglum af þessu tagi með tilkomu samningsins um hið Evrópska efnahagssvæði.
Haustið 1991 óskaði ég eftir því við Tryggva Gunnarsson hæstaréttarlögmann að hann kannaði hvaða áhrif fyrirhugaður samningur um Evrópska efnahagssvæðið hefði á löggjöf um eignarhald og nýtingu jarða og annars lands og landsréttinda sem jarðalög, nr. 65/1976, og önnur lög sem ráðuneytið annast framkvæmd á taka til. Að lokinni frumathugun þeirra mála og í tilefni af hliðstæðri athugun í dóms- og kirkjumálaráðuneyti vegna
laga um eignarrétt og afnot af fasteignum, nr. 19/1966, varð það niðurstaða mín og dóms- og kirkjumálaráðherra að láta sameiginlega taka saman álitsgerð um áhrif samningsins um Evrópska efnahagssvæðið á íslenska löggjöf um eignarhald á fasteignum og fasteignaréttindum. Til verksins voru fengnir Ólafur W. Stefánsson, skrifstofustjóri í dóms- og kirkjumálaráðuneyti, Stefán Már Stefánsson prófessor og Tryggvi Gunnarsson hæstaréttarlögmaður. Álitsgerð þeirra lá fyrir í júní 1992 og var dreift til alþingismanna en kaflar úr niðurstöðum álitsgerðarinnar varðandi jarða- og ábúðarlög fylgir frv. sem fskj. I. Álitsgerð þessi og þær athugasemdir sem fylgja frv. ættu að auðvelda þingmönnum að taka afstöðu til þess hvaða breytingar þeir kjósa að gera á þessari löggjöf í tilefni af samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði.
Þó að þetta frv. hafi verið flutt sem eitt af svonefndum fylgifrumvörpum samningsins um hið Evrópska efnahagssvæði, þá er tækifærið notað til að leggja fram breytingar á nokkrum ákvæðum jarðalaga í ljósi fenginnar reynslu. Verður nánar gerð grein fyrir þeim ákvæðum hér síðar.
Eins og lýst er í álitsgerð þeirri sem ég vísaði til hér fyrr er hvað varðar fjárfestingarreglurnar á EES-svæðinu verið að taka upp hliðstæðar réttarreglur og gilda innan Evrópusambandsins. Þessi breytta staða girðir hins vegar ekki fyrir að Íslendingar geti í innlendri löggjöf sett ýmis efnisleg skilyrði fyrir því að innlendir og erlendir aðilar eignist fasteignir hér á landi, enda séu slík skilyrði í eðlilegum tengslum við nýtingu eignarinnar. Tilkoma samningsins um hið Evrópska efnahagssvæði leiðir til þess að sá hópur einstaklinga og fyrirtækja sem á þess kost að fjárfesta hér á landi í fasteignum stækkar til muna og í vissum tilvikum ber að veita erlendum aðilum sama rétt og Íslendingum. Þessi breytta staða er því tilefni til að hugað sé að endurskoðun íslenskra laga um þessi mál.
Það heyrist gjarnan haft á orði að okkur Íslendingum sé annt um að land okkar og landsins gæði séu í eigu og á forræði Íslendinga sjálfra. Reyndar er það svo að í stjórnarskránni er sérstaklega tekið fram að ákveða skuli með lögum hvaða heimild útlendingar hafi til að eiga fasteignaréttindi hér á landi. Hér má líka minna á að aukin ásókn erlendra aðila til að kaupa hér fossa og vatnsföll í byrjun aldarinnar varð tilefni til þess að sett voru í lög skorður við slíku og síðar kom til löggjöf varðandi laxveiði. Barátta okkar fyrir landhelginni er á sinn hátt af sama meiði. Það þarf því fáa að undra þó andmæli séu höfð uppi þegar Íslendingar undirgangast skuldbindingar um að veita erlendum aðilum sama rétt og Íslendingum til kaupa á fasteignum þegar ákveðin skilyrði eru uppfyllt.
Á móti kemur hins vegar að þetta er ekki einhliða réttur því við Íslendingar fáum með sama hætti rétt til að fjárfesta sem launþegar og í þágu atvinnurekstrar í þeim löndum sem aðild eiga að samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði. Með vaxandi samstarfi þjóða og tengslum milli landa ætti líka að draga úr þeirri tortryggni sem eignarhald útlendinga á fasteignum hefur valdið víða um lönd. Það er síðan á færi stjórnvalda í hverju landi að tryggja með innlendri löggjöf að nýting fasteignanna og meðferð þeirra sé með þeim hætti að innlendir hagsmunir séu tryggðir. Þar koma t.d. til ákvæði skipulagslaga, náttúruverndarlaga og jarðalaga sem einmitt eru viðfangsefni hér.
Í samræmi við áðurgreindan áskilnað stjórnarskrárinnar hafa verið í gildi sérstök lög um heimildir útlendinga til að eignast og fá afnot af fasteignum hér á landi. Núgildandi lög um það efni eru lög um eignarrétt og afnot fasteigna, nr. 19/1966, en viðamiklar breytingar voru gerðar á þeim með lögum nr. 23/1991 og réttur útlendinga til að eignast fasteignir hér á landi vegna atvinnurekstrar rýmkaður. Þessum lögum var enn breytt vegna samningsins um Evrópska efnahagssvæðið með lögum nr. 133/1933. Þar er að finna almennar reglur um heimildir útlendinga til að eignast fasteignir hér á landi, hvort sem jarðalögin taka til þeirra eða ekki.
Jarðalögin hafa að geyma ýmsar heimildir sem veita stjórnvöldum, einkum sveitarstjórnum og jarðanefndum, færi á að hafa áhrif og aðilaskipti á nýtingu þeirra fasteigna sem lögin taka til en gildissvið þeirra er samkvæmt 3. gr. laganna markað svo að þau taka til alls lands utan þéttbýlissvæða sem skipulögð eru fyrir fasta búsetu manna sem ekki stunda landbúnað. Í jarðalögunum eru líka ákvæði um forkaupsrétt sveitarfélaga.
Samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið sem slíkur kallar ekki á breytingar á ákvæðum jarðalaganna og hið sama gildir um ábúðarlögin. Okkur er heimilt að viðhalda reglum sem áskilja að stjórnvöld þurfi að samþykkja aðilaskipti að eignum sem jarðalögin taka til og hið sama gildir um forkaupsrétt opinberra aðila. Við verðum hins vegar að framkvæma þessar reglur með þeim hætti að hið sama gangi yfir Íslendinga og lögaðila á hinu Evrópska efnahagssvæði. Jarðalögin voru vissulega umdeild á þeim tíma þegar þau voru sett og ýmsir töldu að með þeim væri verið að setja óeðlilegar hömlur á viðskipti manna með jarðir og jarðnæði. Við megum hins vegar ekki gleyma því að löggjöf hliðstæð íslensku jarðalögunum er fyrir hendi í flestum nágrannalöndum okkar. Löggjafarvald í þessum löndum hefur með sama hætti og Alþingi talið rétt og nauðsynlegt að hafa strangar reglur um meðferð og nýtingu landbúnaðarlands og veita stjórnvöldum í ýmsum tilvikum færi á að hafa áhrif á aðilaskipti á því. Það sýnir sig líka þegar menn hafa uppi áhyggjur af hugsanlegri ásókn erlendra aðila í að eignast fasteignir hér á landi að ákvæði jarðalaga fela að óbreyttum lögum í sér ákveðna vernd. Spurningin er síðan hvort menn telja hana nægjanlega.
Við samningu á því frv. sem hér liggur fyrir um breytingu á jarðalögum var af hálfu landbrn. og ríkisstjórnar lögð á það áhersla að draga fram þá möguleika og leiðir sem hægt er að fara innan þess ramma sem samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið setur til að tryggja rétt íslenskra stjórnvalda til að hafa áhrif á eignarhald og nýtingu þeirra fasteigna sem jarðalögin taka til. Þær raddir höfðu heyrst að samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið útilokaði setningu slíkra reglna en í umræðum um þessi mál þegar frv. var fyrst lagt fram lýstu ýmsir áhyggjum sínum yfir því að með því væru mönnum settar of þröngar skorður. Það hefur alltaf legið fyrir að þær reglur sem við settum í þessu efni þyrftu að ganga jafnt yfir Íslendinga sem erlenda aðila er byggja rétt sinn á samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Ég legg hins vegar áherslu á að Alþingi taki afstöðu til þess í hvaða mæli sé þörf á að setja reglur af þessu tagi þannig að ekki sé um of gengið á íslenska hagsmuni. Ég tel nauðsynlegt að við förum gætilega í þessum efnum og setjum reglurnar fremur strangari en rýmri í upphafi og eins og ég sagði áðan þá er frv. þannig úr garði gert að það á að marka þann ramma sem heimilt er að fylla upp í í þessu efnum.
Þetta frv. hefur verið lagt fram á tveimur þingum. Það hefur verið sent til umsagnar og svör gefist og ég tel nauðsynlegt að landbn. taki þær umsagnir til efnislegrar meðferðar. Ég tel óhjákvæmilegt að löggjöf um þessi efni verði afgreidd nú á því þingi sem nú situr þannig að fyrir liggi hvaða mörk eða hvaða girðingarstæði eins og stundum er sagt við viljum velja, hversu þétt girt verði svo að notað sé orðalag sem mönnum hefur orðið tamt að nota í umræðum um þessi mál.
Eins og ég gat um áður eru tillögur samkvæmt þessu frv. tvíþættar. Annars vegar er lagt til að jarðalögunum verði breytt í tilefni af samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði og hins vegar eru lagðar til breytingar á einstökum ákvæðum í ljósi fenginnar reynslu við framkvæmd laganna. Þau ákvæði frv. sem lúta beint að breytingum vegna samningsins um Evrópska efnahagssvæðið eru í 3., 5., 8. og 14. gr. frv. Samkvæmt núgildandi lögum er í 6. gr. þeirra mælt fyrir um að sveitarstjórn og jarðanefnd þurfi að samþykkja fyrirhuguð aðilaskipti að réttindum yfir fasteignum sem lögin taka til. Tekið er fram að ef sveitarstjórn og jarðanefnd telja ráðstöfun fasteigna andstæða hagsmunum sveitarfélags sé þeim rétt að synja um áformaða ráðstöfun eignarinnar.
Í 1. gr. jarðalaganna segir að tilgangur þeirra sé að tryggja að nýting lands utan skipulagðra þéttbýlissvæða sé eðlileg og hagkvæm frá þjóðhagslegu sjónarmiði og að eignarráð á landi og búsetu á jörðum sé í samræmi við hagsmuni sveitarfélaga og þeirra sem landbúnað stunda.
Í 3. gr. frv. er lagt til að sveitarstjórn og jarðanefnd fái hemild til að binda samþykki sitt samkvæmt 6. gr. laganna, þ.e. við sölu eða önnur aðilaskipti, því skilyrði að sá sem öðlast réttindi yfir fasteign hafi í allt að fimm árum fasta búsetu á eigninni eða innan eðlilegrar fjarlægðar frá henni til að nýta hana. Lagt er til að með sama hætti verði heimilt að binda samþykki skilyrðum um að eignin verði nýtt til landbúnaðar eða annarrar atvinnustarfsemi í samræmi við þau áform sem lýst er í beiðni um samþykki. Síðan er lagt til að sett verði regla um viðbrögð ef aðili fullnægir ekki þessum skilyrðum.
Ég legg áherslu á að þetta er fyrst og fremst heimildarákvæði fyrir sveitarstjórnir og jarðanefndir og því óvíst í hvaða mæli reglunni verði beitt. Ég lít á þetta sem öryggisákvæði til að tryggja að markmiði jarðalaganna verði náð.
Það þótti ekki fært að binda þetta skilyrði í öllum tilvikum við búsetu á fasteigninni og því er bætt við heimildinni um búsetu innan eðlilegrar fjarlægðar en eins og tekið er fram í athugasemd með greininni verður við mat á því hvað sé eðlileg fjarlægð í merkingu greinarinnar fyrst og fremst að líta til þess hvort sá sem öðlast réttindi yfir eigninni geti annast búreksturinn eða þá atvinnustarfsemi sem hann ætlar að vera með á eigninni frá heimili sínu.
Í 5. gr. frv. er sett tillaga um reglu, sem felur í sér verulega breytingu frá núgildandi heimildum til að eignast fasteignir sem nýta á til landbúnaðar. Á síðustu árum hafa komið fram hugmyndir um að gera það að skilyrði fyrir kaupum á jörðum að kaupandinn hefði hlotið ákveðna menntun á sviði landbúnaðarfræða líkt og gert er t.d. í Danmörku. Þessar tillögur hafa ekki náð fram að ganga. Með tilkomu samningsins um hið Evrópska efnahagssvæði stöndum við frammi fyrir því að erlendir aðilar sem njóta réttar samkvæmt samningnum fái heimild til að stofna til atvinnurekstrar hér á landi og öðlast réttindi yfir nauðsynlegum fasteignum vegna þeirrar starfsemi. Þessi regla gildir m.a. um þá erlendu aðila sem vilja koma hingað til lands og reka hér hefðbundinn landbúnað eða nýta að öðru leyti jarðir og hlunnindi þeirra til atvinnustarfsemi, svo sem útleigu og veiði- og ferðamannaþjónustu.
Ég hygg að við sjáum ekki fram á að erlendir aðilar muni í stórum stíl sækja í að reka hefðbundinn landbúnað hér á landi á næstu árum og fjárfesta í kaupum á jörðum af þeim sökum. Ég sé heldur ekki hvaða hætta væri því samfara að danskur eða þýskur bóndi flytti sig um set og færi að reka kúabúskap hér á Íslandi sem raunar eru dæmi um.
Við athugun á þessum málum staðnæmast menn hins vegar við þau tilvik þar sem jarðir og einstök lönd eru nýtt til annarrar atvinnustarfsemi en hefðbundins landbúnaðar. Dæmi um slíkt væri kaup á jörð til að leigja út lax- og silungsveiði eða fuglaveiðirétt, kaup á landi þar sem náttúra er sérstæð til að reka þar ferðamannaþjónustu. Slík starfsemi fellur almennt undir atvinnustarfsemi og þeir sem njóta réttar hins almenna efnahagssvæðis eiga því að geta komið upp slíkri starfsemi hér á landi enda uppfylli þeir sambærileg skilyrði og sett eru varðandi Íslendinga. Þess var áður getið að samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið útilokar ekki að sett séu almenn málefnisleg skilyrði sem menn þurfa að uppfylla til að kaupa fasteignir enda séu slík skilyrði í eðlilegum tengslum við nýtingu eignarinnar.
Samkvæmt gildandi lögum eru ekki gerðar neinar sérstakar kröfur varðandi menntun eða starfsþjálfun þeirra sem öðlast réttindi yfir fasteignum til að reka þar landbúnað og er raunar að ýmsu leyti óljóst hvaða starfsemi fellur undir hugtakið landbúnað á hverjum tíma.
Niðurstaðan varð því sú að setja fram tillögu um ákvæði þar sem annars vegar væri farin sú leið að túlka hugtakið landbúnaður í þessari merkingu rúmt og láta það m.a. ná til nýtingar og/eða útleigu á veiði og öðrum hlunnindum sem fylgja landi, svo og húsum sem ætluð eru til dvalar um takmarkaðan tíma án lóðarréttinda.
Hins vegar er lagt til að í þeim tilvikum sem fá þarf samþykki til að öðlast réttindi yfir fasteign samkvæmt 6. gr. jarðalaganna og ætlunin er að nýta hana til landbúnaðar þurfi viðkomandi að hafa starfað við landbúnað í fjögur ár og þar af tvö ár hér á landi. Fyrirmynd þessarar reglu er reyndar sótt í danskar reglur um hliðstæð efni en þar er starfsreynsla af þessu tagi látin koma í stað tiltekinnar lágmarksmenntunar í landbúnaðarfræðum.
Rétt er að benda sérstaklega á að þessari reglu er ætlað að taka til þeirra tilvika þegar nýta á eignina til atvinnurekstrar á sviði landbúnaðar. Sé það eingöngu ætlun þess sem kaupir jörð eða fasteign sem jarðalögin taka til að fjárfesta í eigninni eða nota hana
til eigin dvalar og tómstunda á reglan ekki við. Íslendingar munu því áfram geta fest kaup á jörðum í því augnamiði en heimildir erlendra aðila í því efni ráðast hins vegar af ákvæðum laga um eignarrétt og afnotarétt fasteigna eins og áður sagði.
Samningurinn um hið Evrópska efnahagssvæði veitir útlendingum sem búsettir eru erlendis ekki rétt til að kaupa hér eignir til að fjárfesta í þeim eða til sumardvalar.
Ég vek líka athygli á því að þessi regla á aðeins við í þeim tilvikum þegar fá þarf samþykki skv. 6. gr. og því á hún m.a. ekki við í fyrsta lagi ef eigandi ráðstafar fasteignaréttindum til maka síns, barna sinna, barnabarna, kjörbarna, fósturbarna, systkina eða foreldra. Í öðru lagi ef aðilaskipti verða á eignarréttindum fyrir lögerfðir eða ráðstöfun slíkra réttinda til annars hjóna við búskipti.
Þessi nýja regla, verði hún tekin upp, mun því ekki hafa áhrif þegar um hefðbundin ættliðaskipti er að ræða á jörðunum.
Í annan stað er gert ráð fyrir að ráðherra geti veitt undanþágur frá þessu ákvæði að fenginni umsögn sveitarstjórnar og jarðanefndar.
Það er líka ljóst að gildissvið þessarar reglu mun mjög mótast af þeim ákvæðum sem sett verða í reglugerð um hvaða starfsemi telst til landbúnaðar í merkingu ákvæðisins, til hvaða fasteigna ákvæðið tekur og hvaða aðili eða aðilar þurfa að uppfylla skilyrði ákvæðisins þegar félög og aðrir lögaðilar eða einstaklingar fleiri saman öðlast réttindi yfir fasteign.
Tilvikin sem þarna er verið að fást við eru margbreytilegri en svo að hægt sé að leysa úr þeim öllum í lagatextanum og þessar reglur verða líka að einhverju leyti leyti að mótast af þeirri þörf sem uppi er á hverjum tíma.
Þær raddir hafa heyrst að með þessu ákvæði muni verð á jörðum falla og þær verða lítt seljanlegar. Ég minni á að sjónarmið af þessu tagi heyrðust einnig þegar jarðalögin voru sett árið 1976 en ég fæ ekki séð að þau hafi haft áhrif í þessa átt.
Eins og ég nefndi hér fyrr er líka ljóst að þessi regla mun ekki hafa áhrif í öllum tilvikum þegar jarðir skipta um eigendur. Ég tel líka að of snemmt sé að spá fyrir um hvaða áhrif þessi regla muni hafa meðan ekki er búið að útfæra nánar skilgreiningar á hugtakinu landbúnaður og öðru sem ákveða skal í reglugerð. Ég játa það fúslega að það er ekki góð aðferð við lagasetningu að hafa þennan hátt á en ég hef áður skýrt ástæður þess að sú leið er farin hér.
Áður en ég segi skilið við þetta ákvæði vil ég ítreka að ákvæði 5. gr. frv. er sett fram sem tillaga um leið í þessu efni. Hafi menn hins vegar aðrar tillögur er sjálfsagt að þær verði teknar til skoðunar í þingnefnd.
Þau ákvæði frv. sem að öðru leyti eru sett fram í tilefni af samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði eru ákvæði 8. og 14. gr. um heimild sveitarstjórnar til að framselja forkaupsrétt sinn til Jarðasjóðs ríkisins. Við athugun á þessum málum var sérstaklega hugað að því hvort setja ætti í lög almenn ákvæði um forkaupsrétt ríkisins að öllum eignum sem falla undir jarðalögin. Slíkt hefði hins vegar haft í för með sér mikla skriffinnsku og því varð niðurstaðan að leggja til þá leið sem frv. gerir ráð fyrir um heimild sveitarstjórnar til framsals á forkaupsréttinum.
Almennt er það verkefni sveitarstjórnar að taka afstöðu til þess hvort aðstæður séu með þeim hætti að það sé í þágu hagsmuna sveitarfélagsins að neyta forkaupsréttar að eign. Hugsanlega kann verð eignar að vera sveitarfélagi ofviða, en líklegt er að það væri einkum í þeim tilvikum þegar um sérstæðar eignir er að ræða vegna hlunninda, sérstæðs náttúrufars eða staðsetningar. Í slíkum tilvikum gæti sveitarstjórn framselt rétt sinn til Jarðasjóðs ríkisins og það væri þá háð mati landbrh. og fjárhagsstöðu sjóðsins hvort ríkið notar forkaupsrétt sinn t.d. vegna þess að talið sé mikilvægt vegna samfélagslegra sjónarmiða að ríkið eignist tiltekna fasteign eða réttindi eða eignarhald ríkisins sé að öðru leyti talið í þágu hagsmuna viðkomandi sveitarfélags. Hvaða áhrif þessi ákvæði hafa er ekki síst háð því hvaða fjárveitingar Jarðasjóður ríkisins fær og það er verkefni Alþingis að taka ákvarðanir þar um.
Aðrar breytingar sem lagt er til að gerðar verði á jarðalögunum með þessu frv. lúta
fyrst og fremst að því að skýra og taka af öll tvímæli um framkvæmd einstakra ákvæða.
Ég tel rétt á þessu stigi að vekja sérstaka athygli á tveimur atriðum. Við gildistöku jarðalaganna 1976 var sett sú regla að ekki mætti taka land sem þá var nýtt til landbúnaðar til annarra nota nema heimild væri til slíks í lögum eða með leyfi ráðherra. Ekki var í lögunum tekið sérstaklega fram hvaða þýðingu það hefði að öðru leyti ef slíkt leyfi væri veitt. Með breytingu á jarðalögunum 1984 var sett sú regla að hefði sumarbústaðalóð verið tekin úr landbúnaðarnotum þyrfti framvegis ekki að afla samþykkis við aðilaskiptum skv. 6. gr. laganna. Formlega stóð forkaupsréttur sveitarfélags og í vissum tilvikum ábúanda áfram. Þetta hefur skapað óvissu með framkvæmd laganna. Við ákvörðun um að taka land úr landbúnaðarnotum hafa stjórnvöld átt þess kost að leggja mat á hvort slíkt sé í samræmi við þá hagsmuni sem jarðalögunum er ætlað að vernda. Verði það niðurstaða stjórnvalda að veita slíkt leyfi sýnist ekki ástæða til að leita þurfi eftir leyfi sveitarstjórnar og jarðanefndar við síðari aðilaskipti að eigninni eða forkaupsréttur sveitarfélags og ábúanda verði virkur við slíka sölu. Er því lagt til að breytingar verði gerðar á jarðalögunum í samræmi við þetta. Telji sveitarstjórn þörf á forkaupsrétti vegna skipulagsástæðna hefur hún heimildir í skipulagslögum til að setja sérstakar samþykktir um slíkt.
Eins og áður sagði miðaðist bannið við töku lands úr landbúnaðarnotum við það land sem nýtt var til landbúnaðar við gildistöku jarðalaganna árið 1976. Af hálfu stjórnvalda hefur jafnan verið litið svo á að þessi regla tæki til þess lands sem nýtt hafði verið til landbúnaðar og unnt var að nota til slíkrar starfsemi árið 1976. Þar með tæki þetta ákvæði m.a. til eyðijarða.
Í ljósi hæstaréttardóms frá árinu 1991 er talið rétt að taka af öll tvímæli í þessu efni og því er lagt til að bætt verði við ákvæði 12. gr. laganna, sbr. 6. gr. frv. Að öðru leyti tel ég ekki ástæðu til að fjalla um það frv. sem hér liggur fyrir og vísa til athugasemda sem fram koma í grg. með frv.
Ég vil að lokum taka fram að það er eins um þetta frv., ef að lögum verður, og jarðalögin sem nú eru í gildi að um þýðingu þeirra og gildi í framkvæmd fer auðvitað eftir því hversu fast menn fylgja þeim fram og hvaða afstöðu stjórnvöld og sveitarfélög hafa í þeim efnum.
Ég legg til, hæstv. forseti, að málinu verði vísað til 2. umr. og landbn. og legg eins og áður áherslu á að þetta frv. verði afgreitt á þessu þingi. Það er þingmönnum kunnugt, hefur áður komið tvívegis fram og er þrautreynt í þjóðfélaginu.
