[15:26]
Jóhanna Sigurðardóttir :
Virðulegur forseti. Ég held það sé heldur mikil einföldun, sem mér fannst hv. síðasti ræðumaður viðurkenna, að kenna húsnæðislánakerfinu um skuldastöðu heimilanna og segja að allt sé húsnæðislánakerfinu og húsbréfakerfinu að kenna. Við vitum að skuldastaða heimilanna á sér miklu lengri sögu og hæstv. félmrh. kom reyndar inn á það og rakti að aukingu á skuldum heimilanna má rekja 10--15 ár aftur í tímann á meðan m.a. hv. þm. Alþb. og Framsfl., sem hér töluðu, áttu hlut að máli og fóru með stjórn húsnæðismálanna. Ég held að það sé miklu eðlilegra að við reynum að skoða hvað hægt er að gera almennt varðandi skuldastöðu heimilanna en vera að bítast um þetta eins og mér finnst liggja mikið í þessari umræðu. Við vitum það, og það hefur komið fram í skýrslu Þjóðhagsstofnunar, að ef við horfum á hlutfall húsnæðisskulda af skuldum heimilanna þá hafa þær lækkað verulega. Þær voru 90% af skuldum heimilanna á fyrri hluta níunda áratugarins en þær eru ekki nema 70% núna og auðvitað er það allt of mikið en það er einföldun að setja slíkt fram.
Það er alveg ljóst að ýmislegt hefur verið gert í húsnæðismálunum. Þegar við erum að tala um vanskilin í húsnæðiskerfinu þá verðum við líka að hafa það í huga að þær lögfræðiaðgerðir sem Húsnæðisstofnun fer í eru ekki gerðar fyrr en eftir þrjá til fjóra mánuði á meðan bankakerfið fer fyrr í slíkar harðar aðgerðir, kannski eftir einn mánuð. Heimilin láta þess vegna sitja á hakanum að greiða niður sínar húsnæðisskuldir sem sýnir meiri vanskil í húsnæðiskerfinu en ella. Ég hygg að enginn mundi vilja að við færum í harðari aðgerðir í húsnæðiskerfinu til að minnka vanskilin. Á þessu eru auðvitað margar hliðar.
Vissulega hefur verið farið hér í aðgerðir. Það vita hv. þm. Það var farið í skuldbreytingu, t.d. í september sl. Það voru 1.200 umsóknir að mig minnir og þær heimildir eru vegna atvinnuleysis eða veikinda eða mikils tekjufalls og í þetta hefur verið veitt 300 millj. kr. Það hefur verið farið út í mjög víðtækt samkomulag við bankana. Þeir voru yfirleitt ekki fúsir að veita skammtímalán nema til þriggja, fjögurra eða fimm ára en veita nú lán til allt að 15 ára. Það hefur verið farið út í frystingu lána í Byggingarsjóði ríkisins og Byggingarsjóði verkamanna og húsbréfadeild. Það var veitt heimild til þess varðandi Byggingarsjóð ríkisins og húsbréfadeildina á sl. ári. Þar er heimild til að frysta lánin í þrjú ár og vextir sem falla á þeim tíma leggjast á höfuðstólinn.
Ég hef sett það fram í þessum ræðustól hvort ekki sé ástæða til þess, miðað við þær ástæður sem núna eru, að hafa þessa heimild eitthvað víðtækari. Það er alveg ljóst að tekjufall hjá fólki og atvinnuleysi er veruleg skýring á þeim vanda sem við er að glíma.
Húsnæðisstofnun hefur haldið því fram að það sé ákveðið merki um að botninum sé náð í vanskilum og við skulum vona að svo sé. Þær tillögur sem hér liggja fyrir og eru til umræðu á vissulega að skoða og hvort þær bæta eitthvað stöðuna. Það segir í a-lið tillögunnar að ríkisstjórnin hefji strax viðræður við lífeyrissjóðina um endurfjármögnun fasteignaveðlána og lægri vexti þannig að unnt sé að létta greiðslubyrði fólks. Ég spyr hv. flm. er það líklegt? Heldur hv. þm. að það sé virkilega hægt að ná slíku samkomulagi við lífeyrissjóðina? Eru lífeyrissjóðirnir ekki í dag með 6 og 7% vexti? Fóru þeir í það að lækka vexti hjá fólkinu sem er með lán sín þar þegar vextir lækkuðu í 5%? Ég held ekki. Við höfum verið í erfiðleikum varðandi lífeyrissjóðina um að fjármagna húsnæðislánakerfið. Það er því spurning hvað þetta er raunhæf tillaga.
Varðandi það að undirbúa lagafrv. þar sem m.a. verði kveðið á um þak á greiðslubyrði miðað við laun þá má að hluta til skoða það. En hvað hefur hv. þm. hugsað sér? Einhvers konar sveiflujöfnunarsjóð í þessu? Við verðum að sjá útfærsluna á því hvort það er raunverulegt. Sá biðreikningur sem er varðandi t.d. Byggingarsjóð ríkisins og Byggingarsjóð verkamanna kemur þarna að hluta til á móti.
Það er mikið talað um greiðsluaðlögun og ég held að það mál eigi að skoða af fullri alvöru. Það lá fyrir skýrsla þegar ég var í ráðuneytinu um það mál. En mér finnst að það verði að skoða að gera þá greiðsluaðlögunina miklu víðtækari en menn hafa verið að horfa til. Hæstv. félmrh. hefur minn fulla stuðning í því að koma því máli hér fram. En því miður held ég að hún eigi í ákveðnum erfiðleikum með að koma þessu máli fram og hefði verið fróðlegt að vita hvort það er samkomulag við t.d. Sjálfstfl. um það mál. Það var ekki þegar ég fór úr ráðuneytinu en það má vel vera að það hafi breyst. Þetta þarf auðvitað að skoða af fullri alvöru og gefa ekki of miklar væntingar út í þjóðfélagið vegna þess að eins og þetta er t.d. framkvæmt í Noregi þá eru ekki ýkjamargir sem fá þessa greiðsluaðlögun nema þeir sem eru við það að missa sínar eignir og allar bjargir aðrar bannaðar. Það verður því að skoða þetta í því ljósi.
Fjölgun á gjalddögum er vissulega ein leiðin og ég veit ekki annað en að það sé langt á veg komið. Þannig að ég nefni þetta fernt sem ég hef greint frá: greiðsluaðlögunina og útvíkka þær skuldbreytingarheimildir sem eru fyrir hendi í dag sem ná einungis til atvinnuleysis og tekjufalls og eru tiltölulega þröng skilyrði. Er rétt að útvíkka það? Það hafa farið í það 300 millj. kr. Á að fara út í það að fjölga gjalddögunum svo dæmi sé nefnt? Eitt væri vissulega leið sem oft hefur verið rædd, að hækka lánshlutfallið í húsbréfakerfinu fyrir þá sem eru að kaupa sína fyrstu íbúð úr 65% í 70%. En það er ekki raunhæft eins og fjmrh. lagði það upp um daginn að gera það þannig að segja að það eigi að rúmast innan núverandi útgáfu á húsbréfum. Ef það er einhver vilji á bak við að gera þetta með þeim hætti þá þarf að auka útgáfuna á húsbréfunum. Ég held vissulega að það sé leið í þessu efni.
Það mætti svara ýmsu af því sem hér hefur komið fram en margir samverkandi þættir hafa orðið til þess að auka vanskilin t.d. í húsbréfakerfinu og skuldastöðu fólks yfirleitt.
Lenging á lánstímanum minnir mig að sé nefnd í þessari tillögu, svo ég nefni eitt atriði í viðbót, að hafa breytilegan lánstíma. Ég veit ekki hvað það gagnast mikið. Ég tók undir að það yrði skoðað hér um daginn en það hefur á sér ýmsa annmarka sem ég hef ekki tíma til að ræða á þessari stundu þar sem tími minn er búinn.