[12:34]
Rannveig Guðmundsdóttir:
Virðulegi forseti. Ég get tekið undir það með hv. 8. þm. Reykv., Svavari Gestssyni, að það er mjög mikilvægt ekki aðeins að fá góðar greinargerðir með málum sem þessum heldur einnig reyna að sjá fyrir afleiðingar þeirra breytinga sem gerðar eru í skattamálum. Við höfum því miður mörg dæmi þess að niðurstaða skattabreytinga hafi orðið önnur en þau dæmi sýndu sem fjallað var um þegar verið var að flytja frumvörp um lagabreytingar og gæti ég nefnt mörg dæmi um slíkt máli mínu til stuðnings. Eitt þeirra er t.d. hinn svokallaði ekknaskattur. Þegar það mál væri í algleymingi var það alveg ljóst af hálfu þeirra sem unnu með málið í nefnd að dæmi sem lögð voru fram í þingnefnd voru alls ekki nægjanlega skýr hvað þetta varðaði og menn sáu ekki fyrir hverju skattabreytingarnar mundu valda og hve mikið óréttlæti gagnvart einstæðum íbúðareigendum var sett þarna í gang.
Varðandi Atvinnuleysistryggingasjóð eru mín viðbrögð þau að eðli málsins samkvæmt hljóti það að verða þannig að ríkissjóður veiti framlag í Atvinnuleysistryggingasjóð á hverju ári ef þróun verður verri en útlit er fyrir við fjárlagagerð hvers árs. Það hlýtur að verða þannig ef það á að gera þennan sjóð virkan þannig að hann bregðist ávallt við því ástandi og því atvinnuleysi sem hugsanlega eykst innan ársins. Ég vil gjarnan fá það staðfest hjá fjmrh.
Mig langar að orða aðeins þær áhyggjur sem komið hafa fram hjá þeim aðilum sem hafa fjallað um fjárlagafrv. ríkisstjórnarinnar. Samband ísl. sveitarfélaga hefur gert athugasemdir við áformin. Alþýðusamband Íslands hefur gert athugasemdir við áformin og ég ætla að drepa örlítið á hvaða athugasemdir þessir aðilar gera.
Samband ísl. sveitarfélaga hefur af því mjög miklar áhyggjur að það eigi að breyta tryggingagjaldinu og hækka það um 0,5%. Þetta skilar ríkissjóði að þeirra mati 1 milljarði kr. á næsta ári, en útgjöld sveitarfélaganna vegna hækkunarinnar verða um 70 millj. kr. Sá kostnaður kemur til viðbótar því tekjutapi sem sveitarfélögin verða fyrir vegna skattfrelsis lífeyrisiðgjalda. Samband ísl. sveitarfélaga hefur því gagnrýnt það mjög harðlega að í kjölfar þess að á liðnum árum hafi sveitarfélögum verið ætlað að taka á sig ákveðinn þunga af þeim erfiðleikum sem við hefur verið að etja í ríkisfjármálum og í efnahagsmálum þá hafi, eftir að búið er að leiða þau mál til lykta, sífellt verið komið fram með nýja lagasetningu sem gerir það að verkum að útgjöld sveitarfélaganna aukast á ýmsum sviðum og ég vek athygli á þessu.
Það sem Alþýðusambandið og Bandalag starfsmanna ríkis og bæja leggja hins vegar áherslu á er að á sama tíma og tryggingagjaldið skilar ríkissjóði þessum milljarði væntanlega miðað við það sem þeir setja fram, þá sé verið að hækka álögur á atvinnureksturinn og skapa útgjöld sem hugsanlega leiði til þess að fyrirtækin haldi að sér höndum með að efla það að ráða fólk til starfa, með því að láta hugsanlegan afrakstur, ef eitthvað er að létta undir fæti, verða til fjárfestingar sem gefa fleiri atvinnufyrirtæki og það sé einnig óréttlátara að setja þennan flata skatt, 0,5%, á öll fyrirtæki, en reyna að taka á því þannig að þunginn af hækkuðum sköttum, því að þetta er auðvitað afmarkaður skattur, lendi í meiri mæli á fyrirtækjum sem stöndugri eru.
Bandalag starfsmanna ríkis og bæja bendir þannig á að það eru tveir gjaldaflokkar í tryggingagjaldinu, sérstakur flokkur, 3,21% tryggingagjald, sem fiskvinnsla, iðnaður og landbúnaður, hugbúnaðarframleiðsla og ýmis starfsemi tengd ferðaþjónustu greiðir og svo aðrar atvinnugreinar sem tilheyra almennum flokki og greiða 6,51% tryggingagjald. Þar sem líta má á tryggingagjaldið sem launaskatt sem, eins og þessir aðilar benda á, gerir vinnuaflið dýrara fyrir fyrirtækin og virkar e.t.v. letjandi á þau að ráða til sín starfsfólk, þá er það gagnrýnt að þessi ráðstöfun komi fram á atvinnuleysistímum. Svo má velta þeirri spurningu fyrir sér úr því að verið er að hækka tryggingagjaldið hvort e.t.v. hefði átt að líta á það hvort sú skipting sem er á milli þessara tveggja gjaldaflokka, þ.e. 3,21% tryggingagjalds og 6,51% tryggingagjalds, sé raunhæf og réttlát. Því spyr ég fjmrh. hvort það hafi eitthvað verið skoðað í tengslum við að hækka tryggingagjaldið að hreyfa þessar tölur og þar sem á einhverjum tíma þótti eðlilegt að vera með þessa skiptingu og hverjir væru í skiptingunni, hvort það hafi verið skoðað hvort þannig skuli það vera áfram.
Þar með hef ég sett fram, virðulegi forseti, vangaveltur um skattahækkanir og tek á vissan hátt undir að það eigi fremur að skoða að hækka tekjuskatta á fyrirtæki en að hækka tryggingagjaldið. Þá má spyrja sem svo: Af hverju talar hún um að hækka skatta á fyrirtæki þegar hún hefur tekið þátt í því á síðustu árum í ríkisstjórn að lækka skattlagningu á fyrirtæki í landinu? Þá er svarið að sjálfsögðu það að ríkisstjórnin er að ákveða að taka meira af fyrirtækjunum og þá hlýtur spurningin að verða með hvaða hætti á að taka meira af fyrirtækjunum. Fyrirtæki sem eru e.t.v. núna tilbúin í nýfjárfestingar mundu e.t.v. fremur fjárfesta í vélum og tækjum en einhverju sem kallar á mannafla við hækkun tryggingagjalds á fyrirtækin. Þá má geta þess að þau þrjú meginsvið sem fjármagn er veitt til hjá fyrirtækjum eru að sjálfsögðu hráefni, vélar og tæki og vinnuafl. Eftir því sem mér er sagt er tilhneiging til þess að þegar einn þáttur af þessum þremur verður dýrari en aðrir þá sé fremur lögð áhersla á annan þátt. Þá má líka leiða að því líkum að lág laun þýði jafnvel oft og tíðum að ekki sé fjárfest í nýrri tækni.
Ég geri mér fyllilega grein fyrir því að það þarf að fara varlega í þessum málum og að skattlagning fyrirtækja alveg eins og skattlagning einstaklinga er viðkvæmt mál. Það er óþolandi staða á Alþingi og hefur verið nefnt held ég í hverri einustu fjárlagaumræðu sem ég hef tekið þátt í að verið sé að gera skattabreytingar með litlum fyrirvara og oft og tíðum flumbrugangi í mánuðinum fyrir jól. Og því hefur verið hreyft hér, að vísu ekki með beinni tillögu en í fullri alvöru, hvort Alþingi ætti að setja sjálfu sér þau lög að ekki séu gerðar skattabreytingar síðar en í maímánuði þannig að það liggi ljóst fyrir fyrir alla þá sem slík mál snerta hvað verði fram undan á næsta ári.
Við höfum lækkað skatt á fyrirtæki, vissulega eftir ítarlega umfjöllun, til þess að afstýra gjaldþrotum og meiri samdrætti en orðið var, en vegna þess hversu hár jaðarskattur einstaklinga er orðinn, þá hefur það aukist í miklum mæli og hefur komið fram við þá umræðu sem hefur átt sér stað í þjóðfélaginu að undanförnu þegar menn hafa farið ofan í skattskrána og séð að stöndugustu heimili sýna fram á tekjur upp á kannski 800 þús. á meðan eignirnar eru glæsileg hús, fínir bílar og lífsformið er bæði utanlandsferðir og önnur gæði, að samkvæmt lögum er fullkomlega mögulegt og að mati margra þeirra sem reka fyrirtæki eðlilegt að láta fyrirtækin bera ákveðinn kostnað, t.d. virðist bílakostnaðurinn vera löglegur ef það er sett rétt upp, og að láta fremur fyrirtæki borga skattana sé af fyrirtækinu arður og reikna sér lág laun af því að það er svo miklu lægri skattprósenta á fyrirtækjunum. Ég hlýt að viðurkenna að þessi staðreynd, en ég hef verið að skoða þessi mál og skattlagningu á einstaklinga og hvernig þeim málum er háttað, veldur mér verulegum áhyggjum. Og ég er ekkert feimin að segja það og hef áður gert það hafi mér sýnst að þróun mála hafi leitt í ljós aðra stöðu en dregin var fram á þeim tíma sem ég tók þátt í ákvörðunum. Að sjálfsögðu á maður að líta á það. Við gerðum breytingar til þess að reyna að afstýra gjaldþrotum og samdrætti fyrirtækja og reyndum þar með að halda uppi vinnu í landinu eins og unnt væri. Frá þeim tíma hefur hagvöxtur verið 3% tvö ár í röð og mér finnst eðlilegt að þá sé reynt að skoða skattlagningu fyrirtækjanna.
Á þeim tíma sem stjórnarflokkarnir veltu fyrir sér að lækka skatta á fyrirtæki vorum við með mjög mikil gögn okkur til glöggvunar og það var ljóst að í sumum löndum sem höfðu tekið á þessum málum hafði verið farið út á þá braut að láta stærri fyrirtæki borga hærri skatta og sérstakt tillit tekið til smærri fyrirtækja sem mikilvægt var að styðja við bakið á, efla og styðja, ekki síst að styðja það að smærri fyrirtæki færu af stað. Við ræddum undir skýrslu Byggðastofnunar hversu mikilvægt væri að styðja við fyrirtækisrekstur kvenna og þar hefði þetta líka áhrif. Þá er ég um leið komin inn á umræðu um þann vanda að sérstaklega smærri fyrirtæki geti látið fyrirtækin bera uppi kostnað af því að hagkvæmara sé að láta fyrirtækin borga skattana og reikna sér lægri laun.
Þrátt fyrir þetta tel ég að ríkisvaldið eigi að hafa fulla burði til þess að setja mál fram með þeim hætti að hægt sé að hafa eftirlit með því að fyrirtækin eða eigendur fyrirtækja greiði sjálfum sér eðlileg laun miðað við það lífsform sem þeir sýna og þar með að nota skattlagninguna til að stýra uppbyggingu. Mér finnst að það ætti hiklaust að skoða það núna þegar betur árar að stóru fyrirtækin beri meiri skatta og búi við hærri skattprósentu og skoða með hvernig skattstefnu hægt sé að koma til móts við hin smærri, aðallega til að efla þau en ekki til hins sem ég nefndi áður. Ég spyr hæstv. fjmrh. hvort það hafi verið rætt í tengslum við þessa breytingu á tryggingagjaldinu hvernig menn vilja taka á þessum málum, hvernig á að taka á því að reyna að efla hinn smærri atvinnurekstur á komandi árum og láta hann njóta þess í einhverju að nú eru betri tímar og jafnframt að skoða að hver og einn skili sínu til samfélagsins.