[14:44]
Rannveig Guðmundsdóttir:
Virðulegi forseti. Það er sérstaklega ánægjulegt þegar konur á Alþingi taka sig saman og hreyfa máli af þessu tagi. Það hefur áður gerst eins og fram kom í máli 1. flm. tillögunnar og ég held að ég muni það rétt að allar konur á Alþingi hafi verið flutningsmenn að þeirri tillögu sem vísað er til í greinargerð þáltill.
Það er full ástæða til að taka þessi mál upp að nýju miðað við þær staðreyndir að það hallar mjög á í allri umgerð stúlkna- og kvennaíþrótta í samanburði við íþróttir pilta og karla. Íþróttaiðkun er mannbætandi, hún er holl tómstundaiðja og hún er heilsusamleg. Þess vegna er mikilvægt að hún standi strákum og stelpum jafnt til boða, að hvatning sé sú sama hvort kynið sem á í hlut og hvers konar viðurkenning og umfjöllun sé jafnsjálfsögð hvort sem hann eða hún á hlut að máli. Þannig er það ekki. Við vitum það en það er hins vegar óvinsælt að tala um það og vekja á því athygli.
Það hefur verið vísað til reynslu og aðgerða frænda okkar í Noregi og átaksins sem þeir gerðu til að efla kvennaíþróttirnar og við eigum að leitast við að feta í þau fótspor. Okkur flutningsmönnum er mjög í mun að færa fyrir því gild rök að ástæða sé til sérstakrar stefnumörkunar í íþróttum stúlkna og kvenna og þess vegna skiptum við nokkuð með okkur efnismeðferð og upplýsingum sem fyrir liggja og hafa þýðingu varðandi þetta mál.
Ég vil í umfjöllun minni víkja að alþjóðlegri ráðstefnu sem haldin var í Brighton í Englandi á sl. ári um konur og íþróttir. Með ráðstefnunni var leitast við að ná saman þeim aðilum sem annast stefnumörkun og ákvarðanir varðandi íþróttir, bæði á heimavelli og á alþjóðavettvangi og var ráðstefnan m.a. studd af alþjóðaólympíunefndinni. Ráðstefnunni var sérstaklega beint að því viðfangsefni hvernig hraða megi breytingum sem ráða munu bót á því misvægi sem konur standa andspænis í íþróttaþátttöku sinni. Þátttakendur á ráðstefnunni voru um 280 talsins frá 82 löndum og fulltrúar voru bæði frá opinberum aðilum og áhugafélögum. Yfirlýsingin sem ráðstefnan samþykkti hvetur til aðgerða sem eru til þess fallnar að auka þátttöku kvenna í íþróttum á öllum stigum og á öllum sviðum. Hún skiptist í eins konar inngang eða umfjöllun og í meginmarkmið og útfærsluatriði. Í inngangi yfirlýsingarinnar er lögð áhersla á að íþróttir eru menningarleg ástundum sem bætir samfélög og vináttu milli þjóða. Íþróttir gefa persónulegan ávinning. Þær mæla eða sanna persónulegan árangur, metnað og getu og eru jafnframt allt í senn skemmtun, félagsleg þátttaka, vellíðan og góð heilsa. Íþróttir eru ástundun sem gefur einstaklingnum möguleika á sjálfsþekkingu. Íþróttir efla þátttöku, aðlögun og ábyrgð í þjóðfélaginu og ýta undir þróun í samfélaginu. Þær eru ómissandi þáttur í menningu þjóðar.
Sú staðreynd er dregin fram í yfirlýsingunni að á meðan konur eru helmingur mannkyns eru konur í íþróttum mun færri en karlmenn þó hlutfallið í þátttöku þeirra sé breytilegt milli landa. Það kemur fram að þrátt fyrir aukna þátttöku kvenna, bæði í heimalandi og á alþjóðavettvangi, hefur konum hvorki fjölgað í hlutverkum þar sem ákvarðanir eru teknar né í forustuhlutverkum í íþróttum að sama skapi. Konur eru í áberandi minni hluta í stjórnun, í þjálfarastöðum og forustuhlutverkum, sérstaklega í æðri stöðunum. Án hlutdeildar kvenna í ákvörðunum og skipulagningu og sem leiðtogar munu stúlkum og konum ekki bjóðast jöfn tækifæri eða jafnir möguleikar og körlum. Reynsla kvenna, gildi og framkoma getur eflt og þróað íþróttir. Á sama hátt getur aukin þátttaka bætt og breytt lífi kvenna segir enn fremur í inngangi yfirlýsingarinnar.
Það var ákveðið að koma á laggir og þróa alþjóðlega áætlun fyrir konur í íþróttum sem nái til allra heimsálfa. Sú áætlun fái atfylgi og stuðning opinberra og óopinberra félagasamtaka á íþróttasviði.
Aðalmarkmið yfirlýsingarinnar er að þróa íþróttamenningu sem innifelur og nær til fullrar þátttöku kvenna í öllum greinum íþróttanna. Þar segir að það sé í þágu jafnréttis, þróunar og friðar að sú skuldbinding verði gerð af hálfu opinberra og óopinberra samtaka og allra þeirra stofnana sem tengjast íþróttum að framfylgja undirstöðuatriðum gefnum í þessari yfirlýsingu með stefnu, skipulagi og stjórnsýslu í fimm atriðum
sem tryggir að allar konur og stúlkur eigi möguleika á að taka þátt í íþróttum í öruggu og hvetjandi umhverfi sem framfylgi rétti, virðingu og áliti einstaklings,
sem eykur þátttöku kvenna í íþróttum á öllum sviðum og í öllum hlutverkum,
sem tryggir að þekking, reynsla og gildi kvenna styrki þróun íþróttanna,
sem stuðlar að ástundun kvenna í íþróttum sem framlag til almenningsheilla, þróunar samfélags og uppbygging heilbrigðis þjóðar,
sem stuðlar að viðurkenningu kvenna á eðlislægu gildi íþróttanna og framlagi þeirra til persónulegs þroska og heilbrigðs lífernis.
Undirstöðuatriðin eru í nokkuð mörgum köflum, sem hvatt er til að fylgja. Það eru einir 10 kaflar og þeir fjalla um mörg tækifæri í félagslífi og íþróttum, um aðstöðuna, um skóla- og unglingaíþróttir, um að þróa þátttöku miðað við þarfir og þrár kvenna, um framkvæmd íþrótta á hverjum stað, um forustuhlutverk í íþróttum, um menntun, þjálfun og þróun bæði þjálfara og annarra starfsmanna á íþróttasviði, um upplýsingar og rannsóknir, um stuðning og fjármögnun og um innlenda og erlenda samvinnu. Á öllum þessum sviðum er hvati til aðgerða sem stuðlar að því að markmiðum yfirlýsingarinnar verði náð fram.
Við sem stöndum að þessari till. til þál., sem hér er til umræðu, getum allar tekið heils hugar undir yfirlýsinguna, markmiðin og aðgerðaáætlunina. En við hljótum að spyrja hvernig stjórnvöld okkar ætla að standa að verki til að ná þeim fram og við hljótum að kalla eftir stefnumótun í íþróttum stúlkna og kvenna. Sú stefnumörkun sem hér er kallað eftir snýst um jafnrétti karla og kvenna, um jafnrétti stúlkna og drengja. Efling íþróttaiðkunar kvenna er sérlega mikilvæg af því eins og fram hefur komið lýtur hún bæði að líkamlegri og félagslegri umönnun og hún er mikilvæg sem fyrirbyggjandi aðgerð og bætir heilsu og vinnuþrek. Það er því óumdeilt að það er fjárhagslega hagkvæmt að veita fjármagn til uppbyggingar í þessum málaflokki sem að mínu mati snýr reyndar fyrst og fremst að félagslegum þætti uppbyggingarinnar.
Hér á Alþingi höfum við tekið til umfjöllunar fjölmörg mál er varða börn og unglinga þar sem vandamál steðja að. Má þar nefna unglinga sem flosna úr skóla, vímuefnaneyslu, sjálfsvíg og fleira. Í þeirri umfjöllun komum við aftur og aftur að mikilvægi hvers konar forvarnastarfs, að því hve mikilvægt er að börn og unglingar aðhyllist heilbrigð áhugamál, taki þátt í æskulýðs- og eða íþróttastarfi, að þau stundi yfirleitt holla tómstundaiðju.
Ég tek skýrt fram, virðulegi forseti, að það væri einföldun að halda því fram að góð tómstundaiðja eða íþróttaiðkun sé lausn á öllum vanda eða afstýri því í öllum tilfellum að illa fari. En það er alveg ljóst að það eru sterkar líkur á að ástundum íþrótta afstýri því að félagslega halli undan fæti hjá ungu fólki eða það verði vímuefnanautnum að bráð.