Ferill 441. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1994–95. – 1064 ár frá stofnun Alþingis.
118. löggjafarþing. –
441
. mál.
754. Skýrsla
félagsmálaráðherra um framkvæmd laga nr. 19/1992, um starfsmenntun í atvinnulífinu.
(Lögð fyrir Alþingi á 118. löggjafarþingi 1994–95.)
Í 2. mgr. 17. gr. laga nr. 19/1992, um starfsmenntun í atvinnulífinu, er ákvæði um að lög
in skuli endurskoða eigi síðar en þremur árum eftir gildistöku þeirra. Lög nr. 19/1992 tóku gildi 15. maí 1992. Í samræmi við þetta ákvæði skipaði félagsmálaráðherra nefnd 25. októ
ber 1994 til að endurskoða lögin um starfsmenntun í atvinnulífinu. Í nefndina voru skipuð:
Fulltrúi Alþýðusambands Íslands:
Halldór Grönvold, skrifstofustjóri ASÍ.
Til vara:
Guðmundur Gunnarsson, formaður Rafiðnaðarsambands Íslands.
Fulltrúi Bandalags starfsmanna ríkis og bæja:
Sjöfn Ingólfsdóttir, formaður Starfsmannafélags Reykjavíkurborgar.
Til vara:
Jón Júlíusson íþróttakennari.
Fulltrúi menntamálaráðuneytis:
Guðný Helgadóttir, deildarstjóri í menntamálaráðuneytinu.
Til vara:
Kristrún Ísaksdóttir, deildarsérfræðingur í menntamálaráðuneytinu.
Fulltrúi Vinnumálasambandsins:
Jón Rúnar Pálsson, lögfræðingur Vinnumálasambandsins.
Til vara:
Jóngeir H. Hlinason, framkvæmdastjóri Vinnumálasambandsins.
Fulltrúi Vinnuveitendasambands Íslands:
Bolli Árnason, rekstrartæknifræðingur VSÍ.
Til vara:
Jón H. Magnússon, lögfræðingur VSÍ.
Fulltrúi félagsmálaráðherra í endurskoðunarnefndinni og jafnframt formaður var skipað
ur Gylfi Kristinsson, deildarstjóri í félagsmálaráðuneytinu. Ráðherra skipaði Þorbjörgu I. Jónsdóttur, lögfræðing á vinnumálaskrifstofu félagsmálaráðuneytisins, til að vera ritari nefndarinnar. Hún var einnig varamaður fulltrúa félagsmálaráðherra.
Endurskoðunarnefndin lauk yfirferð yfir lögin um starfsmenntun í atvinnulífinu og sendi ráðherra niðurstöðu sína í bréfi dags. 13. desember sl. Meginniðurstaða nefndarinnar er sú að ekki sé tilefni á þessu stigi til að gera breytingar á lögum nr. 19/1992.
Í bréfinu frá 13. desember sl. gerir nefndin grein fyrir störfum sínum. Þar kemur fram að endurskoðunarnefndin hafi haldið fimm fundi. Á þeim hafi hún farið yfir öll ákvæði laga nr. 19/1992. Það er upplýst að hún hafi kynnti sér ítarleg drög að skýrslu starfsmenntaráðs fé
lagsmálaráðuneytisins um starf þess árin 1992–94. Í drögunum er að finna upplýsingar um framkvæmd laganna og úthlutanir úr starfsmenntasjóði. Skýrsla starfsmenntaráðs félagsmálaráðuneytisins fylgir þessari skýrslu sem fylgiskjal.
Það kemur fram í bréfi nefndarinnar að ekki séu nein sérstök vandamál varðandi fram
kvæmd laga nr. 19/1992. Það er afstaða nefndarinnar að ekki sé tímabært að svo komnu máli að ganga frá endurskoðun laganna. Til þess vanti mikilvægar og nauðsynlegar for
sendur. Á þeim tæpu þremur árum, sem liðið hafa frá gildistöku laganna, hefur enn ekki fengist nægileg reynsla af þeim. Þá er ýmsum mikilvægum spurningum og ábendingum um framtíðarskipan starfsmenntunar í atvinnulífinu ósvarað, ekki síst hvað varðar af
stöðu stjórnvalda. Í ljósi þess sem að framan segir telur nefndin nauðsynlegt að jafn
framt því að áfram verði unnið að mati á gildandi lögum og framkvæmd þeirra verði leit
að eftir viðhorfum og svörum þeirra er málið varðar. Mikilvægt er að þessu starfi verði gefinn sá tími sem nauðsynlegur er til að sem bestur árangur náist.
Samhliða framangreindu starfi telur nefndin koma til álita að vinnureglur og starfs
hættir starfsmenntaráðs sem mótast hafa undanfarin missiri verði staðfest með setningu reglugerðar eins og kveðið er á um í lögunum. Þá hafi á fundum endurskoðunarnefnd
arinnar komið fram ábendingar um minni háttar breytingar, en þó einkum um fram
kvæmd laga um starfsmenntun í atvinnulífinu. Telur nefndin rétt að koma þessum ábend
ingum á framfæri þannig að taka megi tillit til þeirra við framkvæmd laganna.
Með bréfi nefndarinnar er fylgiskjal þar sem fram koma athugasemdir og ábending
ar um það sem betur má fara í texta og við framkvæmd laganna. Þessar athugasemdir eru eftirfarandi:
Um 1. gr.
Endurskoðunarnefndin fjallaði um d-, e-, og f-liði. Hún er sammála um að hyggja þurfi betur að stöðu þeirra sem eru utan vinnumarkaðarins vegna atvinnuleysis eða af öðrum ástæðum. Nefndin telur ekki nauðsynlegt að breyta ákvæðum stafliðanna. Hins vegar er hún þeirrar skoðunar að taka þurfi til athugunar stuðning hins opinbera við námskeið fyr
ir atvinnulausa, sbr. skýrslu starfsmenntaráðs í fylgiskjali.
Um 3. gr.
Í endurskoðunarnefndinni kom fram það sjónarmið að betur þurfi að greina á milli grunnstarfsmenntunar samkvæmt lögum nr. 19/1992 og grunnmenntunar samkvæmt frum
varpi til laga um framhaldsskóla.
Um 5. gr.
Fram kom það álit að lög nr. 19/1992 byggist á samstarfi þriggja aðila, þ.e. ríkisins, samtaka atvinnurekenda og samtaka launafólks. Andi laganna sé sá að þetta samstarf byggi á því að jafnræði ríki á milli þessara þriggja aðila. Þessa jafnræðis hafi ekki ver
ið fyllilega gætt í 5. gr. gildandi laga þar sem hið opinbera eigi einungis einn fulltrúa á móti sex fulltrúum samtaka aðila vinnumarkaðarins.
Endurskoðunarnefndin hefur rætt þessi viðhorf ítarlega og er sammála um að nauð
synlegt sé að taka tillit til þeirra við endurskoðun laganna þegar þar að kemur. Það hljóti þó eðlilega að vera hluti af endurskoðun laganna í heild sinni. Í því sambandi telur nefnd
in mikilvægt að stjórnvöld marki ákveðnari stefnu í starfsmenntun en nú er. Bent er á að markmið laga nr. 19/1992 hafi m.a. verið að samræma afskipti hins opinbera af starfs
menntun í atvinnulífinu og marka fjármagni sem varið er til þessa sviðs ákveðinn far
veg með stofnun starfsmenntasjóðs. Fullyrða má að frá því að lögin voru sett hafi mik
ið vantað upp á að þessu markmiði væri fylgt nægilega fast eftir. Á síðustu missirum virðist svo í vaxandi mæli hafa verið vikið frá þessari stefnu með úthlutun opinberra að
ila á styrkjum til starfsmenntunar, ýmist með beinum fjárveitingum á fjárlögum eða út
hlutunum úr öðrum opinberum sjóðum en starfsmenntasjóði. Nefndin telur brýnt að tek
ið verði sem fyrst á þessu máli að öðrum kosti er á því verulega hætta að ekki náist sú yfirsýn og samhæfing sem stefnt var að með gildistöku laga nr. 19/1992.
Til að bæta að hluta úr þeim vanda sem getið er um hér að framan bendir nefndin á þann möguleika að félagsmálaráðherra ákveði að gefa menntamálaráðuneytinu færi á að tilnefna áheyrnarfulltrúa til setu í starfsmenntaráði með málfrelsi og tillögurétti.
Um 6. gr.
Fram kom í endurskoðunarnefndinni varðandi 4. mgr. að ekki hafa enn verið settar reglur eða reglugerðir á grundvelli laganna. Ástæðan er m.a. sú að starfsmenntaráð hef
ur viljað fá meiri reynslu af framkvæmd laganna áður en ráðist er í samningu reglna eða reglugerða.
Um 7. gr.
Í gildandi lögum er kveðið á um skyldu starfsmenntaráðs til að safna saman upplýs
ingum um starfsmenntun í landinu. Orðalag greinarinnar gefur til kynna að ráðið skuli safna upplýsingum um alla starfsmenntun sem í boði er. Þar af leiðandi vekur endur
skoðunarnefndin á því athygli að takmarka beri þessa skyldu við upplýsingar um starfs
menntun í atvinnulífinu eða menntun sem lögin taka til, sbr. 3. gr. gildandi laga.
Um 8. gr.
Í 5. gr. gildandi laga um starfsmenntun í atvinnulífinu kemur fram að starfsmennta
ráð skuli vera stjórnvöldum til ráðuneytis um stefnumótun og aðgerðir á sviði starfs
menntunar. Þar af leiðandi er endurskoðunarnefndin þeirrar skoðunar að réttara sé að starfsmenntaráð undirbúi tillögur ráðherra um fjárþörf til starfsmenntasjóð í stað þess að ráðið sé umsagnaraðili um slíkar tillögur eins og gert er ráð fyrir í gildandi lögum.
Um 9. gr.
Fram kom sú spurning hvort nauðsynlegt væri að taka fram í a-lið a að námsskrár
gerð sé einnig styrkhæf. Eftir nokkrar umræður varð nefndin sammála um að orðalagið „undirbúningur náms“ væri það víðtækt að það taki einnig til námskrárgerðar.
Rætt var um framkvæmd b-liðar, einkum það hvort starfsmenntaráð hafi sett sér ein
hverjar reglur til að hafa til viðmiðunar varðandi eðlilega upphæð launa fyrir kennslu á námskeiðum sem starfsmenntasjóður styrkir. Fram kom að þetta hefur enn ekki verið gert. Starfsmenntaráð er um þessar mundir að vinna úr upplýsingum sem hafa fengist úr upp
gjörum vegna fyrstu námskeiðanna sem starfsmenntasjóður styrkti á árinu 1992.
Endurskoðunarnefndin fjallaði um orðalagið „ferða- og flutningskostnaður“ í grein
inni. Við framkvæmd hefur þetta verið túlkað þannig að hér sé eingöngu um að ræða ferða- og flutningskostnað sem hlýst af því að halda námskeið á fleiri stöðum en ein
um. Það tekur ekki til þess að greiða niður ferðakostnað þátttakenda. Nefndin er sam
mála þessari túlkun og telur ekki ástæðu til að breyta orðalaginu.
Um 12. gr.
Endurskoðunarnefndin fjallaði um framkvæmd starfsmenntaráðs á ákvæði greinar
innar. Hún ræddi m.a. fyrirkomulag á greiðslu styrkja. Upplýst var að styrkir séu greidd
ir í einu lagi fyrir fram. Starfsmenntaráð hefur reynt að halda öllum rekstrarkostnaði í lág
marki og er talið að þetta fyrirkomulag sé hagkvæmast. Ráðið hafi hins vegar gengið ríkt eftir því að styrkir vegna námskeiða sem ekki hafi verið haldin séu endurgreiddir. Einnig að styrkþegi skili aftur mismuni sem sé á veittum styrk og raunverulegum kostnaði. Loks hafi starfsmenntaráð gengið ríkt eftir því að styrkþegar skili uppgjöri vegna námskeiða. Því var beint til starfsmenntaráðs að taka þetta fyrirkomulag til endurskoðunar vegna inn
heimtuaðgerða hjá einum styrkþega og greiða styrki eftir framvindu viðfangsefnis.
Rætt var um skýrslur um framkvæmd námskeiðanna, t.d. hvort fram komi mat á nám
skeiði í skýrslu um það. Það sjónarmið kom enn fremur fram að þetta atriði ætti í raun heima í reglugerð.
Þrátt fyrir framangreindar athugasemdir telur endurskoðunarnefndin ekki þörf á að breyta ákvæðum greinarinnar.
Ekki komu fram frekari athugasemdir eða ábendingar á fundum endurskoðunarnefnd
arinnar.
Talið er rétt að gera Alþingi grein fyrir framangreindri niðurstöðu, sbr. 45. gr. þing
skaparlaga nr. 55/1991.
Fylgiskjal.
Skýrsla starfsmenntaráðs félagsmála-
ráðuneytisins fyrir árin 1992–94.
Samantekt á efni skýrslunnar.
Undanfarna áratugi hafa orðið miklar breytingar á atvinnulífinu í heiminum og margt bendir til þess að þær verði hraðari og byltingarkenndari en áður. Þessar breytingar hafa það í för með sér að öll störf og vinnuaðferðir munu breytast og miklar tilfærslur verða á vinnuafli á milli atvinnuvega, starfsgreina, verkefna og vinnustaða. Sjálfvirkni og vél
væðing mun hafa það í för með sér að mörg störf munu annaðhvort taka miklum breyt
ingum eða úreldast og ný störf taka við sem gera sífellt auknar kröfur til starfsfólks um endurmenntun.
Þær gífurlegu breytingar, sem tæknivæðingin hefur á allt atvinnulíf á komandi árum, gera kröfu til þess að tilfærslur geti átt sér stað á vinnuafli milli verkefna og atvinnu
greina með eðlilegum hætti en forsenda þess er að starfsfólki sé gert kleift að njóta end
urmenntunar og starfsþjálfunar í miklu ríkari mæli en nú er.
Næstu nágrannaþjóðir og helstu samkeppnislönd Íslendinga hafa brugðist við þess
um breytingum með stórauknum framlögum til starfsmenntunar starfandi fólks í atvinnu
lífinu. Aðildarríki OECD verja yfirleitt frá 0,5% og upp í 6,0% af vergri þjóðarfram
leiðslu til aðgerða á vinnumarkaði sem m.a. hafa að markmiði aukna framleiðni með betri menntun og þjálfun starfsfólks í atvinnulífinu. Flest ríki verja um 2,0% af vergri þjóð
arframleiðslu til þessara hluta og skiptist hún til helminga á milli þess sem kallað er virk
ar og óvirkar aðgerðir í vinnumarkaðsmálum. Með óvirkum aðgerðum er átt við hvers konar bætur til atvinnulausra. Virkar aðgerðir fela meðal annars í sér aðgerðir í starfs
menntunarmálum. Danir eiga met varðandi aðgerðir á vinnumarkaði. Þeir verja sem svar
ar til tæplega 6,0% af vergri þjóðarframleiðslu til vinnumarkaðsmála en þess bera að geta að stór hluti þess fór í greiðslur atvinnuleysisbóta. Engu að síður hafa um 200.000 manns árlega tekið þátt í starfsmenntun sem naut að einhverju leyti stuðnings stjórnvalda vinnu
markaðsmála í Danmörku.
Íslendingar hafa staðið öðrum löndum langt að baki í þessum málum. Það var ekki fyrr en árið 1992 sem Alþingi afgreiddi lög nr. 19/1992, um starfsmenntun í atvinnulífinu. Með þeim lögum var þessum málum í fyrsta skipti markaður ákveðinn farvegur. Í 17. gr. laganna er kveðið á um að lögin skuli endurskoða innan þriggja ára frá gildistöku. Með hliðsjón af þessu ákvæði hefur starfsmenntaráð félagsmálaráðuneytisins tekið saman þessa skýrslu.
Í fyrsta hluta skýrslunnar er gerð grein fyrir aðdragandanum að setningu laga um starfsmenntun í atvinnulífinu. Þar kemur fram að eftir athugun á fyrirkomulagi endur- og eftirmenntunar fólks, sem lokið hefur formlegri skólamenntun, hafa Íslendingar kosið að taka mið af sérstökum aðstæðum hér á landi og fara aðra og hagkvæmari leið en flest
ar aðrar þjóðir. Í stað þess að stofna sérstakt skólakerfi til að sinna þessum þörfum hef
ur verið byggt á frumkvæði og skipulagi sem þegar er til staðar. Á grundvelli laga um starfsmenntun í atvinnulífinu hefur verið skipað starfsmenntaráð sem hefur það hlutverk að úthluta styrkjum til starfsmenntunar og vera stjórnvöldum til ráðuneytis um stefnu
mótun og aðgerðir á þessu sviði. Einnig hefur verið stofnaður starfsmenntasjóður sem fær árlega úthlutað fjármagni á fjárlögum.
Að öðrum þræði fjallar skýrslan um reynsluna af lögum um starfsmenntun í atvinnu
lífinu. Í henni er gerð grein fyrir framkvæmd laganna og vakin athygli á túlkun starfs
menntaráðs á ýmsum ákvæðum þeirra.
Í skýrslunni er gerð grein fyrir úthlutunum úr starfsmenntasjóði frá árinu 1992 til 1. nóvember 1994. Þar kemur fram að 59 aðilar hafa fengið úthlutað styrkjum vegna um 180 verkefna samtals að upphæð 141.920.900 kr.
Lokaþáttur skýrslunnar hefur að geyma ábendingar um það sem betur má fara. Í hon
um kemur fram að hlutfallslega fáar umsóknir eru frá aðilum sem bera hag þeirra ein
staklinga á vinnumarkaði fyrir brjósti sem hafa litla formlega skólamenntun og takmark
aða þjálfun til að takast á við sérhæfðari viðfangsefni. Í þessum þætti er einnig vakin at
hygli á því að gera þurfi sérstakar ráðstafanir vegna þeirra sem eru tímabundið utan vinnumarkaðarins, einkum vegna atvinnuleysis.
Á því er vakin athygli að markmið laga nr. 19/1992 hafi m.a. verið að samræma af
skipti hins opinbera af starfsmenntun í atvinnulífinu og marka fjármagni, sem varið er til þessa sviðs, ákveðinn farveg með stofnun starfsmenntasjóðs. Á allra síðustu missirum hafi verið vikið frá þessari stefnu með úthlutun opinberra aðila á styrkjum til starfsmennt
unar ýmist með beinum fjárveitingum á fjárlögum eða úthlutunum úr öðrum opinberum sjóðum en starfsmenntasjóði. Bent er á að brýnt sé að tekið verði sem fyrst á þessu máli að öðrum kosti er á því veruleg hætta að sú yfirsýn glatist sem tókst að fá yfir mála
flokkinn með gildistöku laga nr. 19/1992.
Í samræmi við 17. grein laga nr. 19/1992, um starfsmenntun í atvinnulífinu, skipaði félagsmálaráðherra nefnd, 25. október 1994, til að endurskoða lög um starfsmenntun í at
vinnulífinu. Í niðurstöðum endurskoðunarnefndarinnar kemur fram að engin sérstök vandamál hafi komið upp í sambandi við framkvæmd laga nr. 19/1992. Jafnframt er á því vakin athygli að enn hafi ekki nægileg reynsla fengist af lögunum þar sem aðeins tæp þrjú ár eru liðin frá gildistöku þeirra. Meginniðurstaða nefndarinnar er sú að ekki sé á þessu stigi tilefni til að gera breytingar á lögunum um starfsmenntun í atvinnulífinu. Þá komu í starfi nefndarinnar fram ýmsar ábendingar um atriði sem mikilvægt er að hafa í huga við endurskoðun laganna þegar þar að kemur.
1. Inngangur.
Vorið 1992 var samþykkt á Alþingi frumvarp til laga um starfsmenntun í atvinnulíf
inu. Lögin, sem eru nr. 19/1992, tóku gildi í lok maí það ár. Lögin skapa forsendur til að bæta verkkunnáttu fólks í atvinnulífinu. Einnig er afskiptum stjórnvalda af þessu mik
ilvæga sviði vinnumála markaður ákveðinn farvegur. Í þessari skýrslu er gerð grein fyr
ir aðdragandann að lagasetningunni, skipan starfsmenntaráðs og farið yfir framkvæmd helstu ákvæða laganna. Í skýrslunni er enn fremur að finna yfirlit yfir úthlutanir úr starfs
menntasjóði, hvernig þær skiptast eftir starfsgreinum og upplýsingar um fjölda sem hef
ur tekið þátt í námskeiðum sem hafa verið styrkt af sjóðnum. Í niðurlagskaflanum eru ábendingar um það sem betur má fara bæði varðandi framkvæmd laganna og starfs
menntun einstakra hópa.
2. Aðdragandi lagasetningarinnar.
Þótt lögin um starfsmenntun í atvinnulífinu hafi ekki náð fram að ganga fyrr en vor
ið 1992 má segja að afskipti félagsmálaráðuneytisins af þessu málefni hafi með vissum hætti hafist mun fyrr eða með skipun starfshóps árið 1983 sem fékk það verkefni að gera úttekt á áhrifum nýrrar tækni á íslenskt atvinnulíf. Hann skipuðu fulltrúar aðila vinnu
markaðarins en ráðherra skipaði Ingvar Ásmundsson, skólastjóra Iðnskólans í Reykja
vík, formann. Starfshópurinn skilaði áliti árið 1985. Í því kemur m.a. fram að aðlögun vinnumarkaðarins að nýrri tækni komi misjafnlega niður á starfsgreinum og einstökum störfum. Þess vegna þurfi að tryggja starfsmönnum eftirmenntun og þjálfun sem geri þeim kleift að laga sig að tæknibreytingum.
1
Bæði niðurstaða starfshópsins og frumvarpið endurspegluðu alþjóðlega umræðu og strauma sem höfðu borist frá nágrannalöndunum um þetta efni. Álit alþjóðlegra stofn
ana á sviði efnahags- og vinnumála var á einn veg. Hagur ríkja réðist af samkeppnis
getu á alþjóðamarkaði. Mikil framleiðni væri lykillinn að samkeppnisgetunni. Afgerandi þáttur framleiðninnar væri verkkunnátta. Örari þróun tækninýjunga kallaði á skipulega endurmenntun vinnuaflsins. Helstu iðnríkin brugðust við þessum aðstæðum með mikilli fjárfestingu í stofnunum sem önnuðust það sem kallað var vinnumarkaðsmenntun og starfsþjálfun. Alþjóðavinnumálastofnunin lét málið til sín taka. Árið 1975 afgreiddi Al
þjóðavinnumálaþingið samþykkt nr. 142, um starfsfræðslu og starfsþjálfun sem þætti í þróun vinnuafls. Ári áður hafði þingið afgreitt aðra alþjóðasamþykkt um launuð náms
leyfi.
Hinn 28. nóvember 1987 hélt félagsmálaráðuneytið fjölsótta ráðstefnu sem bar yfir
skriftina: Starfsmenntun í atvinnulífinu. Þátttakendur urðu alls 230; atvinnurekendur og launafólk úr öllum starfsgreinum og alls staðar af landinu. Samtals voru haldin 17 er
indi á ráðstefnunni þar sem þess var freistað að varpa ljósi á viðfangsefnið frá sem flest
um hliðum. Erindin voru gefin út í bók.
2
Ráðherra skipaði í framhaldi af ráðstefnunni vinnuhóp í lok janúar 1988 til að setja fram tillögur og valkosti um starfsmenntun í atvinnulífinu. Vinnuhópurinn vann ötullega að verkefni sínu og kynnti sér skipulag menntunar fyrir fólk á vinnumarkaði í öllum helstu nágrannalöndum okkar, kostum þess og göllum með það að markmiði að leita að leið sem hentaði íslenskum aðstæðum. Hann boðaði á sinn fund 35 aðila, einstaklinga og fulltrúa samtaka og stofnana, sem með einhverjum hætti fjölluðu um starfsmenntun.
Kostir skipulegrar starfsmenntunar voru augljósir. Hún bætti verkkunnáttu starfs
manna og árangur fyrirtækja varð betri. Vandinn var jafnaugljós. Í nálægum löndum var það víða einkenni að kerfin væru of dýr í rekstri. Þau voru gagnrýnd fyrir að staðna og taka ekki nægilega hratt mið af síbreytilegum aðstæðum í atvinnulífinu. Ýmsum fannst þau löguð að miklu atvinnuleysi, þ.e. að vera hönnuð til að drepa tímann fyrir atvinnu
laust fólk. Vinnuhópurinn hafði því að ýmsu að hyggja. Við þetta bættust gagnrýnisradd
ir þeirra sem gátu illa skilið hvers vegna félagsmálaráðuneytið væri að skipta sér af þessu — hér væri um að ræða menntamál sem heyrði til verksviðs menntamálaráðuneytisins.
Í niðurstöðum vinnuhópsins, sem lagðar voru fyrir félagsmálaráðherra í febrúar 1989, er vakin athygli á því að djúpstæðar breytingar hafi orðið í atvinnulífinu í heiminum í kjölfar þjóðfélagsbreytinga og hraðfara tækniþróunar. Þess sé að vænta að þróunin verði hin sama eða enn örari í næstu framtíð og áhrifin verði víðtæk. Bent er á að við slíkar að
stæður er forsenda þess að Íslendingar, eða hvaða önnur þjóð sem er, fái borgið efna
hagslegu sjálfstæði sínu að þeir standi ekki öðrum að baki um menntun og þeim séu skapaðir möguleikar til að aðlagast breytingum. Fram kemur að hópurinn er sammála um að marka þurfi opinbera stefnu á þessu sviði, þ.e. að sett verði löggjöf þar sem fram komi markmið ríkisvaldsins og rammi um afskipti þess, einkum um fjárveitingar og aðra fyr
irgreiðslu ríkisins, svo sem þjónustu ríkisstofnana við atvinnulífið, aðstoð við fyrirtæki, samtök og einstaklinga.
3
Nánar er fjallað um hlutverk ríkisvaldsins. Það er talið felast fyrst og fremst í því að greiða fyrir starfsmenntun á atvinnumarkaði með beinum fjárframlögum og öðrum stuðn
ingi, hafa eftirlit með nýtingu opinberra fjármuna í þessu sambandi, tryggja gæði starfs
menntunar, gæta þess að þegnarnir séu jafnsettir til að njóta hennar óháð kynferði, bú
setu, menntun eða fjárhag. Enn fremur að kanna menntunarþarfir og miðla upplýsing
um. Loks að stuðla að samnýtingu náms- og kennslugagna og hvetja til starfsmenntun
ar þegar fámenni eða aðstöðuleysi hindrar framkvæmd. Áhersla er lögð á að með lög
gjöf verði hlúð að sjálfsprottnu framtaki fjölmargra aðila í starfsmenntunarmálum. Hóp
urinn er þeirrar skoðunar að byggja ætti sem mest á frumkvæði sem hafi orðið til úti í at
vinnulífinu.
4
Áður er á það minnst að fram hafi komið raddir um að þessi starfsemi ætti að heyra undir menntamálaráðuneytið. Vinnuhópurinn fjallaði ítarlega um þennan þátt málsins. Þetta var m.a. borið undir sérfræðinga alþjóðavinnumálaskrifstofunnar í Genf og sam
starfsráðuneyti félagsmálaráðuneytisins á öðrum Norðurlöndum. Öllum þessum aðilum bar saman um að til þess að árangur næðist væri mikilvægt að starfsemin væri í sem nán
ustum tengslum við þróunina á vinnumarkaðinum. Reynsla annarra landa sýndi að ráðu
neyti menntamála væru það ekki og þau væru mjög sein að bregðast við breyttum að
stæðum. Öðru gegndi um ráðuneyti vinnumála sem hefðu það hlutverk að fylgjast með atvinnustigi og leita ráða til að draga úr atvinnuleysi og enn fremur að greiða fyrir til
færslum vinnuafls frá hnignandi starfsgreinum til þeirra sem væru í vexti. Þessi rök mót
uðu að verulegu leyti afstöðu félagsmálaráðuneytisins, sem ráðuneytis vinnumála, en fleira kom til.
Ljóst var að ágreiningur var um hvar starfsmenntun í atvinnulífinu skyldi vistuð í Stjórnarráðinu. Í því skyni að freista þess að ná samstöðu um málið var stofnað til við
ræðna milli félagsmálaráðuneytisins og menntamálaráðuneytisins. Sameiginleg niður
staða varð sú að leggja til að sett yrði sérstök löggjöf um starfsmenntun í atvinnulífinu sem heyrði til verksviðs félagsmálaráðuneytisins og önnur um fullorðinsfræðslu sem heyrði til verksviðs menntamálaráðuneytisins. Þeir sem tóku þátt í viðræðunum færðu enn frekari rök fyrir þessari niðurstöðu. Bent var á að til starfsmenntunar í atvinnulífinu væri oft stofnað með ákvæðum í kjarasamningum aðila vinnumarkaðarins sem í sumum til
vikum skuldbinda sig til að standa straum af hluta kostnaðar. Viðræðunefndin vakti at
hygli á því að forsendur slíkra samningsákvæða væru breytingar á vinnumarkaðinum vegna tæknibreytinga eða af öðrum ástæðum. Hér væri því fyrst og fremst um vinnu
markaðsmálefni að ræða þar sem forsenda árangurs væri sem mest áhrif aðila vinnu
markaðarins á alla framkvæmd.
5
Þrátt fyrir að embættismenn í ráðuneytum félagsmála og menntamála hafi komist að sameiginlegri niðurstöðu, sem félagsmálaráðherra kynnti í ríkisstjórn í byrjun mars 1989, heyrðust enn efasemdaraddir. Þær þögnuðu í apríl vegna þrýstings af hálfu Alþýðusam
bands Íslands sem setti fram kröfu í tengslum við kjarasamninga sem fram fóru um þetta leyti. Þessi þrýstingur átti sér aðdraganda á 36. þingi ASÍ sem haldið var í nóvember 1988 en þar var samþykkt ályktun um að sett skyldi rammalöggjöf um starfsmenntun í atvinnulífinu sem allra fyrst í nánu samstarfi við verkalýðshreyfinguna. Þar yrði m.a. kveðið á um yfirumsjón félagsmálaráðuneytisins með starfsmenntun í landinu í sam
vinnu við verkalýðshreyfinguna, atvinnurekendur, fræðslustofnanir og ráðuneyti. Í yfir
lýsingu sem forsætisráðherra gaf þann 30. apríl 1989 er gefið loforð um að ríkisstjórn
in beiti sér fyrir áframhaldandi uppbyggingu starfsmenntunar og stefnt verði að því að komið verði á samræmdu starfsmenntakerfi á vegum félagsmálaráðuneytisins. Þetta gekk eftir og skipaði félagsmálaráðherra 16. ágúst 1989 nefnd fimm manna til að semja ramma
löggjöf um starfsmenntun í atvinnulífinu. Jafnframt var skipaður ráðgjafarhópur fulltrúa tíu félagasamtaka og stofnana sem skyldi vinna með nefndinni.
Hin fjölmörgu erindi, sem flutt voru á ráðstefnu félagsmálaráðuneytisins, sem áður er getið, og undirbúningsvinna starfshópa á vegum ráðuneytisins, auðvelduðu frumvarps
smíðina. Hægt var að ganga rösklega til verks og í ársbyrjun 1990 voru tilbúin frum
varpsdrög. Skiptar skoðanir voru um einstök atriði og ekki náðist samstaða fyrr en í apríl þegar frumvarpið var lagt fyrir Alþingi. Ekki tókst að afgreiða frumvarpið vegna skyndi
legrar andstöðu aðila sem áttu sæti í starfsfræðslunefnd fiskvinnslunnar. Í henni áttu sæti fulltrúar helstu hagsmunasamtaka í sjávarútvegi. Mjög gott samstarf hafði tekist á milli nefndarinnar og sjávarútvegsráðherra. Með atbeina ráðherra tókst að afla nefndinni um
talsverðra fjármuna sem gerðu kleift að gera byltingu í fræðslumálum starfsfólks í fisk
vinnslu. Starfsfræðslunefndin taldi sínum málum vel borgið í sjávarútvegsráðuneytinu og óttaðist skertan hlut yrði hún sett undir félagsmálaráðuneytið. Í því skyni að eyða tor
tryggni og ná samstöðu var stofnað til fjölmargra funda með starfsfræðslunefndinni. Allt kom fyrir ekki og niðurstaðan kemur fram í 4. gr. laganna en þar er ákvæði um að starfs
fræðsla í fiskvinnslu heyri undir sjávarútvegsráðherra.
3. Skipun starfsmenntaráðs.
Alþingi samþykkti frumvarp til laga um starfsmenntun í atvinnulífinu 15. maí 1992. Í 5. gr. laganna er fjallað um verkefni starfsmenntaráðs en þau eru m.a. að úthluta styrkj
um til starfsmenntunar og vera stjórnvöldum til ráðuneytis um stefnumótun og aðgerð
ir á sviði starfsmenntunar í atvinnulífinu. Ráðið skal hafa samráð við og efla frumkvæði fræðslunefnda atvinnulífisins.
Starfsmenntaráð var skipað í fyrsta skipti í ágúst 1992 til tveggja ára. Ráðið var skip
að öðru sinni 9. september 1994 til tveggja ára. Á þessu tímabili hafa eftirtaldir setið í ráðinu:
Fulltrúar Alþýðusambands Íslands:
Guðmundur Gunnarsson og
Halldór Grönvold.
Til vara:
Ingibjörg R. Guðmundsdóttir og
Björn Grétar Sveinsson.
Fulltrúi Bandalags starfsmanna ríkis og bæja:
Sjöfn Ingólfsdóttir.
Til vara:
Jón Júlíusson.
Fulltrúar Vinnumálasambandsins:
Erling Aspelund (ágúst 1992 til ágúst 1993).
Halldór Frímannsson (frá ágúst 1993).
Til vara:
Ingvar Stefánsson.
Fulltrúar Vinnuveitendasambands Íslands:
Bolli Árnason,
Halldóra Rafnar (ágúst 1992 til september 1994).
Ingi Bogi Bogason (frá september 1994).
Til vara:
Jón H. Magnússon og
Ágúst H. Elíasson.
Fulltrúi félagsmálaráðherra í starfsmenntaráði hefur verið Gylfi Kristinsson, deildar
stjóri í félagsmálaráðuneytinu. Varamaður hans er Sesselja E. Árnadóttir, deildarsérfræð
ingur í félagsmálaráðuneytinu.
Starfsmaður starfsmenntaráðs á tímabilinu ágúst 1992 til mars 1994 var Sesselja Árna
dóttir lögfræðingur. Við starfi hennar tók Þorbjörg I. Jónsdóttir lögfræðingur. Verkefni starfsmannsins eru að vinna úr umsóknum og fylgjast með skilum á upplýsingum um styrki sem hafa hlotið stuðning úr starfsmenntasjóði. Starfsmaður hefur einnig gegnt störf
um ritara ráðsins.
Fyrsta úthlutun úr starfsmenntasjóði var tímafrek. Samanlög upphæð umsókna var langt umfram það fjármagn sem var til úthlutunar. Þar af leiðandi þurfti starfsmennta
ráð að setja sér reglur sem gerðu kleift að raða umsóknum á skynsamlegan hátt í for
gangsröð. Nefna má nokkur atriði sem lögð voru til grundvallar í þessu sambandi. Áhersla var lögð á stuðning við skipulagningu og samningu á námsefni fyrir ný starfsmennta
námskeið. Enn fremur stuðning til að endurskoða námsefni fyrir námskeið sem höfðu reynst vel.
Starfsmenntaráð hefur varið verulegum tíma í að túlka ýmis ákvæði laganna. Gerð er grein fyrir niðurstöðu starfsmenntaráðs í 4. kafla, um framkvæmd laga nr. 19/1992.
4. Framkvæmd laga nr. 19/1992.
Eins og áður hefur komið fram varði starfsmenntaráð í upphafi starfs síns nokkrum tíma í að túlka nokkur ákvæði laga nr. 19/1992, um starfsmenntun í atvinnulífinu.
Í lögunum eru 17 greinar í fimm köflum. Fyrsti kaflinn ber yfirskriftina markmið og gildissvið. Í honum er að finna ákvæði um markmið starfsmenntunar í atvinnulífinu.
Í 1. gr. er það m.a. skilgreint þannig að lögin eigi að stuðla að aukinni framleiðni, greiða fyrir tækninýjungum og framþróun í íslensku atvinnulífi. Einnig að greiða fyrir verkkunnáttu og auka hæfni starfsmanna til að mæta nýjum kröfum og breyttum aðstæð
um. Í greininni segir enn fremur að tilgangur laganna sé að mæta þörfum starfshópa sem missa vinnu vegna breytinga í atvinnuháttum, fyrir endurmenntun og þjálfun til annarra starfa eftir aðstæðum á hverjum tíma. Nokkuð hefur reynt á þetta ákvæði síðustu miss
irin. Félagasamtök og stofnanir sveitarfélaga hafa sótt um stuðning úr starfsmenntasjóði við námskeið sem einkum hafa verið ætluð atvinnulausum. Með tilliti til þessa ákvæð
is taldi starfsmenntaráð sér skylt að leggja málefninu lið. Ljóst er að viðfangsefnið er mun stærra en starfsmenntasjóður ræður við. Á síðasta ári var þetta vandamál tekið til sérstakrar umfjöllunar af nefnd á vegum heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins. Til
laga hennar var að atvinnuleysistryggingasjóður legði til fjármagn til svonefndra grunn
námskeiða fyrir atvinnulausa en starfsmenntaráð legði sérhæfðara námskeiðahaldi lið.
Í 3. gr. er að finna skilgreiningar á hugtökum. Grunnstarfsmenntun er skilgreind sem grundvallarstarfsmenntun til ákveðinna starfa eða starfa í tiltekinni atvinnugrein í fram
leiðslu og þjónustu. Til eftirmenntunar er talin endurnýjun fagkunnáttu og viðbótar
menntun sem fólk stundar á sínu fagsviði.
Kveðið er á um skipun félagsmálaráðherra á sjö mönnum í starfsmenntaráð til tveggja ára í II. kafla laganna. Þrír eru skipaðir samkvæmt tilnefningum samtaka atvinnurekanda og þrír af samtökum launafólks. Ráðherra skipar einn án tilnefningar. Starfsmenntaráð skiptir með sér verkum. Á fyrsta fundi var ákveðið að hinir þrír aðilar, sem eiga full
trúa í ráðinu, þ.e. ríkisvaldið, samtök atvinnurekanda og samtök launafólks, skyldu skipt
ast á að gegna starfi formanns. Í samræmi við það var fulltrúi ráðherra kosinn fyrsti for
maður ráðsins til árs, síðan skyldi fulltrúi samtaka launafólks taka við og loks fulltrúi at
vinnurekenda.
Í III. kaflanum er fjallað um fjármál. Skv. 8. gr. laganna skal ráðstöfunarfé starfs
menntaráðs ákveðið á fjárlögum og ráðstafað í sérstakan sjóð sem nefndur er starfs
menntasjóður.
9. gr. hefur að geyma ákvæði um styrkhæf tilvik. Hægt er að veita styrki vegna kostn
aðar við undirbúning námskeiða, t.d. verkefnisstjórnun, náms- og kennslugagnagerð. Enn fremur vegna greiðslu kostnaðar við námskeiðahald, þar með talinn kostnað vegna kennsluaðstöðu eða kostnað vegna ferðalaga og flutninga. Starfsmenntaráð getur veitt styrki vegna annarra útgjalda samkvæmt eigin ákvörðun.
Umtalsverður tími starfsmenntaráðs fór í umræður um það hvort styrkja bæri fræðslu
aðila til tækjakaupa. Í því sambandi komu til álita ákvæði 9. gr., einkum a- og c-liðir. Niðurstaða ráðsins varð sú að telja að tækjakaup séu að öllu jöfnu ekki styrkhæf nema fyrir liggi að nauðsynlegur tækjabúnaður sé ekki tiltækur og útvegun tækjanna sé for
senda fyrir framþróun í hlutaðeigandi starfsgrein. Þessu til viðbótar kom fram það álit að tækjabúnaðurinn verði að vera öllum tiltækur en í því felst að styrkir til tækjakaupa verða einungis veittir starfsmenntastofnunum, almannasamtökum eða opinberum aðilum þannig að samkeppnisstöðu fyrirtækja innbyrðis verði ekki raskað.
Í 2. mgr. 9. gr. segir að það sé að öllu jöfnu forsenda styrkveitingar að tiltekinn hluti af beinum rekstrarkostnaði námskeiða sé borinn af þátttökugjöldum. Deilt var um túlk
un á þessu ákvæði í starfsmenntaráði. Ákveðið var að þátttökugjöld skuli standa undir rekstri námskeiða. Hins vegar sé eðlilegt að taka tillit til kostnaðar sem stofnast vegna námskeiða sem haldin eru utan höfuðborgarsvæðisins. Enn fremur að taka beri tillit til þess þegar um er að ræða nýja aðila sem eru að byrja að vinna að starfsmenntun. Í því sambandi var bent á að rekstrarkostnaður þeirra sé oft meiri en hinna sem lengra eru komnir.
Eitt þeirra atriða, sem starfshópar og nefndin, sem samdi frumvarp til laga um starfs
menntun í atvinnulífinu, staldraði mest við, var framkvæmd starfsmenntunar. Í höndum hverra átti hún að vera? Félagsmálaráðuneytis eða menntamálaráðuneytis? Einkaaðila eða opinberra aðila? Átti að stefna að uppbyggingu sjálfstæðs starfsmenntunarkerfis að er
lendri fyrirmynd? Leiðin sem valin var kemur fram í 10. gr. Þar segir að rétt til að sækja um styrki til starfsnáms eigi samtök atvinnurekenda og launafólks, einstök atvinnufyr
irtæki, einkaaðilar og opinberir aðilar sem standa fyrir starfsmenntun í atvinnulífinu, starfsmenntaráð einstakra atvinnugreina og samstarfsverkefni tveggja eða fleiri framan
greindra aðila.
Upphaflega stóð til að láta hér staðar numið vegna þess að hugmyndin var sú að byggja sem mest á því frumkvæði sem ýmsir aðilar höfðu tekið, t.d. með stofnun Raf
iðnaðarskólans, fræðslunefndar í málmiðnaði og síðar Prenttæknistofnunar. Þannig hef
ur aldrei staðið til að starfsmenntaráð félagsmálaráðuneytisins standi sjálft að starfs
menntun. Sama átti að gilda um skóla. Hugsunin var sú að samtök aðila vinnumarkað
arins fengju stuðning til að stofna til starfsmenntunar. Þeir gætu síðan ákveðið hvort þeir sæju sjálfir um framkvæmdina eða leituðu til annarra, t.d. skóla. Með þessu yrði reynt að koma í veg fyrir fjárveitingu til viðfangsefna sem lítil eða engin raunveruleg þörf væri fyrir í atvinnulífinu.
Athugasemdir komu fram við 10. gr. og tókst samstaða um að bæta við hana ákvæði um að skólar hefðu rétt til að sækja um styrki þegar um væri að ræða samstarf við áð
urnefnda aðila einn eða fleiri.
Umsóknir bárust um stuðning við skipulagningu námsbrauta í framhaldsskólum. Starfs
menntaráð hafnaði slíkum umsóknum með þeim rökum að nám fyrir skólanemendur falli undir framhaldsskólana og menntamálaráðuneytið. Fara beri að ákvæðum hlutaðeigandi laga við ákvörðun um fjárveitingu til viðfangsefna sem falla innan ramma opinbera skóla
kerfisins.
Í V. kafla laganna eru ýmis ákvæði. Þar er m.a. að finna ákvæði um upplýsingaskyldu í 12. gr. Í 13. gr. er kveðið á um að aðilar sem hafa fengið stuðning samkvæmt lögun
um skuli senda félagsmálaráðuneytinu eintak af kennslugögnum sem samin hafa verið. Áskilinn er réttur til að ráðstafa þessum gögnum til frekari notkunar samkvæmt tillög
um starfsmenntaráðs í samráði við höfundarréttarhafa. Enn fremur eru í lögunum ákvæði um skýrslugerð um nám sem hefur verið styrkt. Einnig um mat á því til námseininga í hinu almenna skólakerfi.
Samkvæmt 15. gr. laga um starfsmenntun í atvinnulífinu skal félagsmálaráðuneytið halda skýrslu yfir það nám sem styrkt er samkvæmt lögunum og veita upplýsingar um starfsmenntun sem er í boði. Einnig skal ráðuneytið veita upplýsingar um þau náms- og kennslugögn sem það hefur til ráðstöfunar, sbr. 13. gr. laganna.
Á grundvelli 13. gr. var haustið 1992 hannaður gagnagrunnur fyrir starfsmenntaráð. Hann hefur að geyma upplýsingar um öll námskeið sem hafa fengið stuðning úr starfs
menntasjóði. Með aðstoð hans verður hægt að fá ýmsar hagnýtar upplýsingar, t.d. um skiptingu fjárveitinga starfsmenntasjóðs til einstakra greina, hver sé fjöldi þeirra sem hafi tekið þátt í námskeiðum styrkt af sjóðnum o.s.frv. Þetta tölvutæka gagnasafn gerir starfs
menntaráði kleift að hafa yfirsýn yfir þetta svið og kemur í veg fyrir að verið sé að styrkja fleiri aðila til að vinna sama verkið.
Þann 4. nóvember 1993 átti starfsmenntaráð frumkvæði að því að kalla saman til fund
ar fulltrúa þeirra ráðuneyta og samtaka sem einkum hefðu hagsmuna að gæta varðandi menntun í umönnunargreinum. Var þá einkum verið að horfa til starfsmenntunar fyrir þau störf þar sem framboð á starfsmenntun, hvort heldur í skólakerfinu eða í atvinnulífinu, er lítið eða ekkert.
Helsta ástæða þessa frumkvæðis starfsmenntaráðs var sá mikli fjöldi umsókna sem ráð
inu hafði borist frá ýmsum aðilum um stuðning við uppbyggingu, námsgagnagerð og námskeiðahald vegna grundvallarmenntunar fyrir starfsfólk í umönnunargreinum.
Í fundarboði ráðsins vegna áðurnefnds fundar 4. nóvember 1993 segir meðal annars að það sé mat starfsmenntaráðs að mikla nauðsyn beri til að taka á fræðslumálum starfs
fólks í umönnunargreinum af röggsemi. Hér sé um umfangsmikla starfsemi að ræða sem verði stöðugt mikilvægari þáttur í félags- og heilbrigðisþjónustu, en þar vinni mikill fjöldi fólks sem litla eða enga kosti hafi átt á að sækja sér viðurkennda fagmenntun við hæfi. Það verkefni sem nú liggi fyrir virðist einkum felast í því að skilgreina hvaða hóp/hópa sé eðlilegt að að fella undir hugtakið umönnunarstörf, hvað þeir eigi sameiginlegt og hvað skilji á milli í faglegu tilliti. Þá þurfi að skilgreina þekkingar- og hæfniskröfur sem eðli
legt sé að gera til hvers hóps fyrir sig og hvernig skynsamlegt væri að byggja upp nám
ið og standa að því. Mikilvægt sé að þeir aðilar sem málið varði mest, þ.e. atvinnurek
endur og fulltrúar launafólks, taki sem virkastan þátt í þessu starfi og móti sameiginlega þá stefnu sem tekin verði.
Það er skemmst frá því að segja að eftir rólega byrjun tókst mjög gott samstarf milli þeirra aðila sem málefni starfsfólks, sem hafði litla eða enga fagmenntun, varðaði mestu. Það samstarf leiddi síðan til þess að á haustmánuðum 1994 skilaði vinnuhópur aðila af sér fyrstu tillögum um samræmt grunnnám fyrir starfsfólk í nokkrum greinum umönn
unargeirans. Þá liggur fyrir ákvörðun um áframhaldandi samstarf á þessum vettvangi, bæði hvað varðar grunnfræðsluna og frekari uppbyggingu náms á þeim grunni.
Í þessu starfi hefur verið byggt á eftirfarandi grundvallarsjónarmiðum um starfið:
Sam
ræming
er bæði rétt og nauðsynleg upp að ákveðnu marki, en jafnframt er mikilvægt að halda ákveðnum
sveigjanleika þannig að hægt sé að taka tillit til ýmissa séraðstæðna. Þegar upp er staðið skipti mestu fyrir þá sem sæktu námskeiðin, þátttakendurna, og þá sem njóta eiga starfa þeirra að námið (og sú þekking sem það veitti) sé
jafngilt.
Þeir aðilar sem tekið hafa þátt í þessu samstarfi eru frá Starfsmannafélaginu Sókn, starfsmenntaráði, Alþýðusambandi Íslands, félagsmálaráðuneytinu, heilbrigðis- og trygg
ingamálaráðuneytinu, Menningar- og fræðslusambandi alþýðu, Starfsmannafélagi ríkis
stofnana, Sambandi íslenskra sveitarfélaga og menntamálaráðuneytinu.
Að lokum má geta þess að innan starfsmenntaráðs hefur verið rætt um að hafa frum
kvæði að sambærilegu samstarfi um uppbyggingu grundvallarstarfsnáms innan matvæla
geirans og vegna starfa tengdum ferðaþjónustu.
5. Úthlutanir úr starfsmenntasjóði.
Á fjárlögum ársins 1988 var í fyrsta skipti gert ráð fyrir fjármagni til starfsmenntun
ar í atvinnulífinu. Það ár hafði félagsmálaráðuneytið 9 millj. kr. til þessa viðfangsefnis. Árið 1989 hækkaði upphæðin í rúmar 12 millj. kr.
Alþingi afgreiddi frumvarp til laga um starfsmenntun í atvinnulífinu í maí 1992. Á fjárlögum þess árs voru ætlaðar 48 millj. kr. til starfsmenntunarsjóðs. Þessi upphæð hef
ur verið óbreytt og samkvæmt frumvarpi til fjárlaga fyrir árið 1995 er gert ráð fyrir sömu upphæð (sjá mynd 1).
Eftirspurn eftir stuðningi úr starfsmenntasjóði hefur verið mjög mikil. Benda má á að þegar fyrst var auglýst eftir umsóknum um stuðning úr sjóðnum bárust umsóknir frá 44 aðilum um stuðning við 75 verkefni. Sótt var um stuðning að upphæð tæplega 100 millj. kr. Við aukaúthlutun á árinu 1994 bárust 46 umsóknir vegna 79 verkefna, samtals að upp
hæð kr. 96 millj. kr. en til úthlutunar voru tæplega 19 millj. kr. (sjá nánar mynd 1).
Frá því lögin um starfsmenntun í atvinnulífinu tóku gildi hefur fimm sinnum verið út
hlutað úr starfsmenntasjóði. Einu sinni á árinu 1992 og tvisvar á árunum 1993 og 1994. Á fyrsta starfsári laganna var úthlutað styrkjum til 19 aðila. Á árinu 1993 voru veittir styrkir til 34 aðila vegna 48 verkefna. Á þessu ári hafa 34 aðilar fengið stuðning við sam
tals 90 verkefni. Rétt er að benda á í þessu sambandi að miðað er við þau verkefni sem styrkt hafa verið af starfsmenntasjóði. Í mörgum tilvikum felur hvert verkefni í sér nám
skeiðahald þar sem rekin eru regluleg námskeið allt árið um kring þannig að þessi tala gefur ekki rétta mynd af því hvað starfsmenntasjóður hefur styrkt rekstur margra nám
skeiða.
Skipting úthlutana eftir starfsgreinum kemur fram í eftirfarandi töflu. Skiptingin bygg
ist á upplýsingum sem koma fram í styrkumsóknum og áætlunum styrkþega um hverjir komi til með að nýta sér þá starfsmenntun sem þeir bjóða upp á. Í sumum tilvikum er ekki gert ráð fyrir að áætlaður markhópur umsækjanda komi úr neinni ákveðinni starfs
grein. Í þeim tilvikum er styrkupphæðin flokkuð undir liðinn; ýmsar starfsgreinar.
Styrkir starfsmenntasjóðs skiptast á eftirfarandi hátt milli starfsgreina.
Arkitektar
115.000
Atvinnulausir
7.010.000
Bílgreinamenn
6.172.500
Bygginga- og tréiðnaðarmenn
8.885.000
Flugvirkjar
1.000.000
Fótaaðgerðafræðingar
400.000
Hársnyrtifólk
1.650.000
Hjúkrunarfræðingar
185.000
Húsgagnabólstrarar
682.500
Iðnverkafólk
12.427.880
Málmiðnaðarmenn
8.212.500
Múrarar
1.192.500
Leiðsögumenn
1.412.000
Prentsmiðir
6.522.000
Rafiðnaðarmenn
9.181.250
Safnafólk
1.200.000
Sérhæft starfsfólk í matvælaiðnaði
2.965.000
Skipstjórnarmenn
1.050.000
Ófaglært starfsfólk í ferðaþjónustu
4.955.000
Ófaglært starfsfólk í sjávarútvegi
1.000.000
Starfsfólk hótel- og veitingahúsa
12.942.200
Ófaglært starfsfólk við umönnun
22.333.551
*
Verkafólk
10.890.000
Verslunar- og skrifstofufólk
13.201.500
Vélstjórar
2.974.000
Ýmsar starfsgreinar
6.777.500
Samtals
140.969.780
* Stærstu framlög vegna námskeiða fyrir ófaglærða hafa verið vegna námskeiða fyrir starfsfólk í umönnunarstörfum. Þátttakendur í þeim námskeiðum hafa aðallega komið frá stofnunum ríkis og sveitarfélaga, en einnig hefur verið veittur styrkur til undirbúnings starfsmenntunar fyrir dagmæður.
Upplýsingar um hvernig námskeið, sem starfsmenntasjóður hefur styrkt, hafa nýst þátt
takendum námskeiðanna liggja ekki fyrir. Hins vegar hafa umsjónarmenn námskeiða, sem fengu úthlutað styrkjum 1992, skilað uppgjöri með upplýsingum um m.a. þátttakenda
fjölda, aldursdreifingu og hvar á landinu námskeið hafa verið haldin. Einnig liggja fyr
ir lýsingar á námskeiðunum í þeim umsóknum sem borist hafa sjóðnum og þá í nokkrum tilvikum hvort þátttaka í viðkomandi námskeiði komi til með að bæta launakjör þátttak
enda.
Samkvæmt upplýsingum frá þeim aðilum, sem hafa staðið fyrir starfsmenntun fyrir stærstu hópana af ófaglærðu starfsfólki á vinnumarkaði, hafa þeir ekki kannað hvernig námskeiðin nýtast fólki við atvinnuleit eða til að skapa aukna tekjumöguleika. Umsjón
armenn námskeiða hafa fyrst og fremst aflað upplýsinga um á hvern hátt gæði og gagn
semi námskeiðs hafa verið metin af þátttakendum, viðkomandi atvinnurekendum og öðr
um hagsmunaaðilum.
Að sögn námskeiðshaldara hefur árangur af þátttöku starfsmanna í námskeiðum, sem styrkt hafa verið af starfsmenntasjóði, almennt verið talinn mjög góður og skilað sér með
al annars í auknum afköstum og bættu vinnuumhverfi á vinnustað. Vegna kostnaðar og vinnu við söfnun og úrvinnslu upplýsinga hefur ekki verið unnið að greiningu á nýtingu námskeiðanna að öðru leyti.
Ekki liggur fyrir hvað margir aðilar hafa sótt þau námskeið sem styrkt hafa verið af starfmenntasjóði. Uppgjörum hefur verið skilað vegna þeirra námskeiða sem lokið er, en mörg námskeið eru enn í gangi, auk þess sem styrkveiting hefur í nokkrum tilvikum ein
göngu verið vegna námsefnisgerðar og erfitt er að segja til um hvað námsefnið komi til með að nýtast mörgum aðilum.
Ef litið er til þess þátttakendafjölda sem gefinn er upp í styrkumsóknum og einnig tek
ið tillit til þeirra skýrslna sem borist hafa starfsmenntaráði um framkvæmd námskeiða má lauslega áætla að starfsmenntasjóður hafi styrkt námskeið og námsefnisgerð sem nýtist um það bil 10.640 aðilum, sbr. fskj. 1, sem hefur að geyma yfirlit yfir þau verkefni sem styrkt hafa verið. Yfirlit yfir menntun þátttakenda í námskeiðum sem styrkt hafa verið af starfsmenntasjóði, sbr. mynd 2, byggist á upplýsingum í styrkumsóknum.
6. Ábendingar um það sem betur má fara.
Eitt af markmiðum starfsmenntunarlaganna er að bæta stöðu fólks á vinnumarkaði og fólks sem er tímabundið utan hans til að afla sér starfsmenntunar, einkum þeirra sem hafa notið lítillar eða engrar starfsmenntunar. Þetta markmið á sér skýringu. Þegar unnið var að undirbúningi laganna kom fram að víða erlendis höfðu tækifæri einstaklinga til að nýta sér starfsmenntun verið könnuð. Í ljós kom að því lengri sem formleg skólaganga fólks er þeim mun meiri starfsmenntunar nýtur það síðar á ævinni. Framboð starfsmenntunar virtist frekar sniðið að þörfum langskólagengins fólks en hinna sem höfðu styttra nám að baki. Sama á við hér á landi. Hlutfallslega hafa starfsmenntaráði borist fáar umsóknir vegna námskeiða sem stefna að því að fjölga tækifærum ófaglærða fólksins til að afla sér sérmenntunar.
Hér að framan kom fram að starfsmenntaráði hafa borist nokkrar umsóknir um stuðn
ing úr starfsmenntasjóði við námskeið sem einkum hafa verið ætluð atvinnulausu fólki. Það var ljóst að hér var um að ræða mjög umfangsmikið viðfangsefni sem yrði fjármun
um starfsmenntasjóðs ofviða. Þar af leiðandi varð niðurstaðan sú að Atvinnuleysistrygg
ingasjóður styrkti svonefnd grunnnámskeið fyrir atvinnulausa en starfsmenntaráðið legði sérhæfðara námskeiðahaldi lið. Þess má geta að Atvinnuleysistryggingasjóður hefur að undanförnu styrkt námskeiðahald fyrir atvinnulausa. Umfangsmesta námskeiðahaldið hef
ur verið á vegum Menningar- og fræðslusambands alþýðu (MFA). Á árinu 1993 veitti At
vinnuleysistryggingasjóður MFA styrk að upphæð 14,5 millj. kr. vegna námskeiða fyr
ir atvinnulausa. Á árinu 1994 (31. mars sl.) hefur MFA samtals fengið 10,5 millj. kr. frá Atvinnuleysistryggingasjóði vegna námskeiða fyrir atvinnulausa.
Þótt starfsmenntaráð hafi talið framangreinda niðurstöðu heppilega við þáverandi að
stæður er það þeirrar skoðunar að nauðsynlegt sé að taka þetta málefni til endurskoðun
ar. Ráðið er þeirrar skoðunar að fjármunir til námskeiðahalds, sem stefni að markmið
um 1. gr. laga nr. 19/1992, eigi að fara um starfsmenntasjóð. Að öðrum kosti er hætt við að upp komi svipað ástand og fyrir gildistöku laganna, þ.e. að margir aðilar séu að styrkja það sama og heildaryfirsýnin yfir þetta mikilvæga svið glatist.
Einnig hefur borið á því að á seinni árum hefur umtalsverðu fjármagni verið veitt til eyrnamerktra sérverkefna á sviði vinnumála. Þannig hafa á fjárlögum verið fjárlagalið
ir sem sérstaklega hafa verið ætlaðir til að bæta stöðu kvenna á vinnumarkaðinum. Nefna má 15 millj. kr. árlegt framlag frá árinu 1991 til atvinnumála kvenna og 60 millj. kr. framlag úr ríkissjóði árið 1993 til atvinnuskapandi verkefna fyrir konur. Hluta af þessu fjármagni hefur verið varið til námskeiðahalds og er það álit starfsmenntaráðs að æski
legt sé að slíkar fjárveitingar fari um starfsmenntasjóð.
7. Endurskoðun laga um starfsmenntun í atvinnulífinu.
Í samræmi við 17. grein laga nr. 19/1992, um starfsmenntun í atvinnulífinu, skipaði félagsmálaráðherra nefnd, 25. október 1994, til að endurskoða lög um starfsmenntun í at
vinnulífinu. Niðurstöður endurskoðunarnefndarinnar koma fram í bréfi til félagsmála
ráðherra, dagsettu þann 13. desember 1994. Þar segir meðal annars:
„Í starfi nefndarinnar hefur fram komið að engin sérstök vandamál eru varðandi fram
kvæmd laga nr. 19/1992. Það er afstaða nefndarinnar að ekki sé tímabært að svo komnu máli að ganga frá endurskoðun laganna. Til þess vantar mikilvægar og nauðsynlegar for
sendur. Á þeim tæpu þrem árum sem liðið hafa frá gildistöku laganna hefur enn ekki fengist nægileg reynsla af þeim. Þá er ýmsum mikilvægum spurningum og ábendingum varðandi framtíðarskipan starfsmenntunar í atvinnulífinu ósvarað, ekki síst hvað varðar afstöðu stjórnvalda í þeim efnum. Í ljósi þess sem að framan segir telur nefndin nauð
synlegt að jafnframt því sem áfram verði unnið að mati á núgildandi lögum og fram
kvæmd þeirra verði leitað eftir viðhorfum og svörum þeirra er málið varðar til þessara mála. Nauðsynlegt er að þessu starfi verði gefinn sá tími sem nauðsynlegur er til að sem bestur árangur náist.
Samhliða ofangreindu starfi kemur til álita að vinnureglur og starfshættir starfs
menntaráðs sem mótast hafa undanfarin missiri verði staðfest með setningu reglugerð
ar eins og kveðið er á um í lögunum. Þá hafa á fundum endurskoðunarnefndarinnar kom
ið fram ábendingar um minni háttar breytingar, en þó einkum um framkvæmd laga um starfsmenntun í atvinnulífinu. Telur nefndin rétt að koma þessum ábendingum á fram
færi þannig að taka megi tillit til þeirra við framkvæmd laganna.
Meginniðurstaða nefndarinnar er sú að ekki sé tilefni á þess stigi til að gera breyt
ingar á lögunum.“
Starfsmenntaráð lýsir sig sammála þessari niðurstöðu, enda er hún í fullu samræmi við álit ráðsins. Í þeirri undirbúningsvinnu undir endurskoðun laga um starfsmenntun í at
vinnulífinu, sem fram þarf að fara, telur ráðið að meðal annars þurfi að huga sérstak
lega að eftirfarandi þáttum:
a.
Hafa stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðarins mótað sér ákveðnar skoðanir á því hvern
ig þeir vilja að starfsmenntun í atvinnulífinu þróist á næstu árum og hafa þessir aðilar, eða eru þessir aðilar tilbúnir til að þróa áfram þá stefnumótun og viðhorf sameiginlega? Hvaða lærdóma má í þessu sambandi þegar draga af reynslunni af núgildandi lögum og hvar er nauðsynlegt að afla frekari upplýsinga og reynslu og þá hvernig?
b.
Hvaða þróun hefur verið að eiga sér stað undanfarin missiri og hvaða þróun er nú í gangi hvað varðar starfsmenntun í atvinnulífinu, eins og það hugtak hefur verið skil
greint, á vettvangi Evrópu og annarsstaðar sem við viljum taka mið af? Hver er líkleg þróun í þeim efnum á næstu árum? Og þá jafnframt, hvaða almennu skuldbindingar, ef einhverjar, hafa Íslendingar tekið á sig í þessum efnum á alþjóðlegum vettvangi og hvað er líklegt að gerist í þeim efnum í náinni framtíð?
c.
Hvaða fjármagni er nauðsynlegt að verja til starfsmenntunar í atvinnulífinu á næstu árum; hvaðan á það að koma og eftir hvaða brautum á að beina því?
Hér skiptir miklu máli að stjórnvöld svari því hvort þau telja starfsmenntasjóð og starf starfsmenntaráðs vera eðlilegan farveg fyrir opinbera fjármuni til starfsmenntunar í at
vinnulífinu og hvort þau eru þá tilbúin til að sýna það í reynd frekar en nú er gert. Ef ekki. Þá af hverju ekki?
d.
Eru samtök fiskvinnslunnar (og í sjávarútvegi) tilbúin til að endurskoða afstöðu sína frá því lögin um starfsmenntun í atvinnulífinu voru sett? Ef ekki. Af hverju ekki?
Þau atriði sem hér hafa verið nefnd, ásamt mörgum fleirum, hljóta að skipta miklu fyr
ir endurskoðun laga um starfsmenntun í atvinnulífinu.
Heimildir:
1
Félagsmálaráðuneytið, Áhrif nýrrar tækni, fjölrit, Reykjavík 1985.
2
Félagsmálaráðuneytið, Áhrif nýrrar tækni, erindi flutt á ráðstefnu Borgartúni 6 28. nóvember 1987, fjölrit mars 1988.
3
Starfsmenntun í atvinnulífinu, álitsgerð vinnuhóps sem falið var að gera tillögur um skipulag starfsmenntunar, óútgefið fjölrit, félagsmálaráðuneytið febrúar 1989.
4
Starfsmenntun í atvinnulífinu, álitsgerð, félagsmálaráðuneytið febrúar 1989.
5
Niðurstaðan úr viðræðum félagsmálaráðuneytisins og menntamálaráðuneytisins kemur fram í minnisblaði dags. 23. febrúar 1989. Það er birt sem fylgiskjal með frumvarpi til laga um starfs
menntun í atvinnulífinu sem fyrst var lagt fyrir Alþingi á 112. löggjafarþingi árið 1990.
Fskj. 1.
Yfirlit yfir úthlutanir úr starfsmenntasjóði 1992–94.
Arkitektafélag Íslands.
Veittur styrkur 1993, alls 115.000 kr., fyrir
námskeið um byggingarlist og skipulag á Íslandi. Gert er ráð fyrir 25 kennslustunda námskeiði fyrir 10–15 þátttakendur.
Bílgreinasambandið.
Veittur styrkur 1994, alls 590.000 kr., fyrir
námskeið vegna faggildingar á endur
skoðunarverkstæðum
. Gert er ráð fyrir 12 klukkustunda námskeiði fyrir 70 þátttakend
ur á árinu.
Bréfaskólinn og Framhaldsskóli Vestfjarða.
Veittur styrkur 1992, alls 900.000 kr., til að útbúa námsgögn og skipuleggja verk
lega kennslu fyrir
námskeið í vélavörslu með fjarkennslusniði. Þátttakendur voru alls 55.
Veittur styrkur 1993, alls 400.000 kr., fyrir
námgagnagerð um tölvubókhald. Áætl
að að kennslubréfin nýtist 20 nemendum á ári.
Eftirmenntun bílgreina.
Veittur styrkur 1992, alls 1.200.000 kr., til framleiðslu námskeiðsins
Umhverfisvernd í bílgreininni. Þátttakendafjöldi liggur ekki fyrir.
Veittur styrkur 1993, alls 2.382.500 kr., vegna tveggja námskeiða: a)
Umgengni við smur- og kælikerfi farartækja (16 kennslustundir) b)
Meðferð og sala hjólbarða (20 kennslustundir). Áætlað er að allt að 1.000 manns geti nýtt sér þessi námskeið.
Veittur styrkur 1994, alls 2.000.000 kr. vegna námskeiðanna: a)
Grunnnámskeið um plastviðgerðir (16 klukkustundir), b)
Námskeið um afgreiðslu varahluta (18 klukku
stundir), c)
Námskeið um sölu bíla (36 klukkustundir), og til kaupa á raftæknibúnaði vegna eftirmenntunarnámskeiða;
rafeindatækni 1 og 2. Áætlað er að um það bil 920 að
ilar sæki þessi námskeið.
Endurmenntunarráð bygginga- og tréiðnaðarmanna.
Veittur styrkur 1992, alls 2.900.000 kr., vegna sex námskeiða: a)
Staðbyggð timbur
hús
, b)
Innanhúss vegg- og loftklæðningar, c)
Viðgerðir á steyptum húsum, d)
Endur
bygging og viðhald timburhúsa
, e)
Plaströrasuða, f)
Málningarefnisfræði.
Veittur styrkur 1993, alls 825.000 kr., vegna tveggja námskeiða: a)
Innréttingasmíði (20 kennslustundir), b)
Tilboðsgerð og verksamningar í byggingariðnaði (20 kennslu
stundir). Áætlað er að námskeiðin muni sækja 12–15 þátttakendur í hvert sinn.
Endurmenntunarstofnun Háskóla Íslands.
Veittur styrkur 1993, alls 1.000.000 kr., til undirbúnings
náms í sjávarútvegsfræð
um
.
Farskóli Vestfjarða.
Veittur styrkur 1993, alls 500.000 kr., vegna 9 mánaða
námskeiðs fyrir leiðsögumenn. Áætlað er að þátttakendur verði 15.
Ferðamálasamtök Vestfjarða.
Veittur styrkur 1994, alls 645.000 kr., fyrir
námskeið um markaðssetningu ferðaþjón
ustu á Vestfjörðum
. Gert er ráð fyrir 20 kennslustunda námskeiði og að þátttakendur verði alls 30.
Félag fótaaðgerðafræðinga.
Veittur styrkur 1993, alls 200.000 kr., vegna
námskeiðs í hlífðarmeðferð (32 kennslu
stundir). Áætlaður þátttakendafjöldi er 8–12 manns.
Veittur styrkur 1994, alls 200.000 kr., vegna
námskeiðs í hlífðarmeðferð (130 kennslu
stundir). Áætlaður þátttakendafjöldi er 8–12 manns.
Félag íslenskra kjötiðnaðarmanna.
Veittur styrkur 1994, alls 595.000 kr., vegna
námskeiðs um hjálparefni í kjötiðnaði (12 kennslustundir). Þátttakendur verða alls 40.
Flugvirkjafélag Íslands.
Veittur styrkur 1994, alls 1.000.000 kr., vegna
skipulags starfsnáms fyrir flugvirkja (180 stundir). Áætlaður fjöldi þátttakenda er 60–70.
Fræðslunefnd félagsmálaráðuneytisins í samstarfi við Starfsmannafélag ríkisstofnana.
Veittur styrkur 1993, alls 1.400.000 kr., vegna
námskeiðs fyrir meðferðarfulltrúa. Áætlaður þátttakendafjöldi er 325 manns.
Veittur styrkur 1994, alls 1.922.476 kr., vegna tveggja námskeiða: a) Tvö grunnnám
skeið;
starfsnám fyrir uppeldis- og meðferðarfulltrúa (160 kennslustundir), b)
Fram
haldsnámskeið fyrir uppeldis og meðferðarfulltrúa
(160 kennslustundir). Áætlaður þátt
takendafjöldi er 90 manns.
Veittur styrkur 1994, alls 3.200.000 kr., vegna
starfsnáms fyrir uppeldis- og með
ferðarfulltrúa og starfsfólk í líkum störfum
(160 kennslustundir). Áætlaður fjöldi þátt
takenda er alls 150–180.
Fræðsluráð byggingariðnaðarins.
Veittur styrkur 1993, alls 1.387.500 kr., vegna þriggja námskeiða: a)
Notkun akrýl-lakka (20 kennslustundir), b)
Gasflæðilagnir og loftkerfi I og II (40 kennslustundir), c)
Greining steypuskemmda og mat á viðgerðum (20 kennslustundir). Gert er ráð fyrir að þátttakendur verði 12–16 á hverju námskeiði.
Veittur styrkur 1994, alls 3.078.000 kr., vegna námsefnisgerðar fyrir sex námskeið: a)
Námskeið um notkun áferðarbreytandi efna og lasúrtækni (40 kennslustundir), b)
Nám
skeið um endurbyggingu gamalla húsa
(20 kennslustundir), c)
Námskeið um stilli- og stýritækni (40 kennslustundir), d)
Námskeið um þök og þakfrágang (40 kennslustundir), d)
Námskeið um sandsparsl (20 kennslustundir), e)
Námskeið um varmagjafa (20 kennslu
stundir). Gert er ráð fyrir um það bil 80 þátttakendur sæki námskeiðin.
Fræðsluráð hótel- og veitingagreina.
Veittur styrkur 1992, alls 1.675.000 kr., vegna tveggja námskeiða: a)
Samskipti og þjónusta (12 kennslustundir), b)
Endurmenntunarnámskeið fyrir matreiðslumenn (78 kennslustundir). Þátttakendur voru alls 199.
Veittur styrkur 1993, alls 1.997.600 kr., vegna tveggja námskeiða: a)
Námskeið fyr
ir starfsfólk í gestamóttöku
(100 kennslustundir), b)
Námskeið til að auka þekkingu fram
reiðslumanna á vínum
(44 kennslustundir). Áætlað er að þátttakendur verði 12–16 á hverju námskeiði.
Veittur styrkur 1994, alls 847.000 kr., vegna tveggja námskeiða;
um einkenni, upp
runa og þróun matargerðar á Íslandi
(52 kennslustundir), og
um nýja strauma og stefn
ur í stjórnun hótela og veitingahúsa
(20 kennslustundir). Áætlaður þátttakendafjöldi er 30 manns.
Fræðsluráð málmiðnaðarins.
Veittur styrkur 1992 fyrir fagnefnd blikksmiða, alls 1.000.000 kr., til að þýða og stað
færa
námsgögn um læstar klæðningar.
Veittur styrkur 1992 fyrir fagnefnd stál- og vélsmíða, alls 2.200.000 kr., vegna sex verkefna: a)
Gerð námsgagna um háþrýst vökvakerfi, b) hönnun námskeiða og náms
gagnagerð vegna námskeiða um;
smíðamálma,
yfirborðsmeðhöndlun á ryðfríum efnum og áli,
mótun og samsetning ryðfrírra efna og áls,
plastefni í færiböndum,
legum o.fl.
Veittur styrkur 1993 fyrir fagnefnd stál- og vélsmíða, alls 3.012.500 kr., til 37 daga framhaldsnámskeiðs fyrir málmsuðumenn og tækjakaupa vegna
málmsuðunámskeiða. Áætlaður þátttakendafjöldi 150 á næstu árum.
Veittur styrkur 1994 fyrir fagnefndir blikksmíða og stál- og vélsmíða, alls 2.000.000 kr., til að taka saman
kennsluefni um eðli loftræstinga, húsasótt, hreinsun loftræstikerfa og lokafrágang loftræstikerfa, fyrir
námskeið í kælitækni (40 tímar) og til að gera
nám
skeið í rafmagnsfræði og stýritækni
(áætlaður kennslustundafjöldi er 40 tímar).
Grindavíkurbær, Verkalýðsfélag Grindavíkur og Ferðamálafélag Grindavíkur.
Veittur styrkur 1994, alls 110.000 kr., fyrir
námskeið um ferðaþjónustu í Grindavík. Áætluð námslengd er 50 klukkustundir og fjöldi þátttakenda 12–20 nemendur.
Hagkaup hf.
Veittur styrkur 1993, alls 300.000 kr., vegna
námskeiðs fyrir starfsfólk sem vinnur með textíl (12 kennslustundir). Áætlað er að þátttakendur verði alls um 100.
Hjúkrunarfélag Íslands.
Veittur styrkur 1993, alls 185.000 kr., vegna 4 vikna
námskeiðs í vinnuvernd. Áætl
að er að þátttakendur verði 15–20.
Iðnskólinn í Hafnarfirði.
Veittur styrkur 1992, alls 150.000 kr., vegna
námskeiðs fyrir starfsfólk í trefjaplast
iðnaði
.
Iðnskólinn í Reykjavík og Landssamtök sláturleyfishafa.
Veittur styrkur 1993, alls 380.000 kr., fyrir 6 vikna
slátraranámskeið. Áætlaður fjöldi þátttakenda er 20–25.
Veittur styrkur 1994, alls 1.405.000 kr., fyrir
slátraranámskeið, III. hluta.
Iðntæknistofnun Íslands.
Veittur styrkur 1992, alls 2.975.000 kr., vegna fjögurra verkefna: a)
Námskeið fyrir leiðbeinendur í starfsfræðslu (60 kennslustundir), b)
Réttindanám fyrir vinnuvélstjóra, c)
Starfsnám ræstingastjóra, d)
Námskeið í suðu á ryðfríu stáli (TIG suðu).
Veittur styrkur 1993, alls 2.475.000 kr., vegna tveggja námskeiða: a)
Hagnýting á nýrri geymslutækni (2–3 dagar), b)
Námskeið fyrir aðstoðarmenn á rannsóknarstofum (180–250 kennslustundir). Þátttakendafjöldi er áætlaður um 100 á námskeiði a, en 100 árlega á námskeiði b.
Veittur styrkur 1994, alls 1.200.000 kr., til námsefnisgerðar vegna
fagnáms fyrir ræst
ingastjóra
, fyrir
námskeið um eldun og framreiðslu á skyndiréttum (6 stundir), og til að gera
námskeið um umhverfisvernd og mengunarmál (4–20 tímar). Áætlaður þátttakenda
fjöldi er um það bil 400 manns á ári.
Veittur styrkur 1994, alls 2.150.000 kr., vegna námskeiðanna;
Heimagisting — gisti
heimili
(40–45 kennslustundir) og
Réttindanámskeið fyrir vinnuvélstjóra (80 stundir). Áætlaður fjöldi þátttakenda á réttindanámskeiðinu er 200–300, en 100–150 á ári, á því fyrrnefnda.
Landspítalinn, barna- og unglingageðdeild.
Veittur styrkur 1992, alls 1.600.000 kr., til að setja af stað
nám fyrir meðferðarfull
trúa á stofnunum fyrir börn og unglinga í vanda
(160 kennslustundir). Þátttakendur voru 12 á fyrsta námskeiðinu, en endanlegur þátttakendafjöldi liggur ekki fyrir.
Landssamband bakarameistara.
Veittur styrkur 1993, alls 1.516.500 kr., vegna 6 daga
námskeiðs um sölutækni og þjónustu í bakaríum. Áætlaður fjöldi þátttakenda er 60–70 manns.
Landssamband iðnaðarmanna.
Veittur styrkur 1993, alls 682.500 kr., vegna
námskeiðs fyrir húsgagnabólstrara. Áætl
að er að hvert námskeið verði tvær vikur og þátttakendur verði 20–30.
Leiðsöguskóli Íslands.
Veittur styrkur 1994, alls 473.000 kr., fyrir
endurmenntunarnámskeið fyrir leiðsögu
menn
. Námskeiðið verður 90 kennslustundir og áætlaður fjöldi þátttakenda er 15–25 nem
endur.
Veittur styrkur 1994, alls 439.000 kr., vegna námskeiðanna;
Göngunámskeið (4–6 kvöld) og
Fuglaskoðun (4–6 kvöld).
Listasafn Íslands og Þjóðminjasafn Íslands.
Veittur styrkur 1994, alls 600.000 kr., vegna námskeiðsins;
Gæsla, öryggi þjónusta. Námskeiðið verður 200 stundir og áætlaður fjöldi þátttakenda er 30 manns.
Veittur styrkur 1994, alls 600.000 kr., vegna námskeiðsins;
Gæsla, öryggi og þjón
usta — grunnnámskeið 2
. Námskeiðið verður 60 kennslustundir og áætlaður fjöldi þátt
takenda er 35 manns.
Matreiðsluskólinn okkar.
Veittur styrkur 1992, alls 700.000 kr., til
endurmenntunarnámskeiðs fyrir matreiðslu
menn, kjötiðnaðarmenn og bakara
(23 kennslustundir). Þátttakendur voru alls 26.
Veittur styrkur 1993, alls 1.705.000 kr., vegna tveggja námskeiða: a)
Smurbrauðs
gerð
(10 vikna námskeið), b)
Námskeið fyrir matreiðslumenn um grænmetis- og heilsu
fæði
(40 kennslustundir). Áætlað að 10–16 þátttakendur sæki hvert námskeið.
Meistarafélag kjötiðnaðarmanna.
Veittur styrkur 1993, alls 585.000 kr., vegna 2–3 daga
námskeiðs um þurrpylsugerð og notkun aukaefna í kjötiðnaði. Áætlað er að þátttakendur verði 20.
Menningar- og fræðslusamband alþýðu.
Veittur styrkur 1992, alls 7.740.000 kr., vegna fjögurra námskeiða: a)
Umönnun aldr
aðra
(40–60 kennslustundir), b)
Umönnun barna (60 kennslustundir), c)
Námskeið fyr
ir starfandi fólk í ræstingu
(40 kennslustundir), d)
Umönnun þroskaheftra (40 kennslu
stundir). Þátttakendur alls 239 vegna námskeiða a–c, en þátttakendafjöldi vegna nám
skeiðs d, liggur ekki fyrir.
Veittur styrkur 1992, alls 2.200.000 kr., til
námskeiðahalds fyrir atvinnulausa (20–25 kennslustundir). Þátttakendur alls 335.
Veittur styrkur 1993, alls 2.235.000 kr., til námskeiðahalds: a)
Námskeið fyrir at
vinnulausa
(20–25 kennslustundir), b)
Námskeið fyrir starfsfólk í ferðaþjónustu (45 kennslustundir), c)
Námskeið fyrir starfsfólk í skólamötuneytum (68 kennslustundir). Þátt
takendafjöldi áætlaður 96–200 í námskeiðum b og c, en 12–20 á hverju námskeiði fyr
ir atvinnulausa.
Veittur styrkur 1994, alls 3.000.000 kr., vegna þriggja tegunda af námskeiðum: a)
Grundvallarstarfsmenntun fyrir ófaglært starfsfólk í ferðaþjónustu (45 kennslustundir), b)
Grundvallarstarfsmenntun fyrir ófaglært starfsfólk í umönnun aldraðra (68 kennslu
stundir), c)
Grundvallarstarfsmenntun fyrir ófaglært starfsfólk í umönnun barna (68 kennslustundir). Áætlaður fjöldi þátttakenda er 140 manns.
Veittur styrkur 1994, alls 3.000.000 kr., vegna námskeiða; a)
Kjarnanámskeið í ræst
ingum
(36 kennslustundir), b)
Umönnun aldraðra (56 kennslustundir), c)
Skólamötu
neytisnámskeið
(68 kennslustundir), d)
Umönnun barna — valgrein (72 kennslustund
ir), e)
Ferðaþjónustunámskeið (40 kennslustundir), f)
Stjórnendur þungavinnuvéla (20 kennslustundir), g)
Umönnun barna — kjarnanámskeið (72 kennslustundir). Áætlaður fjöldi þátttakenda er u.þ.b. 200 samtals á ofangreindum námskeiðum.
Móberg hf.
Veittur styrkur 1992, alls 700.000 kr., til að skipuleggja og undirbúa
nám á sviði um
