[14:24]
Gunnlaugur M. Sigmundsson:
Herra forseti. Mér er tjáð að sú hefð hafi skapast að 2. þm. Vestf. tjái sig um skýrslu forsrh. um Byggðastofnun. Mér er líka tjáð að þegar frá var horfið síðast hafi svo verið komið máli hjá 2. þm. Vestf. að hann hafi verið búinn að eyða þremur klukkutímum í að fjalla um skýrsluna frá 1992. Ég ætla að leyfa mér að sleppa skýrslunni fyrir 1993 og sleppa því sem ósagt var um skýrsluna 1992 en venda mér beint í skýrslu Byggðastofnunar fyrir 1994.
Það gleður mig sannarlega að í stjórnarsáttmálanum er boðuð breyting á starfsemi Byggðastofnunar því satt best að segja ef litið er á þá skýrslu sem hér hefur verið lögð fram, þ.e. ársskýrslu Byggðastofnunar, bls. 7 þar sem birt er kort af Íslandi og þær hreyfingar á mannfjölda sem átt hafa sér stað á tímabilinu frá 1984 til 1994 þá er ekki að sjá að mikill árangur hafi náðst með því starfi sem þarna hefur verið rekið.
Herra forseti. Ég ætla að leyfa mér að vitna í skýrsluna nokkrum sinnum og byrja þar sem fjallað er um styrkveitingar. Þar er sagt frá því að frá árinu 1991 hafi verið unnið að athugun á ýmsum möguleikum þess að efla atvinnulíf í Skaftárhreppi. Þar segir að áætlað sé að hægt sé að veiða 1,5 tonn af ál úr vötnum í Skaftárhreppi og síðan segir, með leyfi hæstv. forseta: ,,en enn hefur ekki tekist að vekja áhuga manna á því að nýta þessa auðlind.``
Nú er það svo að fólk hefur misjafnan skilning á því hvað auðlind er. Ég var að velta fyrir mér hvað þessi auðlind í hugum þeirra byggðastofnunarmanna gæti verið stór. Nú veit ég ekki hvað kílóið af ál kostar í heildsölu en ef ég gef mér að það sé 300 kr. þá er þetta auðlind upp á 450 þús. kr. Það er því kannski ekki furða þótt ekki hafi tekist að vekja áhuga manna þar á að hefja fjárfestingar til að ná í þessar 450 þús. kr.
Hér segir einnig að Byggðastofnun hafi styrkt nokkur fyrirtæki til að fara að framleiða bikþeytu sem sagt er ný tegund slitlags til vegagerðar sem sé farin að vinna sér sess erlendis. Bikþeyta mun vera íslensk þýðing á orðinu ,,emulsion`` og er sambland vatns og olíu, þ.e. að farið er að láta vatn og olíu gera hið ómögulega, að loða saman og er alls ekki slitlag heldur bindiefni. Mér er kunnugt um að þessi ágætu fyrirtæki sem þarna eru nefnd sneru sér hins vegar til þess fyrirtækis í Hafnarfirði sem hefur framleitt bikþeytu í mörg ár og létu hana framleiða þetta fyrir sig.
Á bls. 8 er sagt frá því að RKS-skynjaratækni á Sauðárkróki var þróaður og smíðaður hjá rafmagnsverkstæði Kaupfélags Skagfirðinga. Þetta er mjög gott mál og mér skilst af blaðafregnum að það séu góðir möguleikar á útflutningi á þessum skynjara.
Ég fletti aftar í skýrslunni þar sem kemur fram að það er 500.000 kr. styrkur sem veittur var í þetta og ég verð að leyfa mér að undrast það að Kaupfélag Skagfirðinga skuli hafa haft fyrir því að sækja um 500.000 kr. Það hefði verið nær að láta þessar 500.000 kr. renna til átaks í atvinnumálum kvenna á Vestfjörðum sem fengu 25.000 kr.
Það er sagt frá saumastofunni á Hofsósi sem fékk styrk til að framleiða íslenska fánann í tilefni af 50 ára lýðveldishátíð. Það var hrundið af stað markaðsátaki og markaðsátakið var fólgið í gerð kynningarbæklings um fánann.
Rækjuhrognaverkefni Geflu hf. á Kópaskeri. Þar var farið að vinna rækjukavíar í tilraunaskyni og síðan segir að framleiðslan hafi verið send ,,völdum viðskiptamönnum``. Svo er haldið áfram: ,,Áfram verður unnið að vöruþróun.`` Ekki veit ég hvað hinir völdu viðskiptavinir hafa sagt en það á að vinna áfram að vöruþróun.
Svo á að fara í tilraunaeldi á sæeyra. Sæeyra er væntanlega ,,abalone``. Ég held að þeir hafi reynt í mörg ár að framleiða ,,abalone`` úr affallinu í Straumsvík sem er heitt og ég veit ekki hvernig það hefur smakkast en þarna á sem sagt að reyna á einhverjum öðrum stað.
Hér er nefnd ráðstefna um atvinnuráðgjöf fyrir konur sem er hið besta mál og spurning hvort ekki væri rétt að leggja meiri áherslu á þetta því við vitum það sem höfum kynnt okkur nýsköpun í nálægum löndum að það er nú orðið svo að karlar nú til dags eru orðnir það bældir að þeir eru alveg hættir að hafa nokkurt framtak í sér til atvinnusköpunar þannig að ég hygg að a.m.k. í Bandaríkjum Norður-Ameríku sé hlutfallið þannig að af nýstofnuðum fyrirtækjum séu konur sem standa fyrir 85 fyrirtækjum af hverjum 100. Þá eru að vísu taldar þar með snyrtistofur og hárgreiðslustofur og slík fyrirtæki. En mér finnst að það mætti huga að því að auka þennan þátt í starfsemi þessarar stofnunar á meðan hún er a.m.k. enn þá til í núverandi mynd.
Síðan er getið um sérstök átaksverkefni --- hitt voru styrkir. Fyrsta átaksverkefnið sem er nefnt er Borgarfjörður eystri. Þar segir að aldrei hafi átaksverkefni verið reynt í jafnfámennu sveitarfélagi og aðeins síðar segir: ,,Fámennið á Borgarfirði hefur sett mark sitt á niðurstöðu verksins.`` Ég spyr bara: Við hverju bjuggust menn?
Í Neskaupstað stunduðu menn hins vegar átaksverkefnið Norðfirðingur í sókn. Það hófst 1992. Verkefnið byggðist í upphafi á þeirri aðferðafræði sem kölluð hefur verið leitarráðstefnuaðferðin. ,,Gerðar hafa verið úttektir og rannsóknir á ýmsum málefnum og fyrirtæki og einstaklingar hafa fengið ráðgjöf varðandi hugmyndir að nýjum atvinnutækifærum.`` Meðal þeirra er merking gönguleiða og lagning stíga. Mér finnst illa komið fyrir Norðfirðingum ef það er það sem þeir eiga að lifa af.
Vesturhluti Rangárvallasýslu tók þátt í átaksverkefni og niðurstaðan þar á leitarráðstefnu 1993 voru viðgerðir á manngerðum hellum á Ægisíðu. Ég verð að segja eins og er að ég gerði mér ekki grein fyrir að svo væri komið málum Sunnlendinga að þeir þyrftu að fara að gera upp manngerða hella til búsetu.
Getið er um Byggðabrunn á bls. 12 og 13. Það er hið besta mál og mætti gjarnan nýta það sem þar kemur fram til þess að vekja athygli fjölmiðla á þeim vanda sem landsbyggðin á við að stríða.
Fiskeldi Eyjafjarðar er eitt af þeim fyrirtækjum sem Byggðastofnun hefur lagt hlutafé í, hið besta mál og mætti gera meira af slíku.
Þegar komið er á bls. 18 er gerð grein fyrir starfsliði Byggðastofnunar. Ég verð að segja eins og er að mér þykir þar halla nokkuð á þann þátt í starfseminni sem lýtur að því að aðstoða byggðarlög úti á landi, þ.e. mér sýnist það séu 8,5 stöðugildi á fyrirtækjasviði og þróunarsviði fyrir utan það sem er síðan á landshlutaskrifstofunum en svo eru 16 manns í að reka sjálft apparatið á bak við þessi 8,5 stöðugildi og það þykir mér svolítið erfitt hlutfall að sætta mig við. Á bls. 19 segir að það séu 35 fastráðnir starfsmenn í stofnuninni sem jafngildir 31 ársverki. Mér sýnist á þeim tölum sem hér koma fram um laun að meðallaun í stofnuninni séu 211 þús. kr. á mánuði 1994 sem verður nú að teljast nokkuð gott. Það er því ekki svo að starfsliðið sé vanhaldið í launum.
Það er getið um norrænt samstarf. Þar kemur fram að menn eigi í samstarfi, þar sé um að ræða þátttöku í fjölbreyttu samstarfi yfir landamæri Norðurlandanna.
Að lokum, hæstv. forsrh. Það sem vekur mestar áhyggjur mínar við lestur á þessari skýrslu er það sem ég veit um húsið við Engjateig 3. Það kemur fram á bls. 22 að vergur rekstrarkostnaður Byggðastofnunar árið 1994 var 166 millj. og hafði þá hækkað um 3% frá árinu áður. Neðar segir í sömu skýrslu að söluverð fasteignarinnar Rauðarárstígur 25 hafi verið 150 millj. kr. en kostnaður við kaup og endurbætur á Engjateigi verður, segir þar, um 120 millj. En alls mun húsakostur Byggðastofnunar vera upp á 255 millj. kr. Í húsinu við Engjateig 3, sem er nýtt og gott hús, voru áður ein þrjú góð fyrirtæki sem þar rúmuðust. Það var Íslensk forritaþróun sem var í hálfu húsinu með um 500 fermetra og 24 starfsmenn og þótti mönnum rúmt um sig. Þar var einnig þýska stórfyrirtækið Hoechst með útibú, þetta er nú eitt af ríkustu fyrirtækjum í heimi og dugði því hluti af þessu húsi, og svo heildverslun húseiganda, Ásgeirs Einarssonar. Auk þess var í húsinu glæsileg ,,penthouse``-íbúð þeirra hjóna sem þetta hús seldu. Undir öllu húsinu mun vera stór kjallari. Allt þetta hús þurfa núna ríkisstarfsmenn í Byggðastofnun undir 25 manns. Þar sem áður rúmuðust hjá einkaframtakinu sennilega hátt í tvöfaldan þennan mannafla í hálfu til heilu húsinu. Og ég spyr: Af hverju þarf Byggðastofnun á öllu þessu húsi undir sitt starfsfólk að halda ef Íslensk forritaþróun, það ágæta fyrirtæki, þurfti aðeins helminginn af húsinu undir jafnmarga starfsmenn? Innréttingar í húsinu voru allar nýjar, veggir, teppi, gluggatjöld, allt nýtt, öllu var kastað út þegar Byggðastofnun flytur inn og ég spyr: Er þetta nauðsynlegt til þess að sú starfsemi sem þar fer fram geti farið fram með þeim hætti sem við séum ánægð með? Ég held að við verðum að hætta svona bruðli. Það er nóg annað við skattpeninga þjóðarinnar að gera en að verja því til húsbygginga og rífa út það sem aðrir hafa byggt ágætlega og hefur dugað fyrirtækjum vel.