[13:25]
Hjörleifur Guttormsson :
Virðulegur forseti. Það frv. sem hér er rætt og annað frv. sem hér er á dagskrá er fyrir margra hluta sakir mjög athyglisvert mál. Það tengist með augljósum hætti samningi sem tók gildi hérlendis í ársbyrjun 1994, samningnum um Evrópskt efnahagssvæði þó að hér séu uppi tilburðir hjá hæstv. fjmrh. og ríkisstjórn væntanlega að vísa til þess að flutningur þessara mála sé óháður ákvæðum þess samnings og þeirrar álitsgerðar sem fram hafa komið. Viðleitni í þá átt af hálfu fyrrv. ríkisstjórnar og núv. ríkisstjórnar er auðvitað slíkur kattarþvottur og fjarstæða að það dettur engum í hug að telja að þar fylgi hugur máli svo augljóst sem þetta er. Hér er það að gerast sem gerst hefur í ýmsum þeim ríkjum sem gerðust aðilar að hinu Evrópska efnahagssvæði og sóttu um aðild að Evrópusambandinu og eru sum orðin aðilar að því, að þau grípa fram fyrir þróunina, þau vilja vera á undan hinni formlegu afgreiðslu og ganga frá aðlögun og breytingum fyrir fram til þess að það líti ekki svo út að þau séu að hlýða skipunum og afleiðingum af þeim samningum sem þau ætla sér síðan að gerast aðilar að. Þetta er búið að ganga eins og rauður þráður í gegnum frumvarpsgerð og lagasmíð og ákvarðanir meiri hluta á þjóðþingum að frumkvæði ríkisstjórna á hinum Norðurlöndunum sem ýmist eru orðin aðilar að Evrópusambandinu eða eru aðilar að hinu Evrópska efnahagssvæði eins og á við um Noreg og Ísland.
Nú er það hins vegar eðlilegt af hálfu stjórnvalda að reyna að draga þarna strik á milli og greina á milli eins og hæstv. fjmrh. hefur haft tilburði til að gera vegna hinnar formlegu stöðu málsins, vegna þess að í aðdraganda að gjörð og samþykkt samningsins um Evrópskt efnahagssvæði og við undirbúning hans, þá héldu ríkisstjórnir þeirra landa og meiri hluti af þjóðþingum sem þær studdu því fram að með aðildinni að Evrópsku efnahagssvæði mundu þær komast hjá því að breyta reglum um áfengiseinkasölu og meðferð áfengismála vegna samningsins. Þetta var blekkingaleikur sem var viðhafður til þess að gera samninginn aðgengilegri og koma honum í gegn, en heiðarlegt var það ekki. Og það byggði ekki á því að mínu mati að viðkomandi stjórnvöld gerðu sér ekki grein fyrir því hvert væri eðli Rómarsamningsins í þessum efnum og hvernig hann yrði túlkaður þegar þar að kæmi. Nei, því miður. Þetta voru vísvitandi blekkingar sem þarna voru viðhafðar af íslenskri ríkisstjórn sem og öðrum ríkisstjórnum á Norðurlöndum sem stóðu að sérstakri yfirlýsingu um þetta efni að þau ætluðu sér á grundvelli heilbrigðismála og heilbrigðisviðhorfa að halda í stefnu sína varðandi einkasölu á áfengi. Það var reynt að halda andliti að þessu leyti, einnig hér á Alþingi Íslendinga.
Ég hef hér fyrir framan mig svar frá núv. og fyrrv. hæstv. dómsmrh., Þorsteini Pálssyni, við spurningum frá mér sem ég bar fram og fékk svarað í þinginu 30. apríl 1992 um áhrif EES-samningsins á innflutning og sölu áfengis. Um þessa fyrirspurn fór fram ein umræða og ég sé málsins vegna ástæðu til þess að rifja upp nokkra þætti úr skoðanaskiptum okkar hæstv. ráðherra um þetta efni, en hann byggði álit sitt á álitsgerðum sem hann hafði fengið frá viðskiptaskrifstofu utanrrn. og frá fjmrn. Tilvitnun, með leyfi forseta. Spurt var:
,,Hvaða áhrif mun EES-samningur hafa að mati ríkisstjórnarinnar á núverandi lög og reglur um innflutning, sölu og dreifingu áfengis hér á landi?`` Um þetta segir af minni hálfu þar þegar fyrirspurnin var fram borin: ,,Í 16. gr. EES-samnings er að finna ákvæði sem varðar ríkiseinkasölufyrirtæki. Greinin er svofelld:``
Síðan er tilvitnun sem og rakin bókun 8 þar sem fjallað er um ríkiseinkasölur og hvað um það er sagt í bókuninni sem fylgdi samningnum. Ég segi um þetta efni í umræðunni:
,,Mikil umræða hefur farið fram í Noregi um þetta mál þar sem áfengisstefna er meira á dagskrá en hér á landi í hinni almennu umræðu. Þar liggja fyrir ýmis sjónarmið sem varða þetta mál, m.a. tilvitnanir í dóma sem fallið hafa og hljóta að snerta málið.``
Ég ætla ekki að fara út í þau efni en það er nauðsynlegt fyrir íslensk stjórnvöld að setja sig inn í það hvernig dómar hafa fallið innan Evrópubandalagsins að því er snertir ríkiseinkasölur en þar er það 37. gr. Rómarsamningsins sjálfs sem varðar þetta efni sérstaklega og dómar sem þar hafa verið kveðnir upp, m.a. varðandi tóbakseinkasölu á Ítalíu, og leiddi til afnáms á hömlum eða einkasölu erlendis á grundvelli þess dóms sem kveðinn var upp 1974, að mig minnir.
Síðan kemur svar hæstv. ráðherra Þorsteins Pálssonar, sem ég ætla að fara yfir, með leyfi forseta:
,,Norðurlöndin innan EFTA hafa öll áfengiseinkasölur. Þau hafa ekki litið svo á að í samningnum um Evrópska efnahagssvæðið felist skuldbindingar um að fella þessar einkasölur niður. Framkvæmdastjórn Evrópubandalagsins hefur ekki andmælt þeim túlkunum samkvæmt þeim upplýsingum sem dómsmrn. hefur fengið frá viðskiptaskrifstofu utanrrn. að því gefnu að einstökum vörutegundum sé ekki mismunað eftir því frá hvaða landi þær koma.
Samkvæmt upplýsingum sem dómsmrn. hefur frá fjmrn. þá lítur það ekki svo á að samningarnir um Evrópska efnahagssvæðið feli í sér neinar kvaðir um það að breyta því einkasölufyrirkomulagi sem nú er við lýði. Samkvæmt þeim upplýsingum bendir ekkert til þess að þessir samningar feli í sér neinar skuldbindingar af því tagi gagnvart íslenskum stjórnvöldum. Við erum frjálsir að því að halda núverandi kerfi áfram að því tilskildu að ekki verði um að ræða mismunun milli vörutegunda.``
Síðan segir: ,,Hitt er svo annað mál að mín skoðun er sú að þetta einkasölufyrirkomulag orki um margt tvímælis, ekki síst að því er varðar innflutninginn. En samningarnir um Evrópska efnahagssvæðið knýja ekki á um breytingar á því. Það yrði þá algerlega sjálfstæð ákvörðun Alþingis og stjórnvalda ef til þess kæmi.``
Í umræðunni sem fylgdi, og ég ætla ekki að fara í frekari tilvitnanir í þessa fyrirspurn sem er að finna í þskj. frá 30. apríl 1992, leiði ég líkum að því hver verði niðurstaða dómstóla að því er þetta varðar. Þá skoðun mína byggði ég á þeim tíma á því sem auðvelt er að sjá út úr dómasafni Evrópusambandsins sem utanrrn. hafði þó fyrir að birta smávegis útdrátt úr á sínum tíma samkvæmt sérstakri ósk og kröfu að fá svolítið yfirlit, ekki þýðingu því að það eru margir hillumetrar, um slíka dóma. Það liggur því fyrir á íslensku þó að auðvitað hefði þátt að þýða alla dómana í heild sinni á íslensku þannig að þeir væru Alþingi aðgengilegir vegna þess að ef nokkuð er grundvöllur fyrir utan Rómarsamninginn sjálfan, þá eru það dómar Evrópudómstólsins svokallaða sem er laga- og réttargrundvöllur Evrópusambandsins. Þar sjá menn það ganga í gegn sem rauðan þráð í dómum þessa æðsta valds í Evrópusambandinu, sem er jafnframt áhrifaaðili hér á landi eftir að við erum orðnir aðilar að Evrópsku efnahagssvæði, það meginsjónarmið, að túlka óhindrað vöruflæði, einn af fjórum þáttum sem kallaðir eru fjórfrelsi, mjög rúmt og allt sem brjóti í bága við fullt frelsi í vöruflæði standist ekki reglur Rómarsamningsins, standist ekki reglur Evrópusambandsins. Og heilbrigðissjónarmiði, guð minn góður, slíkur hégómi fellur eins og lauf á haustdegi fyrir sjónarmiðum og kröfunni um að hið frjálsa vöruflæði skuli hafa algeran forgang fram yfir önnur sjónarmið.
Þetta eigum við að hafa í huga, ekki bara varðandi þetta mál heldur alls staðar þar sem spurningin er um þetta, t.d. um viðhorf til þátta eins og umhverfisverndar, spurningarinnar um umhverfisvernd og náttúruauðlindir og aðgengi að náttúruauðlindum og meðferð þeirra. Í öllum þessum tilvikum, hvarvetna þar sem er hægt að hafa uppi túlkunina um að eitthvað sé vara, þá dæmir Evrópudómstóllinn frjálsu vöruflæði í hag. Það er þetta sem hefur verið að gerast einnig í sambandi við sjávarútvegsmál og dóma sem fallið hafa að því leyti. Það ættu Íslendingar að hafa í huga og ekki síst þeir sem eru að láta sig dreyma um að við eigum að ganga inn í Evrópusambandið. Þar er það eðli vara sem hefur forgang eins og í sambandi við dóma sem fallið hafa varðandi svonefnt kvótahopp, þ.e. viðskipti með sjávarafla, og
spurningin um erlend skip sem eru skráð í einhverju landi Evrópusambandsins.
Ég ætla ekki, virðulegi forseti, að fara nánar út í þá þætti. Það er af nógu að taka hér sem er nærtækara í sambandi við þetta mál. En ég minni á þessi grundvallaratriði. Ég verð að segja það við hæstv. fjmrh. að slæmt er hans hlutskipti og annarra þeirra sem hafa haft uppi við Alþingi Íslendinga þær blekkingar sem finna má í yfirlýsingum af þeirra hálfu en nú blasir við í þeim úrskurðum sem liggja fyrir, þeim bréfum sem liggja fyrir frá Eftirlitsstofnun EFTA og forúrskurði EFTA-dómstólsins í þessu máli og sem eru þess valdandi að ríkisstjórnin veit um það, að réttarstaðan er engin þessu máli, en svo þykist ríkisstjórnin vera á Alþingi Íslendinga að bera fram sjálfstæðan vilja í þessu efni.
Það vill nú svo til, virðulegur forseti, að Alþingi Íslendinga hefur ekki leyfi til þess lengur að hafa sjálfstæðan vilja á öllu samningssviði Evrópusambandsins. Þar erum við orðnir háðir þessum samningi. Þar erum við orðnir háðir og settir undir réttartúlkun Evrópusambandsins, ekki bara EFTA-dómstólsins, heldur Evrópudómstólsins skv. 6. gr. samningsins um Evrópskt efnahagssvæði þar sem við eigum að taka mið af túlkunum hans og dómsúrskurðum í hvað eina.
Nýir alþingismenn á Alþingi Íslendinga sem eru að koma inn í þessa stofnun í fyrsta sinn, okkur langar til að kalla hana virðulega og gerum það oft og tíðum, því hún ætti að vera það, koma á Alþingi Íslendinga við þær aðstæður að það hefur afsalað sér að formi til og innihaldi a.m.k. helmingi, og að mínu mati mun meira en helmingi, af valdsviði sínu með samþykktum sem gerðar voru af 33 alþingismönnum 1993 sem skrifuðu upp á samninginn um Evrópskt efnahagssvæði. Það er hinn beiski veruleiki, það er það sem á eftir að mæta fyrrverandi og enn verandi alþingismönnum og nýjum alþingismönnum sem hér starfa þegar þeir fá inn í þingnefndirnar frumvörpin frá stjórnvöldum sem eru flutt til þess að breyta íslenskri löggjöf --- ekki samkvæmt mati þessarar stofnunar heldur vegna þess að 17 manna framkvæmdastjórn Evrópusambandsins með aðsetur í Brussel, sem er löggjafarvald sambandsins í raun með ráðherraráðinu og eini aðilinn í þessari stofnun, Evrópusambandinu, sem hefur leyfi til þess að bera fram lagafrumvörp, 17 manna kommissaraveldi í Brussel. Engir aðrir hafa heimild til þess að flytja lagafrumvörp. Það er ekki kjörin stofnun, það er skipuð stofnun kommissara, embættismanna, í þessu verðandi stórríki í Evrópu sem við lútum og við erum að beygja okkur undir einnig í þessu stóra máli sem hér er verið að ræða því að það varðar miklu.
Það er aðeins dæmi um þær aðstæður sem við höfum búið okkur með meirihlutasamþykkt á Alþingi í sambandi við mótun löggjafar í landinu en jafnframt snertir það stóra þætti sem varða heilbrigðismál fyrir okkur, ekki bara varðandi áfengi heldur allt sem því tengist, einnig harðari vímuefni en áfengi, fíkniefni sem við köllum, en neysla þeirra tengist að sjálfsögðu áfengisneyslu með þeim hætti sem ekki þarf að fjölyrða mikið um. Og það sem verra er, reglurnar um og möguleikarnir á því að hafa eftirlit með innflutningi og dreifingu fíkniefna geta þurft að taka breytingum í náinni framtíð fyrr en seinna af sömu ástæðum og við erum að breyta ákvæðum að því er varðar einkasölu á áfengi. Við erum að vísu ekki komin í Evrópusambandið alla leið og það var sagt hér í gærkvöldi af varaformanni Framsfl. að það væri ekki á dagskrá og ég ætla að vona að Framsfl. standi við þá yfirlýsingu að aðild að Evrópusambandinu verði ekki á dagskrá á Alþingi Íslendinga og af hálfu ríkisstjórnar á þessu kjörtímabili. En nágrannar okkar á Norðurlöndum, tvö lönd þar, eru nýorðnir aðilar að Evrópusambandinu og þau eru að breyta sínum ákvæðum varðandi tollgæslu sem annað til þess að uppfylla kvaðirnar og þar er það með beinum hætti spurningin um möguleikana á eftirliti með innflutningi fíkniefna, með smygli á fíkniefnum sem brennur á þeim. Og það skyldi nú ekki vera, virðulegur forseti, að þau efni væru nær okkur en okkur býr í grun almennt séð og ég vil aðeins nefna hér sem eitt atriði inn í þessa umræðu.
Menn kannast við það, virðulegi forseti, að sjö ríki innan Evrópusambandsins, og senn níu, eru orðin aðilar að svonefndu Schengen-samkomulagi um það að afnema landamæri. Og önnur til viðbótar, eins og Danmörk, hafa gerst bráðabirgðaaðilar eða áheyrnaraðilar að því samkomulagi og telja sig tilknúin í rauninni fyrr en seinna að verða þar meðlimir en hafa gefið um það yfirlýsingu að þau ætla að draga það við sig á meðan látið er á það reyna að öll Norðurlönd geti varðveitt það sem kallað er vegabréfafrelsi milli Norðurlanda.
Þetta mál var til umræðu á þingi Norðurlandaráðs í Reykjavík um mánaðamótin febrúar/mars. Forsætisráðherrar Norðurlanda gáfu þar yfirlýsingu um það að þeir ætluðu sér að tryggja að þessu vegabréfafrelsi yrði viðhaldið ásamt því sem aðilar að Evrópusambandinu, Danmörk og þá væntalega Finnland og Svíþjóð, gengju inn í þetta Schengen-samkomulag, og afnæmu landamæri sín í reynd, bæði vegabréfaeftirlit og tollgæslu í því formi sem hún er núna.
Nú er það svo að leiðin að þessu marki er ekkert einföld og ekki enn þá séð fyrir endann á því hvernig þetta eigi að geta gerst. Ríkisstjórn Noregs --- virðulegur forseti, mér sýnist hæstv. fjmrh. vera fjarri. Ég vildi biðja um nærveru hans áður en ég held lengra með þetta.
( Forseti (StB) : Forseti mun gera hæstv. fjmrh. viðvart.)
Virðulegur forseti. Það er heldur leitt við að búa ef ekki einn einasti ráðherra getur verið í þingsal og ekki einu sinni sá sem ber þetta mál fram.
( Forseti (StB) : Forseti hefur gert hæstv. fjmrh. viðvart og hæstv. landb.- og umhvrh. er í hliðarsal.)
Já, fjmrh. er kominn. Hæstv. ráðherra, ég var að víkja að Schengen-samstarfinu og þeirri hugmynd og yfirlýsingu sem hefur verið borin fram af íslensku ríkisstjórninni og norsku ríkisstjórninni, að ég best veit, að þessi lönd lýsi sig reiðubúin til þess að taka við ytri landamæravörslu fyrir Evrópusambandið. Þetta er talinn, að ég best veit, einn helsti lykillinn að því að hægt sé að varðveita hið norræna vegabréfafrelsi. Nú veit ég ekki í einstökum atriðum hvernig að slíku máli yrði staðið að því er varðar eftirlit, bæði með fólki og varningi. En mig grunar þó að það mundi leiða af sér ef þetta yrði niðurstaðan og Evrópusambandið féllist á þetta, sem engan veginn liggur þó fyrir, þeir eiga alveg eftir að segja sitt orð í því og það er þeirra ákvörðun hvort Noregi og Íslandi yrði falin slík landamæravarsla fyrir hönd tollabandalagsins Evrópusambands, það er jú tollabandalag. Eftir slíkan gjörning væri sjálfsagt álitið af ýmsum eðlilegast að tollameðferðin yrði með svipuðum hætti. Mér þætti ósennilegt að Evrópusambandið fallist á slíka skipan mála í sambandi við vegabréfaskoðun og frjálst flæði fólks, svo notað sé tæknilegt orðalag, nema við meðhöndlum viðkomandi alveg eins og gerist þegar farið er á milli landa sem eru orðnir aðilar að Schengen-samstarfi, þ.e. að landamæraeftirlit sé nánast úr sögunni.
Hér er sýnist mér á ferðinni verulega stórt mál sem tengist þessu máli og tengist því sem ég var að segja í sambandi við fíkniefnin og möguleikana á að hafa einnig eftirlit með fíkniefnum og dreifingu þeirra sem er auðvitað enn meira áhyggjuefni en nokkurn tímann áhrifin á okkar áfengisstefnu og þær breytingar sem verða á henni vegna lögfestingar frv. af þessu tagi.
Mér þætti vænt um að hæstv. fjmrh. tjáði sig um þetta efni við umræðuna og greindi okkur frá því hvar þetta mál sé statt og hvernig áhrif þetta mundi hafa ef við yrðum landamæragæsluaðilar fyrir Evrópusambandið, verktakar að því leyti, og ytri landamæri Evrópusambandsins lægju í rauninni um landamæri Íslands. Skal ég þá ekki fara miklu lengra með þann þáttinn.
Ég vil þá aðeins nefna það til að hafa komið því að í umræðunni, virðulegi forseti, að við erum að tala um innflutning og heildsölu á áfengi en ekki smásöluna. Ég vil að sú skoðun komi fram af minni hálfu að mér þykir langt frá því einsýnt og hitt raunar líklegra að þegar að því kemur, sem áreiðanlega mun draga að fyrr en seinna, að spurningin um smásöludreifingu verði að dómsmáli innan Evrópusambandsins eða á vettvangi EFTA-dómstólsins séu líkur á því að þá geti svo farið að einnig sú hindrun falli að heimilt sé að ríkið hafi með höndum smásöludreifingu á áfengi. Niðurstaðan verði sem sagt sú að það verði óheimilt að halda uppi slíkri smásöludreifingu á áfengi á vegum einkaðila. Og það skyldi nú ekki vera að þetta eigi eftir að koma á okkur fyrr en seinna. Hér er hið sama, áhyggjur mínar að þessu leyti eru vegna þess sem ég hef áður greint frá, vegna í rauninni hinnar altæku túlkunar af hálfu dómskerfis Evrópusambandsins á því að vörurnar skuli hafa frjálst flæði. Þar megi ekki hafa uppi hindranir. Við heyrðum það úr munni hæstv. ráðherra áðan að hann var farinn að ýja að því að þetta mál gæti komið til kasta dómstóla og orðið viðfangsefni áður en langt um líður. Við skulum hafa þetta einnig í huga þegar við förum yfir málið.
Það er ekkert einfalt að verjast innan þessa kerfis miðað við þær leikreglur sem okkur eru skapaðar með samningnum um Evrópskt efnahagssvæði. Það er ekkert auðvelt mál. Eins og menn vita, ef við þrjóskumst við og viljum hafa uppi sjálfstæða stefnu í þessum efnum, halda okkar einkasölu á áfengi og koma þar ákveðnum vörnum við með lögum þá geta gagnaðilar sem telja sig verða fyrir tjóni að slíkri skipan mála gert kröfu til þess og gera til þess kröfu og raunar þurfa stofnanir Evrópusambandsins að grípa að eigin frumkvæði til gagnaðgerða með því að fella heilu sviðin niður úr samningnum og um það geta menn lesið í einstökum greinum hans, hvort það var grein 111 eða eitthvað á þeim slóðum þar sem fjallað er um gagnaðgerðir og réttinn til gagnaðgerða ef aðilar eru taldir uppfylla skilyrði samningsins. Auðvitað verða menn að horfa á það mál eins og það er.
Ég þarf ekki að rifja það upp að mitt viðhorf til þessa máls var það og er óbreytt enn að við höfum með því að gerast aðilar að Evrópsku efnahagssvæði gengið í gildru sem aldrei skyldi verið hafa og það kann að koma að því að það renni upp fyrir íslenskum stjórnvöldum að við værum betur komin utan þessa samnings og þeirra leikreglna sem hann kveður á um. En mér er alveg ljóst að það mun talsvert þurfa að ganga á áður en slíkt gerist.
Við hæstv. ráðherra vil ég segja að ég tel það þó mennilegra að bíða eftir því að dómur falli í þessu máli heldur en að ætla að gefast upp fyrir fram eins og hann er að leggja til við Alþingi Íslendinga og meta þá málið í ljósi þess að dæmt hafi verið í því. Það ætti að vera hægurinn hjá að þessi dómstóll hafi einhverja umsýslu, ærin eru launin sem dómararnir fá, þeir eru vel haldnir og allt það kerfi sem þarna er búið til í tengslum við það.
Varðandi spurninguna um það hvort sú skipan mála sem hér er lagt til að verði tekin upp leiði af sér verri stöðu að því er varðar áfengismeðferð og áfengisstefnu af hálfu Íslendinga þá veit ég að uppi eru mismunandi sjónarmið að því leyti. Ég hef t.d. tekið eftir því að sá öflugi fjölmiðill Morgunblaðið hefur haldið uppi alveg ákveðnum viðhorfum og skrifað leiðara eftir leiðara um það að breyta eigi til og metur það svo að hér sé um útúrboruhátt að ræða og Íslendingar eigi að semja sig að siðum annarra sem hafa allt aðra skipan á þessum málum. Þar er því haldið fram, án þess að ég fari að vitna hér í eina þrjá leiðara sem ég hef fyrir framan mig úr Morgunblaðinu frá síðasta ári eða svo, að áhrifin á áfengisstefnu okkar Íslendinga munu ekki verða neikvæð og það sé einnig af þeim sökum tímabært að gera þessar breytingar. Ég held að málið liggi ekki svona. Ég held að við þurfum a.m.k. að fara mjög vandlega yfir þessi efni áður en við staðhæfum slíkt og tökum undir slík sjónarmið.
Ég er ánægður að heyra það við umræðuna af hálfu hæstv. heilbrrh. og ég met það svo að það hljóti að verða niðurstaðan, ég hafði raunar ætlað mér að stinga upp á því en nú er það fram komið af hálfu hæstv. heilbrrh., að óska eftir því að málið fái einnig umfjöllun í hv. heilbr.- og trn. þingsins. Það ætti að vera auðvelt að gera slíkt og eru afar skýr rök fyrir því að það verði gert.
Ég held það væri rétt fyrir okkur í því sambandi að fara yfir það hversu neysla hér á landi á áfengi er verulega öðruvísi en gerist í ýmsum löndum, þar á meðal í löndum sem nær eru miðju Evrópu en Ísland. Þessi sérstaða er tilkomin hjá okkur m.a. vegna opinberrar stefnu í áfengismálum. Hún kemur fram í Svíþjóð einnig og víðar á Norðurlöndum sem eru með langtum minni neyslu áfengis á heildina litið en gerist í löndum Mið-Evrópu þar sem löggjöf og stefna yfirvalda að þessu leyti er langtum frjálslegri, svo notað sé það orð, langtum rýmri en gerst hefur á Norðurlöndum. Ég tel að það sé ekki að ástæðulausu að Norðurlönd hafa reynt að halda í þetta og ég held að það væri mjög úr takti við tímann að breyta frá því sem verið hefur og kasta fyrir róða því sem hefur tekist að verja í þessum efnum og fara ekki sem sagt að opna þar fyrir flóðgáttir, e.t.v. að nauðsynjalausu, sem getur leitt til verulegs skaða á heilsufar þjóðarinnar og margt sem því tengist bæði andlega og líkamlega.
Virðulegur forseti. Ég hef hér fyrir framan mig yfirlit yfir neyslu á hreinum vínanda á Norðurlöndum á tímabilinu frá 1970 til 1972 og það er mjög athyglisvert að fara yfir það efni. Ég held að það ætti að vera eitt af verkefnum ekki síst hv. heilbrn. að fara yfir það efni þar sem það kemur fram eins og menn sjá hér á þessu línuriti, þeir sem hafa góða sjón, að Danmörk er með langsamlega mesta neyslu allan þennan tíma, alveg á toppi, og sker sig líka úr að því er varðar löggjöf í sambandi við áfengismál og er þar með svipað fyrirkomulag og Þýskaland og fleiri ríki nær miðju álfunnar. Finnland kemur í næsta sæti og síðan Svíþjóð og síðan er það Ísland og Noregur sem eru með minnsta heildarneyslu á þessu tímabili öllu, langsamlega minnsta neyslu. En ekki aðeins þessi staðreynd þarf að vera til athugunar og umhugsunar hjá okkur áður en menn fara að opna hér gáttirnar meira. Menn þurfa einnig að líta á samsetninguna en það er mjög athyglisvert hvernig samsetningin er á neyslunni. Hún er brotin upp í súluritum sem ég hef hér, virðulegur forseti, sem er neyslan í Skandinavíu á árinu 1992. Þar kemur í ljós að Íslendingar eru með mesta notkun, og þetta er miðað við íbúa og 100% alkóhólmagn, er með mesta notkun sterkra drykkja en hins vegar mun minna af öðru, þ.e. bæði af bjór og léttum vínum. Slík atriði þurfa menn að skoða vel áður en þeir kasta sér út í breytingar á því sem tiltölulega vel hefur reynst.
Virðulegur forseti. Það er margt fleira sem þörf væri á að draga fram í sambandi við þessa umræðu. Ég held að menn þurfi við skoðun málsins að fara vel yfir það sem opinberir trúnaðaraðilar í samfélaginu hafa sent frá sér í þessum málum. Ég hef hér fyrir framan mig samantekt frá áfengisvarnaráði frá desember 1994 nokkur atriði sem ástæða væri til að lesa hér upp en tíminn leyfir það ekki í þessari ræðu minni. Þar eru nokkur minnisatriði frá desember 1994 um einkavæðingu áfengissölu. Flest ber það að sama brunni að mati áfengisvarnaráðs að sú breyting sem hér er verið að leggja til mundi hafa slæmar afleiðingar að þeirra mati. Þeir benda einnig á það í öðru minnisblaði frá desember 1994 að þetta frv. gengur gegn markmiðum í öðrum frv. að því er varðar áfengismál eins og frv. til laga um áfengisvarnir og aðrar vímuefnavarnir, sem hv. þm. Sighvatur Björgvinsson lagði sem heilbrrh.- og trmrh. fyrir Alþingi á 115. löggjafarþingi og frv. til laga um breytingu á áfengislögum, með síðari breytingum, sem fyrrv. félmrh., hv. þm. Rannveig Guðmundsdóttir, flutti ásamt fleiri þingmönnum Alþfl., og till. til þál. um áætlun um að draga úr áfengisneyslu sem þingmenn úr öllum flokkum lögðu fram á síðasta þingi og var Jón Helgason 1. flm. málsins. Þannig er nóg af aðvörunum frá aðilum sem láta sér annt um þessa hlið málsins og hafa komið því á framfæri bæði í formi þingmála hér á Alþingi og þess utan oft á tíðum í umræðum.
Virðulegur forseti. Ég hef komið hér að fáeinum atriðum af mörgum sem þörf er á að draga fram í þessari umræðu. Ég hef rétt til þess að koma aftur samkvæmt þingsköpum og e.t.v. er ástæða til þess við þessa 1. umr. að koma fleiri atriðum að. Ég þakka fyrir þolinmæði forseta.