[16:05]
Svavar Gestsson:
Virðulegi forseti. Það er nú nokkuð með blendnum hug sem maður tekur á móti þessum frv. verð ég að segja. Annars vegar er þetta staðfesting á því að það er verið að taka skólagjöld hér í háskólastofnunum og það verð ég að segja að er ekki fagnaðarefni. Þvert á móti tel ég að það sé ástæða til að gjalda varhug við því. Það er mín skoðun þó að fyrir því geti auðvitað verið ákveðin praktísk rök eins og hv. síðasti ræðumaður nefndi að halda þannig á málum að reynt sé að halda utan um skráningu með ýmsum hætti og jafnvel má beita til þess einhverjum fjárhagslegum úrræðum, ég útiloka það svo sem ekki. En hitt er alveg ljóst að það er verið að innleiða hér skólagjöld í háskólanum og sambærilegum stofnunum á Íslandi og ég tel að það séu býsna alvarleg tíðindi. Í tíð síðustu ríkisstjórnar var farið inn á þessa braut með því að innleiða í fyrsta lagi skólagjöld í háskóla og í öðru lagi skólagjöld í framhaldsskóla. Ég andmælti því þá mjög ákveðið og stjórnarandstaðan að tekin væru upp skólagjöld í þessum skólum, framhaldsskólum t.d., með þeim rökum að það væri engin lagagrundvöllur fyrir því og í raun og veru væri bannað samkvæmt framhaldsskólalögum að taka gjöld af nemendum til þess að standa undir rekstrarkostnaði skólanna. Það stendur í framhaldsskólalögunum að það sé þannig að ríkið borgi rekstrarkostnað skólanna. Þess vegna tel ég að það sé ekki tryggur lagagrundvöllur fyrir þeim gjöldum sem eru innheimt af nemum í framhaldsskólum. Það vil ég segja í fyrsta lagi. Um þetta urðu miklar deilur, m.a. við hv. þm. Alþfl. hér en þingmenn Sjálfstfl. voru náttúrlega í skjóli eins og venjulega af þeim sem hafa vott af samvisku í viðkomandi samstarfsflokki. En það er venjulega þannig að það er kannski einn og einn maður í viðkomandi samstarfsflokkum Sjálfstfl. sem hefur vott af samvisku og slagurinn mæðir helst á en íhaldið er í skjóli. Þannig var það á síðasta kjörtímabili. Þeir voru í skjóli af krötunum í þessu máli og núna af Framsókn. Ég tel að það hafi skort lagagrundvöll að því er varðar framhaldsskólagjöldin. Ég tel það enn þá. Það var auðvitað hörmulegur vesaldómur af Alþfl. að láta það mál yfir sig ganga.
Hitt málið á síðasta kjörtímabili sem einnig var tekið upp voru þessi skólagjöld í háskóla. Ég hélt því líka fram þá að það væri mjög hæpið að lagagrundvöllur væri fyrir því. En hæstv. menntmrh. og meiri hluti Alþingis á þeim tíma, þar á meðal Alþfl., hélt allt öðru fram. Það væri allt í lagi að innheimta þessi gjöld. Menn þöndu sig hér daglangt og náttlangt yfir því að þetta væri allt saman í góðu lagi. Það væri nú mikið í lagi að innheimta gjöldin af því að það væri til lagagrundvöllur fyrir því. Hvað gerist svo? Svo kemur umboðsmaður Alþingis og kemst að þeirri niðurstöðu að það sé tæpur grunnur fyrir þessum gjöldum. Hæstv. núv. menntmrh. neyðist því til þess að koma með frv. upp í stólinn til að leiðrétta þessi handaverk forvera síns. Og það má segja að það komi vel á vondan þar sem er núv. hæstv. menntmrh. vegna þess að þegar hann var í menntmn. á síðasta kjörtímabili þá hélt hann utan um þetta ráðslag að taka heimildalaust gjöld af háskólanemum.
Það er náttúrlega dálítið umhugsunarefni, hæstv. forseti, að stjórnvöld geti hagað sér svona, geti leyft sér að haga sér með þessum hætti, að stinga bara höfðinu í sandinn og láta sem ekkert sé þó að fram komi mjög alvarlegar athugasemdir í viðkomandi málum hér í þessari stofnun. Það er algengt að stjórnvöld hagi sér þannig að þau láti sem Alþingi skipti engu máli. Alþingi sé fullkomið aukaatriði. Það sem hér er sagt sé algjör hégómi. Ég tek eftir því að í þeim hrokastjórnum sem Sjálfstfl. hefur myndað, bæði núverandi og fyrrverandi, þá er það línan. Alþingi er algjört aukaatriði. Ekki hlustað mikið á það. Tekur tíma og er vesen. Bara að rukka þegnana hvort sem það er í lögum eða ekki. Það er ekki fyrr að umboðsmaður lemur ráðherrann í hausinn með úrskurðum sínum að menn neyðast til að koma hér inn með mál, að vísu sneyptir, og reyna að mæla fyrir því án þess að hafa leitað heimilda hér á Alþingi í einu lagi í tveimur frv. sem hefði þó verið full ástæða til að taka fyrir í löngum umræðum en erfitt var að andmæla úr því að ráðherrann var kominn í stólinn.
Í öðru lagi er svo í þessu samhengi líka það að hæstv. núv. menntmrh. hefur ákveðið að hlutast sérstaklega til um fyrirkomulag á félagsstarfsemi háskólastúdenta með því að hafa skoðun á því hvort það er skylduaðild að félögum þar eða ekki. Það er raunar afar sérkennilegt að ráðherrar beiti sér með þeim hætti sem núv. hæstv. menntmrh. hefur gert að menn geti ekki haft það fyrirkomulag á þessu máli sem mönnum sýnist í hverjum skóla fyrir sig. Þessi valdsmennska sem núv. hæstv. ráðherra tíðkar í umgengni við skólana er ákaflega sérkennileg. Í þessu frv. er út af fyrir sig ekki kannski komið beint inn á það mál. En þó er komið að því og þess vegna nauðsynlegt að nefna það hér að ég vil láta það koma fram að það sé óeðlilegt að menntmrh. sé að hlutast til um félagsstörf háskólastúdenta með þeim hætti sem núv. hæstv. menntmrh. hefur gert. Ég tel það óeðlilegt.
Ég tel annars vegar ánægjulegt að hæstv. ráðherra skuli hafa tekið eftir því þegar umboðsmaður lamdi ríkisstjórnina í höfuðið með þessum úrskurði en hins vegar þá tel ég það ekki fagnaðarefni þegar verið er að setja lög um skólagjöld á Íslandi. Ég er þess vegna andvígur þessum frv., hæstv. forseti.