Sigríður Jóhannesdóttir:
Hæstv. forseti. Ég vil hefja mál mitt með að þakka hæstv. dómsmrh. fyrir þessa skýrslu sem hér liggur fyrir um orsakir, umfang og afleiðingar heimilisofbeldis og annars ofbeldis gegn konum og börnum á Íslandi. Sú rannsókn sem lögð er til grundvallar við gerð skýrslunnar var gerð á grundvelli svara 3.000 manna úrtaks sem svaraði spurningum þessa efnis sem snertu þá persónulega og hefur verið mjög vandlega unnið úr þeim upplýsingum sem þannig fengust auk þess sem sérhæfðar greinargerðir fylgja í skýrslunni um einstaka þætti. Skýrslan er þess vegna afar gott gagn. En spurningin er: Hvernig getum við nýtt okkur þær upplýsingar sem í henni er að finna til að vinna gegn þessu ömurlega fyrirbæri sem heimilisofbeldi er? Það stafar oftar en ekki af því að menn reyna að byggja upp heimavígi þar sem þeir eru guðir og orð þeirra eru lög. Í gömlu orðatiltæki íslensku er talað um að þess sé hefnt í héraði sem hallast á Alþingi. Og hversu oft hefur þeirri er hér stendur ekki dottið sú gamla speki í hug þegar ég hef í gegnum árin fylgst með ungum nemendum mínum og séð hvernig stór hluti þeirra bregst við áreiti og niðurlægingu frá umhverfinu. Einmitt svona: Að finna þann næsta sem liggur vel við höggi og láta vaða. Í kjölfarið fylgir svo einhver iðrun, grátur og jafnvel fyrirgefningarbænir. En umfram allt er einhver þróun í þessu. Það er búið að losa um spennu.
Mér hefur fundist ég kenna þessi viðbrögð hjá stúlkum líka þó að e.t.v. séu þeirra aðferðir nokkuð frábrugðnar. Mér finnst sjálfri að heimilisofbeldið sé angi af þessum meiði.
Það eru svo mörg vonbrigðin í lífinu, mörg niðurlægingin sem fólk verður að þola án þess að geta borið hönd fyrir höfuð sér. Sumir eru skapstærri en aðrir og leitast við að fá útrás á þeim sem þeir þora til við, vita að eru bundnir þeim tilfinningaböndum og munu þess vegna fyrirgefa. Þeim sem hafa fylgst með slíkum atvikum hefur stundum sýnst að fyrirgefningaraugnablikin væru svo sterk að þau væru stundum látin réttlæta það sem á undan var gengið og er kannski oft erfiðast að skilja það fyrir þá sem næstir standa. Og ég vil benda á það sem hv. þm. Lúðvík Bergvinsson sagði hér áðan í sinni ræðu, en hann þekkir þessi mál úr sínu starfi, að kærur sem lagðar eru fram eru oftar en ekki dregnar til baka daginn eftir.
Það kemur fram í könnuninni að afleiðingar heimilisofbeldis eru margþættar og líða þolendur fyrir það lengi síðan og þjást t.d. af miklu öryggisleysi. Könnunin leiðir í ljós að engar einfaldar skýringar eru á heimilisofbeldi og einnig að það tíðkast ekki frekar í einum þjóðfélagshópi en öðrum. Það kemur einnig fram að oftast er það fjölskyldan sem er öflugasti stuðningsaðili þess sem ofbeldi er beittur og kemur það í sjálfu sér ekki á óvart í okkar gamalgróna ættarsamfélagi.
Þegar við höfum nú fengið það staðfest í þessari skýrslu að ástandið í þessum efnum er ekkert mjög frábrugðið því sem gerist í nálægum löndum þá leitar á mann spurningin: Hvað er til ráða? Hvernig getum við dregið úr slíkri hegðun? Ég held að með því að birta þessa skýrslu hafi mikilvægt skref verið stigið. Ástandið hefur verið gert sýnilegt. Því verður ekki lengur á móti mælt að þetta er algengt í þjóðfélagi okkar. Þetta er eitthvað sem kemur fyrir hjá öllum þjóðfélagshópum. Þess vegna þarf að vinna að fyrirbyggjandi starfi m.a. þar sem við náum til sem flestra ungmenna. Það þarf að kenna skipulega samskipti í almennum grunnskóla og gera samskiptakjarna að skyldunámsefni í öllum framhaldsskólum. Það þarf að semja vandað námsefni til notkunar í slíkri kennslu og í því efni þarf að taka til umræðu ofbeldi og afleiðingar þess og fá nemendur til að ræða hvernig þeir geti leyst vandamál sín með öðrum og markvissari hætti en með beitingu ofbeldis. Einnig þarf að framleiða sjónvarpsefni í sama skyni og efna til umræðna og fræðslu í sjónvarpi, útvarpi og öðrum fjölmiðlum. Það þarf að gera alla þjóðfélagsþegna meðvitaða um alvöru málsins og beita til þess öllum tiltækum ráðum.