Frsm. meiri hluta fjárln. (Jón Kristjánsson):
Herra forseti. Ég mæli fyrir áliti meiri hluta fjárln. um frv. til fjáraukalaga fyrir árið 1996. Frv. var lagt fyrir Alþingi þann 8. október sl. og var vísað til fjárln. eftir 1. umr. þann 28. sama mánaðar.
Nefndin hefur haft frumvarpið til athugunar og í því skyni leitað skýringa hjá fjármálaráðuneyti og fagráðuneytum varðandi beiðnir um auknar fjárheimildir frá fjárlögum. Einnig hafa komið fyrir nefndina forsvarsmenn nokkurra ríkisstofnana sem lagt hafa fram upplýsingar um tiltekin verkefni og önnur erindi. Nefndin leitaði jafnframt eftir áliti Ríkisendurskoðunar á frumvarpinu. Í ljósi þeirra skýringa hefur meiri hluti nefndarinnar fallist á þær tillögur um fjárheimildir sem fram koma í frumvarpinu.
Á meðan nefndin hafði frumvarpið til athugunar var unnið að sérstakri athugun á nokkrum málum í ráðuneytunum sem nú hafa verið leidd til lykta, auk þess sem nokkur ný útgjaldatilefni hafa komið fram. Af þeim ástæðum gerir meiri hluti nefndarinnar 31 breytingartillögu við frumvarpið sem samtals nema 349,3 millj. kr. útgjöldum. Þar af eru átta tillögur að fjárhæð 164,6 millj. kr. sem fluttar eru undir einstökum liðum en stafa allar af viðbótarútgjöldum vegna náttúruhamfaranna á Skeiðarársandi í kjölfar eldsumbrota í Vatnajökli í haust. Einstakar tillögur eru skýrðar í athugasemdum með álitinu auk þess sem fjallað verður nánar um þær í framsögu.
Eins og fram kemur nema tillögur sem meiri hluti fjárln. stendur að 349,3 millj. kr. Fjáraukalagafrv. gerði ráð fyrir því að halli á ríkissjóði væri 2 milljarðar 713 millj. kr. þannig að með þessum viðbótartillögum fer hallinn yfir 3 milljarða kr. Nefndin hefur leitað eftir umsögn frá Ríkisendurskoðun og m.a. er í þeirri umsögn drepið á tekjuhlið frv. Í umsögninni segir m.a. eftirfarandi um tekjuhliðina, með leyfi forseta:
,,Frv. til fjáraukalaga fyrir árið 1996 gerir ráð fyrir að tekjur A-hluta ríkissjóðs aukist á árinu um 5,1 milljarð kr. Þá heimilar frv. fjmrh. gjaldaheimildir til viðbótar við fjárlög 1996 að fjárhæð 15,9 milljarða kr. Þannig er reiknað með að ef allar gjaldaheimildir fjárlaga og fjáraukalaga 1996 yrðu nýttar mundi tekjuhalli A-hluta ríkissjóðs verða 14,7 milljarðar kr. Fjmrh. gerir hins vegar ráð fyrir að 1,9 milljarðar kr. í gjaldaheimildum í árslok 1996 verði ekki nýttir í ár heldur fluttir til næsta árs eða felldir niður og er það aukning frá fyrra ári um 300 millj. kr. Að þessu gefnu er samkvæmt fjáraukalagafrv. gert ráð fyrir að tekjuhalli A-hluta ríkissjóðs verði um 12,8 milljarðar sem er 8,9 milljörðum kr. meira en fjárlög ársins 1996 gerðu ráð fyrir.``
Einnig er gerð grein í umsögn Ríkisendurskoðunar fyrir þeirra mati á tekjuauka ríkissjóðs og segir svo um það atriði, með leyfi forseta:
,,Að mati Ríkisendurskoðunar og þá tekið tillit til tekna A-hluta ríkissjóðs til loka októbermánaðar er að tekjuauki á árinu 1996 geti numið allt að 6,5 milljörðum kr. sem er tæpum 1,5 milljörðum. kr. hærri fjárhæð en frv. til fjáraukalaga gerir ráð fyrir.``
Síðan er gerð grein fyrir hvaða áhrif þetta mundi hafa á afkomu A-hlutans og hvaða áhrif innlausn spariskírteina hefur eins og fjmrh. útskýrði þegar talað var fyrir frv. Að mati Ríkisendurskoðunar mundi tekjuhalli án þessarar innlausnar verða 1,2 milljarðar kr. eins og fjáraukalagafrv. stendur. Fjárln. hefur leitað eftir áliti fjmrn. á þessu mati Ríkisendurskoðunar og mun nákvæmari tekjuspá ráðuneytisins bíða þar til við 3. umr. þessa máls. Eigi að síður vildi ég gera grein fyrir þessu hér vegna þess að þetta kemur fram í þeirri umsögn sem við leituðum eftir í fjárln. um frv.
Ég vil þá koma að einstökum breytingartillögum og skýra þær, en í athugasemdum og skýringum í nefndaráliti koma skýringar fram. Það er í fyrsta lagi embætti forseta Íslands. Í frv. er gert ráð fyrir 5 millj. kr. framlagi. Lagt er til að framlagið verði hækkað um 3 millj. kr. þar sem rekstrarkostnaður reyndist vera meiri en talið var.
Alþingi sækir um auknar fjárveitingar af nokkrum tilefnum sem nema 30,7 millj. kr. Það er til viðbótar við þær tillögur sem eru í frv. og stafa einkum af flutningum í húsin við Kirkjustræti, lokafrágangi á þeim byggingum og þeim breytingum hér innan húss sem þessir flutningar hafa í för með sér. Einnig eru aukin útgjöld vegna alþjóðasamstarfs þingsins upp á 3 millj. kr. og 2 millj. kr. vegna virðisaukaskatts sem nú hefur verið lagður á mötuneyti Alþingis. Þá var farið fram á 2 millj. kr. viðbótarfjárveitingu til að mæta greiðslu til Íslandsdeildar þings Vestur-Evrópusambandsins sem Alþingi er nú orðið aðili að.
Farið er fram á 9 millj. kr. hækkun á fjárheimild til Bessastaða til að flýta verklokum við frágang lóðar þar. Af þeirri fjárhæð er 7 millj. kr. kostnaður við fornleifarannsóknir á vegum Þjóðminjasafns Íslands.
Undir menntmrn. eru tvö erindi. Raunvísindastofnun háskólans leitar eftir 4,6 millj. kr. viðbótarheimild til að bæta stofnuninni ófyrirséð útgjöld hjá jarðeðlisfræðistofu og jarðfræðistofu í kjölfar eldsumbrota í Vatnajökli í haust. Hitt erindið er frá stofnun Árna Magnússonar á Íslandi. Þar er gert ráð fyrir 6 millj. kr. aukafjárveitingu til stofnunarinnar vegna fjárhagsvanda sem safnast hefur upp frá árinu 1994. Það skýrist af viðgerðum og endurbótum á aðstöðu og búnaði til að tryggja betra öryggi í varðveislu handrita og bakvakta vegna þeirra.
Í landbrn. er í fyrsta lagi um að ræða yfirdýralæknir. Þar er heimild til að ráðstafa afgangi af fjárveitingu vegna riðuveiki til tveggja verkefna, til erfðarannsókna á riðu 5 millj. kr. og til rannsóknar á riðusmiti með heymaurum 2 millj. kr. Til Bændaskólans á Hvanneyri er gert ráð fyrir 6,5 millj. kr. aukafjárveitingu, 4,5 millj. vegna viðhalds og stofnkostnaðar frá árinu 1995 og 2 millj. kr. til uppgjörs á undirbúningsfélagi hitaveitu í Borgarfirði.
Í sjútvrn. er gerð tillaga um 2,3 millj. kr. framlag til Fiskifélags Íslands til að mæta eftirstöðvum málskostnaðar og biðlauna til starfsmanna.
Í dóms- og kirkjumrn. er gert ráð fyrir 3,5 millj. kr. viðbótarframlagi vegna hærri útgjalda við forsetakosningar en áætlað var. Almannavarnir ríkisins sækja um 2,2 millj. vegna aukakostnaðar við flugeftirlit í tengslum við aðdraganda náttúruhamfaranna á Skeiðarársandi í kjölfar eldsumbrotanna í haust. Svo koma þrjú erindi af sama tagi. Landhelgisgæslan sækir um 5 millj. kr. aukningu í tengslum við náttúruhamfarirnar, vegna flugferða og aukakostnaðar sem af þeim hlaust og sýslumennirnir á Höfn í Hornafirði og í Vík í Mýrdal fá 0,5 millj. á Hornafirði og 0,9 millj. í Vík í Mýrdal vegna aukinna vakta vegna náttúruhamfaranna.
Félmrn. Undir liðnum Félagsmál, ýmis starfsemi, er lagt til að 3 millj. kr. framlag á viðfangsefninu 1.67 Sjálfsbjörg í Reykjavík undir liðnum Heilbrigðismál, ýmis starfsemi, verði flutt yfir á viðfangsefnið Félagsamtök, styrkir. Það var í tengslum við flutning verkefna frá heilbrrn. til félmrn. sem þurfti að leiðrétta misskilning sem varð vegna framlaga til Sjálfsbjargar í Reykjavík undir þessum lið og vista hann á réttum stað.
Þá er komið að heilbr.- og trn. Þar er Tryggingastofnun ríkisins. Þar er farið er fram á 32,5 millj. kr. framlag til stofnunarinnar í frv. vegna umframgjalda í rekstri þessa árs. Sú fjárheimild var miðuð við að það sem á skorti til að leysa úr fyrirsjáanlegri fjárvöntun ársins, 30 millj. kr., yrði jafnað með rekstrarhagræðingarfé heilbrigðisráðuneytisins. Ráðuneytið hefur hins vegar ekki tök á að leysa úr málinu með því móti þar sem þeim fjármunum hefur verið ráðstafað til annarra brýnna verkefna. Lögð er til hækkun fjárheimildarinnar sem þessu nemur.
Þá er gerð tillaga um 27 millj. kr. aukafjárveitingu til Heyrnar- og talmeinastöðvarinnar til að mæta uppsöfnuðum halla í rekstri stofnunarinnar sem skýrist af tveimur ástæðum, þ.e. af umframgjöldum í starfsemi undanfarinna ára, 12 millj. kr., vegna stækkunar húsnæðis. Í annan stað réðst stofnunin í kaup á heyrnartækjum sem námu 15 millj. kr. umfram þær heimildir sem gert hafði verið ráð fyrir í fjárlögum. Á yfirstandandi ári er aftur stefnt að því að rekstrarumfangið rúmist innan ramma fjárlaga.
Þá er það Sjúkrahús Suðurnesja en þar hefur verið unnið að samningum milli heilbrrn. og fjmrn. og samninganefndar um byggingu D-álmu fyrir hönd sveitarfélaganna á Suðurnesjum. Þessir aðilar hafa gert með sér samkomulag sem miðar að aukinni hagræðingu í rekstri heilbrigðisstofnana á Suðurnesjum. Í samræmi við það samkomulag er leitað eftir 25 millj. kr. viðbótarframlagi til Sjúkrahúss Suðurnesja til að jafna rekstrarhalla áranna 1995 og 1996.
Þá er gerð er tillaga um 12,5 millj. kr. til sjúkrahúsa með fjölþætta starfsemi. Gerð er grein fyrir þessum lið en hann varðar uppsagnir heilsugæslulækna 1. ágúst sl. og aukakostnað nokkurra sjúkrahúsa vegna þess að þau gerðu sérstakar ráðstafanir til að auka viðbúnað sinn á meðan læknarnir voru fjarverandi.
Heilbrigðismál, ýmis starfsemi. Þetta er leiðréttingarmál og ég hef gert grein fyrir því áður um Sjálfsbjörg í Reykjavík.
Vistun ósakhæfra afbrotamanna. Það eru 10 millj. kr. til að leysa rekstrarvanda starfseminnar að Sogni, en uppsafnaður halli er þar um 10 millj. kr.
Þá er það fjmrn. Launa- og verðlagsmál. Í nóvember 1993 ákvað Kjaradómur að dómarar skyldu fá fastar yfirvinnugreiðslur sem jafnað yrði niður á alla mánuði ársins. Fljótlega kom fram ágreiningur um greiðslu orlofslauna á þá yfirvinnu. Var málinu vísað til Félagsdóms sem felldi dóm þess efnis að greiða bæri orlof á yfirvinnu dómara. Greiðsla vegna áfallins orlofs til loka nóvember á þessu ári nemur 15,2 millj. kr. og er óskað eftir hækkun heimildar á liðnum sem því nemur. Kjaradómur hefur síðan úrskurðað að frá og með 1. desember 1996 verði ekki greitt orlof á fasta yfirvinnu dómara.
Undir samgrn. er gert ráð fyrir útgjöldum til Vegagerðar ríkisins. Áætlað er að Vegasjóður þurfi að bera um 500 millj. kr. útgjöld á næstu þremur árum til þess að bæta skemmdir á vegamannvirkjum á Skeiðarársandi af völdum náttúruhamfara í kjölfar eldsumbrota í Vatnajökli í haust. Lagt er til að veitt verði 150 millj. kr. aukaframlag til þess að standa straum af þeim kostnaði sem til fellur í ár.
Undir umhvrn. er Náttúruverndarráð þar sem lagt til að veitt verði 3 millj. kr. viðbótarframlag til þess að uppsafnaður halli færist ekki yfir á nýja stofnun sem tekur við hlutverki Náttúrverndarráðs um næstu áramót, en það er Náttúruvernd ríkisins.
Landmælingar Íslands sækja um 0,5 millj. kr. hækkun á fjárheimild stofnunarinnar vegna kostnaðar við landmælingar og loftmyndatökur í tengslum við náttúruhamfarirnar á Skeiðarársandi í haust.
Veðurstofa Íslands. Farið er er fram á aukafjárveitingu að fjárhæð 2,4 millj. kr. og tilefnin eru tvö, 1,5 millj. kr. heimild til þess að standa straum af auknum kostnaði við sólarhringsvaktir vegna varaflugvallarins á Egilsstöðum og 0,9 millj. kr. til að standa straum af kostnaði við aukna jarðskjálftavöktun og aðrar aðgerðir í tengslum við náttúruhamfarirnar á Skeiðarársandi í haust.
Ég hef nú lokið við að gera grein fyrir þeim brtt. sem fjárln. hefur fjallað um og afgreitt og meiri hluti nefndarinnar skrifar undir. Undir nefndarálitið skrifa Jón Kristjánsson, Sturla Böðvarsson, Árni Johnsen, Árni M. Mathiesen, Ísólfur Gylfi Pálmason, Hjálmar Jónsson og Arnbjörg Sveinsdóttir. Hins vegar standa út af örfá erindi sem að fjárln. mun taka til athugunar fyrir 3. umr. málsins. Það er í fyrsta lagi tekjuhliðin sem ég hef gert grein fyrir og við munum kalla eftir umsögn fjmrn. um. Í öðru lagi er málefni sjúkrahússins í Neskaupstað í athugun en þannig var að á fjáraukalögum 1995 var veitt 75 millj. kr. fjárveiting til sjúkrahúsa og þessi fjárveiting var ætluð til nokkurra sjúkrahúsa. Heilbr.- og trn. hefur gefið yfirlit um úthlutun þessa fjármagns en úthlutað er til St. Jósefsspítala í Hafnarfirði 20 millj. kr., Sjúkrahúss Suðurnesja 25 millj. kr., St. Fransiskusspítala í Stykkishólmi 6 millj. kr. og Sjúkrahúss Akraness 24 millj. kr. En þessi sjúkrahús, auk sjúkrahússins í Neskaupstað, voru til skoðunar undir þessum formerkjum. Í minnisblaði heilbr.- og trn. segir að ekki sé gerð tillaga um úthlutun til Fjórðungssjúkrahússins í Neskaupstað og þar kemur fram að rekstraráðgjafi hefur farið yfir málefni sjúkrahússins og skilað skýrslu þar um. Í þeirri skýrslu eru ýmsar tillögur um að spara í rekstri sjúkrahússins. Það lá ekki fyrir þegar gengið var frá nefndarálitum og tillögum við 2. umr. til hvaða aðgerða stjórn sjúkrahússins mundi grípa þannig að úr varð að málið verður skoðað milli 2. og 3. umr. Þarna er óleystur vandi sem verður að bregðast einhvern veginn við.
Þá hefur borist erindi frá Ríkisspítölum vegna bæklunaraðgerða og það erindi verður skoðað milli 2. og 3. umr. og einnig í tengslum við þær aðgerðir sem fyrirhugaðar eru og standa yfir í rekstri sjúkrahúsanna á höfuðborgarsvæðinu.
Ég hef þá gert grein fyrir stærstu atriðunum sem út af standa en það blasir við nú að ef ekkert óvænt kemur upp þá verður halli fjárlaga á yfirstandandi ári minni en gert var ráð fyrir. Það er vissulega vegna þess að tekjurnar hafa vaxið en einnig vegna þess að útgjöldin hafa ekki vaxið að sama skapi. Það er auðvitað mjög áríðandi við þær aðstæður sem nú eru í þjóðfélaginu, við vaxandi umsvif í atvinnulífinu og vaxandi tekjur, að ríkisvaldið haldi útgjöldum í skefjum. Í þeim anda hefur meiri hluti fjárln. unnið að þessu máli og er að vinna að yfirferð fjárlaga í þeim anda einnig.
Ég vil þakka fjárln. fyrir mjög góða samvinnu við yfirferð þessa fjáraukalagafrv. og ég lýk máli mínu að þessu sinni, herra forseti.