Jóhanna Sigurðardóttir:
Virðulegi forseti. Ég skal ekki tefja þessa umræðu mikið því ég get fjallað um þetta mál í þeirri nefnd sem fær það til umfjöllunar. Það hefur ýmislegt komið fram í þessari umræðu sem ástæða væri til að ræða nánar. Það er alveg ljóst að það hefur verið kallað mjög eftir því að fá fram mismuninn á þessu úrræði sem hér er mælt fyrir af hálfu dómsmrh. og frv. um greiðsluaðlögun. Og það er ljóst að það hafa ekki komið skýr svör við því nema frá hv. þm. Bryndísi Hlöðversdóttur sem skýrði mjög nákvæmlega hver mismunurinn væri á þessum tveim úrræðum. Og hann er í grundvallaratriðum mjög mikill. Ég held að það sé alveg ljóst. Ég held að nefndin sem fær málið til umfjöllunar verði að fjalla mjög ítarlega um það.
Það er eitt atriði í mínu máli sem hæstv. dómsmrh. svaraði ekki, en ég þakka honum að öðru leyti þau svör sem hann veitti við spurningum mínum. Ég spurði hæstv. dómsmrh. að því hvort ekki væri rétt að flestar skuldir séu tryggðar með veði í fasteign en í nauðasamningum eru slíkar skuldir undanþegnar. Ég spyr hæstv. dómsmrh. hvort það dragi ekki verulega úr gildi þessara úrræða þar sem hér á landi er það svo að flestar skuldir eru tryggðar með veði í fasteign eða á ábyrgð þriðja aðila. Ef þetta er undanskilið í nauðasamningum, dregur það þá ekki verulega úr gildi þessa úrræðis? Ég held að það væri mikilvægt að fá það fram hér.
Ég vil fagna því sem fram kom í máli hæstv. dómsmrh. Hann er sammála því sem ég hef sett fram í till. til þál. um að sett verði opinber gjaldskrá fyrir innheimtu lögmanna þar sem sett verði þak á innheimtuþóknun þeirra og aðra gjaldtöku af skuldurum. Mér fannst rökin sem hæstv. dómsmrh. setti fram í því efni þau sömu og ég hef sett fram. Ég vil mega líta svo á eftir svar hæstv. ráðherra að í því frv. sem hann hyggst leggja fram um lögmenn verði lagastoð sem heimilar slíka opinbera gjaldskrá fyrir innheimtu lögmanna. Ég tel það mjög þýðingarmikið úrræði vegna þess að við vitum að gjaldtaka lögmanna vegna innheimtukrafna er oft mjög há og gjaldtaka þeirra getur oft ráðið úrslitum um það hvort skuldari getur ráðið fram úr sínum erfiðleikum. Ég tel því mjög mikilvægt að fá þetta fram.
Varðandi það sem hæstv. ráðherra nefndi um réttarstöðu ábyrgðarmanna er það vissulega rétt sem fram kom í máli ráðherrans að bankar og lánastofnanir spyrja lítið um greiðslugetu viðkomandi lánþega. Þeir spyrja frekar um ábyrgðarmenn og veðsetningu á bak við skuldina. Ég tel að það þurfi að gera eitthvað í því máli. Það olli mér vonbrigðum að það kom ekki fram neitt í máli ráðherrans sem gaf tilefni til þess að hann ætlaði að beita sér eitthvað í því efni. Ég tel að það verði að tryggja með lögum vernd fyrir ábyrgðarmenn þar sem kveðið verði á um ríka upplýsingaskyldu lánveitenda um gildi ábyrgðar og um efni samnings. Ég held að þar skorti verulega á og tel nauðsynlegt að gripið verði til ráðstafana í því máli.
Í lokin, virðulegur forseti, þá olli það mér líka miklum vonbrigðum að ráðherrann hæstv. virðist ætla að láta þar við sitja varðandi réttaraðstoð við fólk. Ég spurði hæstv. ráðherra hvort hann mundi beita sér fyrir því sem margoft hefur verið óskað eftir hér á hv. Alþingi, þ.e. að sett verði löggjöf sem tryggi ókeypis lögfræðiþjónustu fyrir efnalítið fólk. Ég gat ekki skilið hæstv. ráðherra betur en svo að hann vildi a.m.k. í bili láta staðar numið við þetta frv. Það olli mér vissulega vonbrigðum vegna þess að ég tel það einmitt mjög mikilvægt úrræði þegar litið er í heild á skuldastöðu einstaklinga að ókeypis lögfræðiaðstoð sé til staðar fyrir þá.