Guðný Guðbjörnsdóttir:
Virðulegi forseti. Hér er til umræðu frv. um starfsemi og fjárreiður stjórnmálasamtaka. Það var einnig flutt í fyrra lítið breytt. Ég sit í hv. allshn. og kem því til með að sinna þessu máli. En ég vil byrja á því að láta það koma fram að að mati okkar kvennalistakvenna er það mjög mikilvægur þáttur lýðræðis í landinu að stjórnmálaflokkum sé gert kleift að starfa og þá sé mjög eðlilegt að til komi opinber fjárstuðningur.
Ég vil einnig benda á að í flestum nágrannalöndunum þykir t.d. eðlilegt að skiptireglurnar séu þannig að stjórnarandstaðan fái hlutfallslega meiri stuðning en stjórnarflokkar vegna þeirrar gífurlegu aðstoðar sem stjórnarflokkar fá í ráðuneytum bæði í sérfræðiaðstoð og ýmissi annarri vinnu.
Það kom fram hér áðan að einhverjir stjórnmálaflokkar þættust einir hafa birt bókhald sitt. Ég held að það sé algerlega rangt. Kvennalistinn hefur ávallt haft bókhald sitt opið og hefur birt reikninga yfirfærða af löggiltum endurskoðendum þannig að það er rétt hjá hæstv. ráðherra að það eru fleiri en einn flokkur sem hafa gert þetta. Það er nú svona með fréttaflutning hér á landi. En Kvennalistinn hefur ávallt haft sína reikninga opna og birt þá ef um það hefur verið beðið.
Tilgangur minn með því að koma í pontu er ekki síst sá að vekja athygli á þeirri þróun sem hefur átt sér stað í veitingu fjármagns til stjórnmálaflokka og þess vegna er ég kannski ekki alveg nógu ánægð með orðalagið á 11. gr. og 13. gr. frv. þar sem það á að setja það í hendur forseta Alþingis, 13. gr. sem er í samræmi við núgildandi lög um sérfræðilega aðstoð fyrir þingflokka. Staðreyndin hefur nefnilega verið sú að á undanförnum árum hafa þessar úthlutunarreglur breyst þannig að þær hafi verið stóru flokkunum verulega í hag á kostnað minni flokkanna. Þegar ég kom fyrst að þessu máli eftir að Kvennalistinn var stofnaður árið 1983, var í gildi sú regla að rúmlega 40% fóru jafnt til allra flokka og hinu var skipt eftir þingmannafjölda. Þetta á sér fyrirmyndir erlendis frá og hugsunin er sú að það kosti ákveðna upphæð að reka skrifstofu, hafa starfsmann og annað slíkt og lágmarkskostnaðurinn sé jafnmikill hvort sem flokkurinn er lítil eða stór, að þetta sé einfaldlega lýðræðisleg þjónusta við almenning.
Síðan sat ég í nefnd sem skipti þessu fé í nokkur ár þangað til mér ofbauð árið 1992 hvernig málum var komið. Þá skilaði ég bókun þegar verið var að skipta fjárlagaliðnum á fjárlögum og ég ætla að leyfa mér, hæstv. forseti, að lesa þessa bókun sem er frá 10. janúar 1992. Þar segir:
,,Fulltrúi Samtaka um kvennalista vill vekja athygli á þeirri þróun sem orðið hefur í tillögum og skiptingu ofangreindra fjárlagaliða. Þegar Kvennalistinn var fyrst kjörinn á þing var skiptireglan þannig að hluti fjárins fór beint til dagblaða en hinum hlutanum var skipt á milli þingflokka þannig að 47% var skipt jafnt á milli allra flokka og 53% var síðan skipt eftir fjölda þingmanna. Þetta var árið 1984. Árið 1988 og 1989 var allri upphæðinni skipt á milli þingflokka þannig að 40% upphæðarinnar var skipt jafnt á milli flokka og 60% eftir þingmannafjölda. Árið 1990 þegar þingflokkar voru sjö og árið 1991 þegar þingflokkar voru sex náðist meiri hluti fyrir því í nefndinni að lækka þann hluta sem skiptist jafnt á milli þingflokka niður í 12,5% og 87,5% var skipt eftir atkvæðamagni flokka. Nú árið 1992 var síðastnefnda skiptireglan einnig notuð.``
Og hún hefur verið óbreytt síðan, þ.e. það eru aðeins 12,5% sem fer jafnt á flokka en hitt fer eftir þingmannafjölda. En áfram með þetta bréf, með leyfi forseta:
,,Á fundum úthlutunarnefndarinnar hefur verið ítrekuð sú skoðun að nauðsynlegt sé að endurskoða þetta fyrirkomulag. Nefndin kynnti sér hvernig sambærilegum styrkjum til blaða og starfsemi stjórnmálaflokka er háttað í nágrannalöndum okkar og þann 20. mars 1989``, takið eftir: 1989 ,,var þáv. fjmrh. skrifað bréf með ítarlegum upplýsingum um fyrirkomulag sambærilegra mála erlendis og beðið um að endurskoðun væri látin fara fram. Svokölluð lýðræðisnefnd sem skipuð var af forsrh. að fenginni tilnefningu þingflokka árið 1990 hefur því miður ekki enn skilað breyttum tillögum þó að við í úthlutunarnefndinni hefðum bundið miklar vonir við það starf við úthlutunina árið 1991 og enn þá er staðan óbreytt.
Undirrituð telur óviðunandi að fulltrúar þingflokkanna séu látnir deila árlega um skiptingu þessara fjárlagaliða og að ekki skuli vera til fastmótaðar reglur og e.t.v. lög um þessa fjárlagaliði eða um starfsemi stjórnmálaflokka. Enn fremur hefur þróunin í úthlutunarreglunum augljóslega orðið þannig að minni flokkum er gert erfiðara um vik, en umsvifamöguleikar þeirra stóru hafa aukist.``
Undir þetta bréf skrifar Guðný Guðbjörnsdóttir. Ég vil aðeins rökstyðja síðustu setninguna betur með tilvísun í fyrirspurn sem ég lagði fram á Alþingi á síðasta þingi. Svarið er birt á þskj. 959 frá 120. löggjafarþingi. Þar spyr ég um heildarupphæðir til allra stjórnmálaflokkanna og ég bið um árin frá 1986 og fram til ársins 1996. Og til þess að það taki ekki of mikinn tíma, þá kemur í ljós samandregið að upphæð stærstu flokkanna eins og Framsfl. og Sjálfstfl. hefur tæplega sexfaldast frá árinu 1986 til 1996 á meðan upphæðir A-flokkanna hafa um það bil fimmfaldast, á meðan hins vegar upphæð Kvennalistans hefur þrefaldast. Ég vil taka það fram að fylgi Kvennalistans 1986 var það sama og það er núna, þ.e. þrír þingmenn. Ég er ekki með þingmannafjölda hinna flokkanna alveg skipt niður þannig að vera má að það skýri málið að einhverju leyti. En mér virðist þetta sýna mjög vel að þróunin hefur verið sú að hlutfallslega hefur miklu meira farið til stóru flokkanna en þeirra litlu. Þetta finnst mér sérstaklega athyglisvert vegna þess að það kom skýrt fram hjá formanni þessarar lýðræðisnefndar sem undirrituð sat í á sínum tíma að ekki er mikill áhugi á því innan Sjálfstfl., eins og kom fram í máli ráðherra hér áðan, að setja lög um fjárreiður stjórnmálaflokkanna. En á sama tíma breyta þeir úthlutunarreglunum þannig að þeir hagnast mest á þeim. Finnst hæstv. forsrh. eðlilegt að vera annars vegar á móti stuðningi við stjórnmálaflokka og hins vegar að Sjálfstfl. fái 57,3 millj. kr. á liðnu ári? Þetta er tvískinnungur og ekkert annað en tvískinnungur og það er vonandi að núverandi nefnd komi hér inn með alvörufrv. sem sátt næst um og er í einhverju samræmi við það sem tíðkast í nágrannalöndunum en að það verði ekki alltaf ákveðnir aðilar sem geti hagnast á því að segja: Við erum á móti reglum og á móti lögum um þetta, en hirða svo til sín stærsta hlutann af fjármagninu.