[16:13]
Frsm. meiri hluta efh.- og viðskn. (Vilhjálmur Egilsson) :
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nál. og brtt. meiri hluta efh.- og viðskn. vegna frv. til laga um breyting á lögum nr. 63/1969, um verslun ríkisins með áfengi, tóbak og lyf, með síðari breytingum.
Nefndin hefur fjallað allmikið um þetta mál og fengið til sín marga gesti og umsagnir frá allmörgum aðilum. Þeirra aðila er allra saman getið í nál. og mun ég ekki lesa þann lista allan saman upp.
Nefndin gerir tillögur um nokkrar breytingar á frv. og einnig vil ég segja frá því að í tengslum við umfjöllun um frv. til laga um gjald af áfengi sem hefur fylgst að með þessu frv. hyggst meiri hluti nefndarinnar gera tillögu um breytingar sem miða að stofnun sérstaks forvarnasjóðs sem hefur það markmið að efla forvarnir í áfengismálum en sú brtt. verður væntanlega kynnt með framsögu fyrir því máli.
Þær brtt. sem meiri hluti efh.- og viðskn. gerir tillögu um eru eftirfarandi:
,,1. Við 2. gr. Eftirtaldar breytingar verði á greininni:
a. A-liður orðist svo: 1. mgr. orðast svo:
Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins annast innflutning og innkaup á vínanda, áfengi og tóbaki samkvæmt lögum þessum og dreifingu þessara vara undir yfirstjórn fjármálaráðherra. Þess skal gætt að jafnræði gildi gagnvart öllum birgjum.``
Það sem hér er á ferðinni er að tekið er fram að Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins annast líka innkaup á vínanda, þ.e. af innlendum framleiðendum og af innlendum heildsölum en ekki einungis innflutning. Enn fremur er það skýrt tekið fram í lögunum að jafnræði gildi gagnvart öllum birgjum, þ.e. að sambærilegir birgjar njóti sambærilegra kjara hjá ÁTVR þegar menn eru að selja fyrirtækinu vöru sína.
,,b. C-liður orðist svo: 3. mgr. orðast svo:
Fjármálaráðherra veitir leyfi til innflutnings og heildsölu á áfengi, svo og til framleiðslu áfengra drykkja, enda sé slík framleiðsla, sala eða innflutningur ætluð til sölu samkvæmt ákvæðum áfengislaga. Leyfi til heildsölu á áfengi má veita innflytjanda áfengis, svo og öðrum þeim sem hyggjast endurselja áfengi frá framleiðanda eða innflytjanda.``
Hér er í raun ekki um efnisbreytingar að ræða.
,,c. Við bætist nýr stafliður, e-liður, er orðist svo:
Við greinina bætist ný málsgrein sem orðast svo:
Ráðherra setur með reglugerð nánari reglur um veitingu leyfis skv. 3. mgr. Skal þar m.a. kveðið á um skilyrði fyrir leyfisveitingu, gildistíma leyfis, afturköllun þess, um auðkenni á áfengi sem látið er af hendi og eftirlit með starfsemi leyfishafa.``
Undir tölulið 2 er lagt til að á eftir 2. gr. komi tvær nýjar greinar er orðist svo:
,,a. (3. gr.)
Á eftir 1. málsl. 3. gr. laganna kemur nýr málsliður svohljóðandi: Verð í smásöluverslunum Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins á hverri vöru fyrir sig skal vera það sama hvar sem er á landinu.
Þetta hefur í rauninni verið gert en það er hnykkt á þessu í lagatextanum.
b. (4. gr.)
Við 4. gr. laganna bætist ný málsgrein, 2. mgr., svohljóðandi:
Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins skal starfa í tveimur deildum er séu aðgreindar rekstrarlega og fjárhagslega. Skal önnur deildin hafa með höndum innflutning og heildsölu áfengis en hin skal annast smásölu áfengis. Fjármálaráðherra skal skipa Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins stjórn og setja með reglugerð nánari ákvæði um skipulag hennar.``
Hér er um tvennt að ræða. Annars vegar að hnykkja á því að ÁTVR starfi samkvæmt ákvæðum samkeppnislaga, sé tvær deildir og reksturinn aðskilinn fjárhagslega, annars vegar á milli smásölunnar, sem er með einkaleyfi á sínum rekstri, og hins vegar heildsölunnar, sem er í samkeppnisrekstri, en samkvæmt samkeppnislögum er ekki gert ráð fyrir því að hagnaður af smásölu af einkaleyfisstarfsemi eða verndaðri starfsemi geti verið notaður til þess að niðurgreiða þann rekstur sem er í samkeppni. Þess vegna er þessi aðskilnaður lagður til og gert ráð fyrir því að heildsalan standi á eigin fótum og sé ekki niðurgreidd af smásölunni og sé þá ekki að taka þannig þátt í óeðlilegri samkeppni við innlenda verslunaraðila á þessu sviði, hvort sem það eru heildsalar eða framleiðendur á áfengi.
Síðan er lagt til að Áfengis- og tóbaksverslunin fái sérstaka stjórn. Ástæðan fyrir því er sú að það eru að verða miklar breytingar á rekstri þessarar stofnunar. Hún hefur haft það meginhlutverk að þjóna sem skattheimtuaðili. Hún hefur nánast verið hluti af skattheimtustofnunum ríkisvaldsins og þess vegna ekki eðlilegt að um hana giltu aðrar reglur en um aðrar skattheimtustofnanir. Með þessum breytingum er í sjálfu sér ekki neitt skattheimtuhlutverk á ferðinni hjá ÁTVR. Skattheimtan fer fram í gegnum tollinn og hjá skattstjórum þannig að ÁTVR mun starfa eftir þessa breytingu sem hvert annað fyrirtæki. Þess vegna er eðlilegt að stjórnunarhættir í þessu fyrirtæki verði sambærilegir og í venjulegum fyrirtækjum en þar tíðkast að stjórn sé yfir fyrirtækinu og forstjóri og það talið heppilegra fyrirkomulag en annað. ( SvG: Af hverju á þetta þá að vera undir fjmrh.?)
Það hefur líka verið þannig um hnúta búið í sambandi við þau fyrirtæki sem hafa komið til umfjöllunar á hinu háa Alþingi og lögum hefur verið breytt um að þróunin hefur verið sú að stjórnarskipun hefur færst yfir til framkvæmdarvaldsins og ekki óeðlilegt að það sé þannig með þetta fyrirtæki að fjmrh. skipi stjórnina. Þetta er í aðalatriðum gert til samræmis við það sem almennt tíðkast í rekstri slíkra fyrirtækja, að yfir þeim sé sérstök stjórn og ég hygg að það mundi styrkja mjög faglega stjórn á fyrirtækinu og gera daglega stjórn þess fjarlægari hinu pólitíska valdi í fjmrn. og þess vegna líkur til þess að rekstur fyrirtækisins verði faglegri en annars gæti orðið án þess að það sé neitt verið að halda því fram að reksturinn hafi ekki verið faglega framkvæmdur.
Um þetta mál hefur verið allmikið rætt og mikið fjallað. Ég vil sérstaklega víkja að einu atriði í
þessu sambandi. Margir hafa haft áhyggjur af því að eftirlit með starfsemi vínveitingahúsa og heildsala verði erfitt. Ég hygg að það sé þvert á móti þannig að möguleikar til eftirlits með því hvað er að gerast í viðskiptum verði betra en ella. Ég vísa sérstaklega til fréttar sem birtist í, mig minnir, annarri sjónvarpsstöðinni um daginn þar sem sagt var frá því að Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins hefði uppgötvað það að eitt veitingahús hafði aðeins keypt eina flösku af vodka á fjögurra mánaða tímabili. Ég held að þetta sýni að það er nauðsynlegt að breyta um fyrirkomulag í þessum málum og það gerist einmitt með því að frelsi er aukið á þessu sviði. Það er einu sinni þannig ef sjálfstæðir framleiðendur og heildsalar geta staðið í því að selja veitingahúsum viðkomandi vörur fylgjast þeir að sjálfsögðu með því á hverjum tíma hvað hvert veitingahús er að kaupa af sinni vöru. Þeir bíða ekki í fjóra mánuði eftir því að athuga hvort eitthvert veitingahús hafi keypt bara eina flösku eða ekki, heldur fylgjast þeir með því dag frá degi hvaða pantanir berast og reyna að sjá til þess að vörurnar gangi út. Ef þær ganga ekki út mundu þeir að sjálfsögðu telja að eitthvað væri að gerast í viðkomandi veitingahúsi og mundu kanna það hvort viðkomandi veitingahús væri í viðskiptum við einhverja aðra og þá hvaða aðrir birgjar það væru, hvort það væru birgjar sem störfuðu samkvæmt lögum og reglum eða hvort það væru einhverjir aðrir sem gerðu það ekki. Í því að frelsi sé komið á í þessum viðskiptum og samskipti milli innflytjendanna og íslensku framleiðendanna við veitingahúsin verði bein með þessum hætti kemur sjálfkrafa eftirlit sem myndast jafnan við það að menn þurfa að hafa fyrir því að koma út vörum sínum. Þá fylgjast þeir jafnan með því hvort varan er að seljast eða ekki. Menn bíða ekki fjóra mánuði og fletta síðan upp á því að aðeins ein flaska hafi verið seld í veitingahúsi eins og fyrirkomulagið er í dag.