[17:01]
Kristín Ástgeirsdóttir:
Hæstv. forseti. Þessi tillaga framsóknarmanna er góðra gjalda verð og ég get tekið undir efni hennar. Ég hefði þó heldur kosið að sjá framsóknarmenn efna það loforð sitt að afnema 14% virðisaukaskatt á bækur eins og þeir lofuðu í kosningabaráttunni.
Mér finnst rétt að rifja það upp, hæstv. forseti, að fyrir u.þ.b. þremur árum urðu gífurleg átök hér í þingsölum vegna þess að þáv. ríkisstjórn áformaði að leggja 14% virðisaukaskatt á bækur, blöð og tímarit. Öllum var ljóst á að þessi skattur hlyti að hafa mjög alvarlegar afleiðingar fyrir bóka- og blaðaútgáfu í landinu. Það var bent á að samdráttur yrði í útgáfu, sölu bóka og í öllu prentverki. Þjóðhagsstofnun lagði mat á áhrif þessarar aðgerðar. Ef ég man rétt reiknaði Þjóðhagsstofnun með því að u.þ.b. 100 manns missti vinnuna í bókaiðnaðinum.
Í fréttum nýlega kom fram að á undanförnum þremur árum hefur orðið 30% samdráttur í veltu bókaútgáfunnar í landinu. Það vill svo til að í byrjun nóvember lagði ég ásamt átta öðrum þingmönnum fram beiðni um skýrslu um áhrif þessa 14% virðisaukaskatts á bækur, blöð og tímarit. Sannleikurinn er sá, herra forseti, að það eru liðnar meira en þær tíu vikur sem þingstörf kveða á um. Ég hef nú þegar beðið starfslið þingsins um að hafa samband við fjmrn. til að inna það eftir því hvar þessi vinna er stödd. Ég vona svo sannarlega að þessi skýrsla fari að líta dagsins ljós því að ég hygg að hún muni varpa ljósi á það erfiða ástand sem bókaútgáfan býr nú við. Ég bíð eftir skýrslunni og vona að hún komi innan örfárra daga. En þarna áttu sér stað mjög alvarlegir atburðir og það var alveg sama hvað við stjórnarandstæðingar hömruðum á því. Stjórnarsinnar hlustuðu ekkert á það. Það tókst reyndar aðeins að ná fram úrbótum hvað varðaði ferðaþjónustuna, enda augljóst að þar yrði líka mikill skaði við þá skattlagningu sem fyrirhuguð var. En ríkisstjórnin og ráðherrarnir sem oft fara fögrum orðum um menningu landsins, sögu bókaþjóðarinnar og fleira í þeim dúr létu sér á sama standa og settu á þennan skatt sem eins og ég nefndi hér áðan hefur þegar haft mjög alvarlegar afleiðingar.
Um nokkurra ára skeið eða frá því að virðisaukaskattur var tekinn upp og fram til áramótanna 1992/1993 var bókaútgáfan skattlaus. Það var í gildi skattleysi. Ég hef það eftir bókaútgefendum að sú ákvörðun að fella niður söluskatt á bókum og leggja ekki á virðisaukaskatt, hinn nýja skatt, hafi haft mjög mikla þýðingu fyrir bókaútgáfuna. Bókaútgáfan tók kipp og auðvitað hefur það áhrif þegar verð lækkar á vöru.
Ég tek undir það sem fram kemur í tillögunni og fram kom í framsöguræðu hv. 1. flm. að það er ástæða til þess að hafa áhyggjur af íslenskri tungu. Það er ástæða til þess að hafa áhyggjur af aðstöðu bóka- og blaðaútgáfu í landinu þar sem mikilvægt er að allir, hvort sem það eru ungir eða gamlir, hafi aðgang að bókum og styrki málvitund sína með því að lesa. Það hefur löngu verið sýnt og sannað að lestur hefur gríðarleg áhrif á hæfni fólks til að tala og tjá sig og til að auka orðaforðann. Og síst má vanmeta þá gleði og þá menntun sem felst í því að lesa góðar bækur, bækur sem vekja fólk til umhugsunar og umræðna.
Ég tek undir það sem fram kom í máli hv. 1. flm. Þjóðir sem eru stoltar af bókmenntum sínum, eins og t.d. Bretar og Frakkar, hafa gert mikið til þess að styrkja sína tungu. Eftir því sem ég best veit er bresk útgáfa skattlaus. Reyndar hafa Frakkar gripið til umdeildra aðgerða. Þeir settu hreinlega lög um það að mönnum beri að tala frönsku og skrifa á frönsku og þeir eigi ekki að sletta öðrum tungumálum. Í því alþjóðaumhverfi sem við lifum í í dag veldur þetta vissum erfiðleikum. En aðalatriðið er að á meðan við búum við það sem sennilega heldur áfram um ókomna tíð að yfir okkur streymir efni af ýmsu tagi, kvikmyndir, útvarpsstöðvar, alls konar sjónvarpsstöðvar í gegnum gervihnött, myndbönd og annað í þeim dúr sem yfirleitt allt er ótextað á erlendum tungumálum, verður að vera til mótvægi. Og mótvægið felst auðvitað í því að við styrkjum sjálf okkar framleiðslu, hvort sem það eru kvikmyndir, útvarps- og sjónvarpsefni eða bækur. Og þá ekki síst bækur. Ég má ekki hugsa þá hugsun til enda að við missum algerlega tengslin við fortíð okkar og þær merku bókmenntir sem við eigum og varðveitum. Sem betur fer eru þær enn lesnar í skólum landsins og Ríkisútvarpið hefur sýnt þeim mikinn sóma á undanförnum árum.
Hæstv. forseti. Ég tek undir efni þessarar tillögu og fagna því að framsóknarmenn, flm. þessarar tillögu, skuli vekja athygli á þessu máli. Mér fyndist þó enn betra ef við sameinuðumst um það að leggja niður 14% virðisaukaskatt á bækur, blöð og tímarit. Ég held að við ættum að geta leitað þeirra peninga annars staðar, t.d. með því að skera niður risnu og ferðalög ríkisins og skoða ýmiss konar aðra skattlagningu. Þær eru víða matarholurnar. Hér var um skattlagningu að ræða sem valdið hefur miklum skaða sem þarf að bæta og það heldur fyrr en síðar.