[16:24]
Umhverfisráðherra (Össur Skarphéðinsson) :
Virðulegi forseti. Ég þakka hv. þm. Pétri Bjarnasyni fyrir að vekja athygli á þessu máli. Það er hárrétt sem hann sagði að spilliefni eru vaxandi vandamál enda eru menn í vaxandi mæli líka að reyna að bregðast við afleiðingum þeirra.
Hv. þm. drap líka á rannsókn sem umhvrn. kostaði og lauk á síðasta ári og tengdist tríbútýltini. Það er alveg hárrétt að þar komu fram þær uggvænlegu niðurstöður að mengun af völdum tríbútýltinis á hafnsvæðum við Ísland var engu minni en það sem mest gerist í höfnum í Evrópu.
Virðulegi forseti, svo ég víki að þessum fjórum spurningum. Fyrsta spurning hv. þm. hljóðar svo:
Hvernig er háttað eftirliti með förgun framköllunarvökva?
Nú er það svo að heilbrigðiseftirlit sveitarfélaganna hefur eftirlit með framköllunarstöðum, prentiðnaðarfyrirtækjum og annarri atvinnustarfsemi þar sem framköllunarvökvar eru notaðir. Það er nokkuð mismunandi eftir heilbrigðiseftirlitssvæðum hvernig er staðið að eftirlitinu eða hversu mikið það er af vöxtum. Á höfuðborgarsvæðinu hefur eftirlit með meðferð og förgun framköllunarvökva aukist talsvert sl. tvö ár þótt vissulega sé mikið starf enn óunnið. Fyrirtækjum sem vinna með framköllunarvökva er nú orðið gert skylt að skrá öll kaup á framköllunarefnum og jafnframt hversu miklu af framköllunarvökva og öðrum spilliefnum þau skila til móttökustöðva. Fyrirtækin fá síðan kvittun frá móttökustöð þegar þau skila efnunum og heilbrigðiseftirlitið getur þannig gengið úr skugga um að förgun hafi farið fram í samræmi við reglur. Þessi fyrirtæki þurfa starfsleyfi heilbrigðiseftirlits sveitarfélaga.
Hollustuvernd ríkisins hefur svo eftirlit með fyrirtækjum sem hafa heimild til móttöku og förgunar á notuðum framköllunarvökva. Þessar stöðvar, móttöku-og förgunarstöðvar, halda nákvæma skrá yfir fyrirtækin sem skila framköllunarvökva til þeirra og það er stefnt að því að nota þessa skrá til að útbúa lista yfir fyrirtæki sem hafa ekki skilað framköllunarvökva til móttökustöðva og auðvelda þannig heilbrigðiseftirliti sveitarfélaganna eftirlitið og gera það markvissara.
Önnur spurning lýtur að því hversu mikið við teljum að falli til af þessum efnum árlega og hve mikið af því kemur til förgunar.
Það er reiknað með að það falli til að jafnaði rúmlega 1 lítri af notuðum framköllunarvökva á mann á ári. Það má því gera ráð fyrir því, eins og kom fram í máli hv. fyrirspyrjanda, að það magn af framköllunarvökva sem fellur til á ári sé í kringum 300 tonn. Það hefur átt sér stað umtalverð aukning á skilum á framköllunarvökva til móttökustöðva á undanförnum mánuðum en það vantar að vísu enn á að skilin séu fullnægjandi. Til upplýsingar má geta þess að á árinu 1993 var fargað samtals 80 tonnum af framköllunarvökva hjá viðurkenndum aðilum eða að jafnaði tæpum 7 tonnum á mánuði. Fyrstu níu mánuði þessa árs hafa hins vegar skilin aukist verulega og var skilað 125 tonnum sem jafngildir 14 tonnum á mánuði til jafnaðar. Ef skil verða í sama mæli síðustu þrjá mánuði ársins þá má ætla að heildarmagnið á árinu verði tæp 180 tonn sem jafngildir því að vera nálægt 60% af áætluðu heildarmagni notaðs framköllunarvökva í landinu. Ljóst er að hér hefur átt sér stað veruleg breyting til batnaðar.
Í þriðja lagi spyr hv. þm. hvort ráðherra sé kunnugt um dæmi þess að framköllunarvökvi fari beint í holræsi hjá einstökum fyrirtækjum. --- Mér er kunnugt um það.
Í fjórða lagi: Eru fyrirhugaðar aðgerðir til úrbóta á þessu sviði á næstunni?
Eins og ég hef þegar getið um, virðulegi forseti, hefur verið átak í gangi og það hefur skilað þeim árangri að skilin á framköllunarvökva hafa aukist talsvert.
Það er auðvitað hlutverk heilbrigðiseftirlits sveitarfélaga að hafa eftirlit með förguninni í samræmi við starfsleyfi. Það er ljóst að sum eftirlitssvæði hyggjast bíða með vinnslu starfsleyfa fyrir framköllunarfyrirtæki þangað til Hollustuvernd ríkisins hefur gefið út nákvæmar leiðbeiningar þar að lútandi. Þessar leiðbeiningar eru á lokastigi í vinnslu og verða til á næstu mánuðum hjá Hollustuvernd ríkisins. Síðan er það jafnframt svo að ýmis sveitarfélög eiga erfitt með að framfylgja kröfum um skil á framköllunarvökva vegna þess að ekki eru spilliefnamóttökur á staðnum. Nú er hins vegar verið að setja upp spilliefnamóttökustöðvar á nokkrum stöðum á landinu og þá má búast við því að hlutfall skila aukist úr þeim 60--65%, sem allt bendir til að verði niðurstaðan á þessu ári, og við væntum þess að það fari upp í 80--90%.
Það er auðvitað ljóst að það er brýnt að meðferð og förgun spilliefna verði komin í traustan farveg um allt land. Ég vil að það komi hér fram, virðulegi forseti, að ég stefni að því að leggja fram á næstunni aftur frv. til laga um meðferð og förgun spilliefna þar sem lagt er sérstakt gjald á vörur sem geta orðið að spilliefnum og markmiðið er auðvitað að koma í veg fyrir mengun af völdum þessara efna og stuðla að því að þeim verði skilað með viðunandi hætti til móttökustöðva og að þau megi endurnýta og eyða.