[11:51]
Anna Ólafsdóttir Björnsson :
Virðulegi forseti. Þetta frv. hefur verið lengi á leiðinni og því verð ég að viðurkenna að það urðu mér töluverð vonbrigði þegar það loksins leit dagsins ljós vegna þess að bæði höfðu verið gefin fyrirheit um að hér yrði gengið lengra og tekið fastar og öruggar á málum og einnig vegna þess að mér sýnist að í sumum tilvikum sé einfaldlega verið að veikja stöðu þessara mála og við megum síst við því hér og nú.
Ég held að sú mikla umræða sem verið hefur um ofbeldi í myndmiðlum af ýmsu tagi staðfesti það svo ekki verði um villst að hér þurfum við einfaldlega að bregðast við miðað við þá breyttu tíma sem eru nú og þetta frv. svarar því ekki. Það eru varla nema eitt eða tvö ár síðan ég spurði hæstv. ráðherra hvað liði framkvæmd þeirrar þáltill. sem samþykkt var vorið 1990, ef ég man rétt, um ofbeldi í myndmiðlum. Þar var gert ráð fyrir því að það yrði tekið myndarlega á þessum málaflokki, en eins og kom fram í máli hæstv. menntmrh. þá er lítið gert. Það er einfaldlega verið að staðfesta ríkjandi ástand og í sumum tilvikum, eins og ég kem nánar að á eftir, er jafnvel verið að stíga skref aftur á bak að mínu mati. Þetta tel ég mjög miður.
Fyrir átta dögum var mikil ráðstefna á vegum Kvenréttindafélagsins sem var afskaplega vel sótt þar sem fjallað var sérstaklega um ofbeldi meðal barna og augum beint að ofbeldi í myndmiðlum sérstaklega. Ég held að það hafi ekki verið tilviljun að flestir sem til máls tóku ef ekki allir voru á einu máli um það að við yrðum að bregðast við þeim tíðindum sem berast bæði hér á landi og annars staðar um vaxandi ofbeldi meðal barna og unglinga þar sem beinlínis er verið að herma eftir atriðum úr slæmum ofbeldismyndum. Því miður eru allt of ung börn að horfa á allt of mikið ofbeldi og ég ætla að bæta því við og vil alls ekki draga úr því að það er allt of eftirlitslaust líka. Þar komum við kannski að öðru máli, en það er styrking fjölskyldunnar og foreldrafræðslu sem er mjög mikilvægur hluti í þessu. Ég vil alls ekki undanskilja foreldraábyrgð en það er staðreynd að margir foreldrar vinna allt of langan vinnudag og í sumum tilvikum er það nauðsynlegt en öðrum ekki. Þetta er sá veruleiki sem börn búa við. Við þurfum að ganga í það mál að breyta því og breyta því þannig að upplausn fjölskyldunnar blasi ekki við.
Við þurfum líka að taka á því sem varðar löggjafann. Fyrir mjög stuttu síðan spurði ég hæstv. dómsmrh. hver væru úrræði t.d. laganna varða ef núgildandi lög um þessi mál væru brotin. Það varð einfaldlega fátt um svör. Og það er ekkert skrýtið vegna þess að það er fátt um úrræði. Það er ekki bætt úr því með þessu frv., því miður.
Í fyrsta lagi sé ég að í frv. er ekki tekið á því sem er kannski það brýnasta. Það er að lögin séu ekki bara stafur á bók, heldur framkvæmanleg og framkvæmd. Ég sé ekki að þau úrræði sem boðið er upp á hér bendi til þess að hægt sé að fylgja málum eftir af fullum þunga. Það er talað um það t.d. að á myndbandamarkaðnum og er það út af fyrir sig vel, sé hægt að gera ofbeldisefni upptækt, en það er fjallað um það í 10. gr. frv. Það er sem sagt hægt að gera upptækar kvikmyndir ef sýning, dreifing og sala fer í bága við ákvæði þessara laga og hið upptæka skal vera eign ríkissjóðs og ég hygg að þetta sé líka myndbandaþátturinn. Einnig er ég mjög ósátt við það að hér skuli vera á ferðinni refsilækkun á ákveðnum stað í 10. gr. Það segir í skýringum við greinina að hún þarfnist ekki skýringa að öðru leyti en því að refsiramminn er lækkaður frá því sem nú er og höfð hliðsjón m.a. af 210. gr. almennra hegningarlaga, nr. 19/1940. Ég sé enga ástæðu til þess að stíga þetta skref sem ég tel vera aftur á bak. Nú er ég ekkert sérlega refsiglöð manneskja, en mér þykir það mjög snautleg vinnuaðstaða sem við búum okkar löggæslumönnum ef þeim er einfaldlega ekki gert að hafa neitt sem bitastætt er til að fylgja eftir sínum aðgerðum. Það er nákvæmlega það sem við þekkjum í sumum tilfellum, t.d. í bruggmálum, að það eru svo hlægilega lágar refsingar að menn ganga á lagið aftur og aftur löggæslumönnum til sárrar gremju þar sem þetta beinlínis býður upp á það að menn geti gengið lengra. Það eru ákveðin úrræði til, t.d. leyfissvipting myndbandaleigu ef lög eru brotin ítrekað og mér finnst alveg full ástæða til að íhuga slíkar aðgerðir. Það er gert af minna tilefni að menn missi leyfi. Ég held að ef eldhúsveitingaaðstaða er ekki fullnægjandi, þá megi svipta veitingahúsin rekstrarleyfi. Ég held að ef það er slíkur sóðaskapur í eldhúsi myndbandaleiga að þar sé ofbeldisefni útbært jafnvel börnum þá sé full ástæða til að hreinsa til í því eldhúsi.
Varðandi það að undanskilja sérstaklega kvikmyndaauglýsingar og slíkt efni þá vil ég benda hæstv. ráðherra á það að ég þekki dæmi um og það hefur verið rætt að ofbeldisfyllstu atriði bannaðra kvikmynda hafa verið sýnd sem auglýsingar í miðjum barnatíma á síðdegi á þeim sjónvarpsstöðvum sem börnin okkar horfa á. Þetta finnst mér einfaldlega ekki hægt að bjóða upp á. Ég held að það verði að hugsa sig vel um áður en það er gefið í rauninni frítt spil með augýsingar t.d. Á meðan svona lagað getur gerst og á meðan ekki er tekið á því í þessu frv. þá erum við ekki á réttri leið að mínu mati.
Varðandi 11. gr. og tölvuleikina þá er þar afskaplega veikt ákvæði um heimild ráðherra til þess að setja reglur um skoðun tölvuforrita. Það er vitað að þarna er kannski á ferðinni og mun sjálfsagt í framtíðinni með allri þeirri tækniþróun sem verður vera það sem er háskalegast börnum vegna þess að þar eru þau ekki bara áhorfendur heldur eru þau komin í hlutverk ofbeldismanns í mörgum tilfellum. Ég ætla ekki að fara að rekja þá umræðu sem verið hefur, ég held að hún sé flestum kunn, þar sem smátt og smátt er verið að grafa undan ákveðnum siðferðisviðhorfum sem börnin hafa vonandi úr uppeldi sínu. Þau eru farin að fá samúð með og jafnvel líta á sjálf sig í sporum ofbeldismanns. Þetta getur ekki verið hollt. Því miður flæða þessir leikir nokkuð eftirlitslaust yfir landið. Allir þeir sem eiga börn sem koma nálægt tölvuleikjum og fylgjast með vita að þetta er til staðar. Það er kannski ekki stór hópur sem sækir í þetta en hann er til. Þarna þarf að gera hvort tveggja enn og aftur að styrkja foreldrana í sínu hlutverki og reyna hins vegar með öllum tiltækum ráðum að koma eftirlit á þetta.
Ég er ekki alveg sátt við að það sé einfaldlega vísað í reglugerð. Ég held að reglugerð eigi að vera útfærsluatriði eftir því sem tækninýjungar verða meiri en ég held að reglugerð eigi ekki að vera sá upphafspunktur sem við byrjum á. Ég tel að það þurfi að vera alveg fortakslaust ákvæði um að bæði megi skoða tölvuforrit sem eru á markaði, gera leiki upptæka ef þeir eru skaðlegt og reyna í alþjóðlegu samstarfi að stemma stigu við því flóði sem því miður dynur á þeim sem tengjast tölvunetum. Jafngóð og þau eru þá eru þau því miður aðgangur og verða það hugsanlega meira í framtíðinni að einhverju slíku. Það þarf að vísu feykilega fullkominn vélbúnað til að þar sé raunverulega um að ræða einhvern virkan aðgang. En engu að síður þurfum við að vera viðbúin þessu. Við lifum í heimi örra tækniframfara og viljum taka þátt í þeim heimi. En við viljum ekki gerast þrælar einhverra óprúttinna sölumanna. Þetta er ósköp einfalt mál. Þetta er áhyggjuefni margra aðila víða um heim og þarna eigum við að beita okkur í alþjóðlegu samstarfi. Alveg eins og við viljum ekki sætta okkur við að sjá eiturlyf flæða yfir heiminn. Þetta er að mínu mati ósköp hliðstætt. Þetta er eitthvað sem grefur undan siðferði og þetta er sameiginleg ábyrgð okkar allra. Þarna eru afskaplega ungir aldurshópar sem geta verið í hættu.
Virðulegi forseti. Þrátt fyrir þessar athugasemdir mínar þá vil ég halda því til haga að sjálfsögðu að það litla sem er í þessu frv. og í núgildandi lögum er af hinu góða. Það er hins vegar mikill veikleiki að ekki skuli vera hægt að fylgja þessu eftir sem skyldi og ég vil gjarnan að við tökum af meiri festu og ábyrgð á þessum málum en fram kemur í þessu frv.