[prenta uppsett í dálka] 74. fundur, 122. lþ.
Frsm. félmn. (Kristín Ástgeirsdóttir):
Hæstv. forseti. Ég mæli fyrir nál. félmn. um frv. til laga um kosningar til sveitarstjórna en undir álitið rita allir nefndarmenn, þó tveir með fyrirvara, þau Rannveig Guðmundsdóttir og Ögmundur Jónasson.
Með frumvarpi þessu er lagt til að um kosningar til sveitarstjórna gildi ein lög og er þar m.a. fylgt fordæmi annarra Norðurlanda. Áfram munu þó gilda ákvæði laga um kosningar til Alþingis um atkvæðagreiðslur utan kjörfunda. Þetta fyrirkomulag þykir vera til þess fallið að auðvelda hinum almenna borgara sem valinn er í kjörstjórn starf sitt. Núna er framkvæmdin sú að um kosningar til sveitarstjórna gilda annars vegar ákvæði laga um kosningar til Alþingis, nr. 80/1987, og hins vegar ákvæði III. kafla sveitarstjórnarlaga, nr. 8/1986. Það er því ein meginbreytingin, hæstv. forseti, að frá og með samþykkt þessa frv. verða lög um kosningar til sveitarstjórna í einum lagabálki.
Við samningu frumvarpsins var fyrst og fremst stuðst við fyrrgreind sveitarstjórnarlög og lög um kosningar til Alþingis. Nefndin, sem samdi upphaflega frumvarpið, fór þá leið að eyða öllum mun á kröfum til sveitarfélaga eftir íbúafjölda. Það þýðir m.a., hæstv. forseti, að frá og með næstu sveitarstjórnarkosningum verður kosið sama daginn um allt land. Þá var viðmiðunardagur kjörskrár færður frá því að vera fimm vikum fyrir kjördag í þremur vikum fyrir, sbr. 5. gr. Sá sem sæti á í kjörstjórn skal ætíð víkja sæti ef hann er í kjöri til sveitarstjórnar, sbr. 15. gr. Almenna reglan verður sú að í sveitarfélögum verði bundnar hlutfallskosningar, en ef enginn framboðslisti berst eru kosningarnar óbundnar, sbr. 19. gr. Framboðsfrestur verður þrjár vikur í stað fjögurra, sbr. 20. gr., og kjósendur eiga nú rétt á að greiða atkvæði utan kjörfundar frá og með þeim degi er átta vikur eru til kjördags, sbr. 42. gr.
Félagsmálanefnd komst að þeirri niðurstöðu að þær breytingar sem nefndin, sem samdi frv., lagði til væru algerlega ófullnægjandi. Félagsmálanefnd ákvað að gera verulegar breytingar á frumvarpinu og færa lögin til nútímahorfs þannig að mið verði tekið af reynslu undanfarinna ára og framkvæmd kosninga gerð auðveldari.
Nefndin mælir með samþykkt frumvarpsins með breytingum sem gerð er grein fyrir í þingskjali 828. Nefndin hefur gert breytingar á uppsetningu frumvarpsins svo að sem eðlilegast samræmi sé milli greina. Breytingar þessar hafa ekki áhrif á efni frumvarpsins. Áður en ég kem að helstu efnisbreytingum vil ég taka það fram, hæstv. forseti, að við samningu þessara breytingartillagna var haft samráð m.a. við dómsmrn. en það er ljóst að á næstu mánuðum eða næstu vikum mun nefnd hefja störf sem fær það verkefni að endurskoða lögin um kosningar til Alþingis og ég hygg að það starf sem unnið var varðandi breytingar á þessu frv. muni nýtast þeirri nefnd.
Helstu efnisbreytingar eru eftirfarandi, og ég verð að gera grein fyrir þessu rækilega, hæstv. forseti, því að hér er margt sem þarf að skýra:
1. Lögð er til viðbót við 1. gr. þar sem rétt þykir að kveða á um að félagsmálaráðuneytið skuli auglýsa formlega að almennar sveitarstjórnarkosningar skuli fara fram. Þótt lög segi hver kjördagurinn skuli vera þarf að ákveða kjördaginn formlega og þykir rétt að gera það með auglýsingu, m.a. með hliðsjón af því hvenær utankjörfundaratkvæðagreiðsla má hefjast skv. 42. gr. sem verði 43. gr.
Hér er því við að bæta, hæstv. forseti, að í frv. er gert ráð fyrir því að almennar sveitarstjórnarkosningar verði síðasta laugardag í maímánuði en sá dagur getur einstaka sinnum rekist á hvítasunnuna, eins og mun gerast nú í vor, og því færist kosningardagurinn til og því er nauðsynlegt að skýrt sé kveðið á um hvernig eigi að auglýsa kjördag.
2. Lögð er til breyting á 1. mgr. 2. gr. sem fjallar um kosningarrétt þar sem ekki þykir nægilega skýrt tekið fram í ákvæðinu að kosningarréttur sé bundinn við það sveitarfélag þar sem viðkomandi á lögheimili.
3. Í 3. mgr. 2. gr. er lagt til að vísað verði til 1. mgr. 2. gr. um aldur og lögheimili í sveitarfélagi eins og gert er í 2. mgr. greinarinnar.
4. Lögð er til breyting á 3. gr. sem fjallar um kjörgengi. Rétt er að binda kjörgengi með skýrari hætti við lögheimili í viðkomandi sveitarfélagi. Tilvísun til 2. gr. eins og hún er nú tryggir það ekki.
5. Lagt er til að við 7. gr. bætist að kjörskrá sé staðfest af sveitarstjórn. Nefndin telur að hér sé um nauðsynlegt formskilyrði að ræða, þ.e. að sveitarstjórn taki kjörskrá til umfjöllunar á fundi.
6. Lagt er til að við bætist ný grein, sem verði 8. gr., þar sem fram komi að félagsmálaráðuneytið skuli birta almenna auglýsingu um að kjörskrár skuli lagðar fram og um kærufrest, svo sem segir í 20. gr. laga um kosningar til Alþingis, nr. 80/1987. Þar með þurfa sveitarstjórnir aðeins að auglýsa framlagningarstað.
Þetta þýðir, hæstv. forseti, að birt verður almenn auglýsing fyrir allt landið frá félmrn. en síðan getur hver sveitarstjórn haft sinn hátt á að auglýsa hvar kjörskrá liggur frammi.
7. Lögð er til breyting á orðalagi 2. mgr. 8. gr. sem verði 9. gr. og samkvæmt henni skal sveitarstjórn nú ætíð auglýsa hvar kjörskrá liggur frammi.
Í frv. var gert ráð fyrir því að íbúar sveitarfélags vissu hvar venjan er að birta opinberar auglýsingar og er gert ráð fyrir því að jafnvel þyrfti ekki að auglýsa hvar kjörskrá liggi frammi en nefndinni finnst rétt að ætíð beri að auglýsa það tryggilega.
8. Lagt er til að í 3. mgr. 9. gr., sem verði 10. gr., sé tekið fram að breytingar geti einnig orðið á dönsku, finnsku, norsku eða sænsku ríkisfangi, jafnframt því íslenska, sem þá er hægt að leiðrétta fram á kjördag.
Hér er verið að færa lögin að breytingum sem áttu sér stað fyrir alllöngu þegar finnskum, dönskum, norskum og sænskum ríkisborgurum var tryggður réttur til að kjósa í sveitarstjórnarkosningum, en sá réttur nær ekki til annarra erlendra ríkisborgara.
9. Lagt er til að 2. mgr. 12. gr., sem verði 13. gr., falli brott. Miðað við nútímasamgöngur er ákvæði þetta talið óþarft.
Hér er vísað til þess, hæstv. forseti, að frv. gerði ráð fyrir því og þannig var það í lögunum áður, að í sveitarfélögum þar sem kjördeildir eru færri en fjórar eigi 15 kjósendur rétt á að biðja um sérstaka kjördeild en þetta fannst okkur í hv. félmn. óþarfi þar sem varla þyrfti að gera ráð fyrir því að svo erfitt væri að komast á kjörstað.
10. Lagt er til að við 3. mgr. 12. gr., sem verði 13. gr., bætist sá möguleiki að hægt sé að kenna kjördeild við kjörstað.
Hér er verið að taka mið af því hvað kjördeildum hefur víða fjölgað þótt grundvallarreglan sé sú að ganga út frá því að um eina kjördeild sé að ræða.
11. Lögð er til breyting á 13. gr., sem verði 14. gr., en hún fjallar um kjörstjórnir og undirbúning kosninga. Í stað 1.--3. mgr. er lagt til að komi fimm nýjar málsgreinar með einfaldari og skýrari framsetningu en nú. Bætt er við ákvæði um hverfiskjörstjórnir sem starfa þar sem fleiri en ein kjördeild er á sama kjörstað. Auk þess er kveðið á um að kjörstjórnarmenn skuli hafa kosningarrétt í sveitarfélaginu.
Með þessu er einnig verið að koma til móts við þá þróun sem átt hefur sér stað hvað varðar fjölgun kjördeilda og þar með kjörstjórna.
12. Lögð er til sú breyting á 3. mgr. 14. gr., sem verði 15. gr., að skilyrði um að gerðabækur þær sem sveitarstjórnir láta kjörstjórnum í té skuli vera gegnumdregnar og löggiltar af hlutaðeigandi lögbókanda verði fellt brott. Formfesta þessi varðandi gerðabækurnar er talin óþörf og í framhaldi af því bætt við ákvæði um að sérstök eyðublöð geti jafnframt komið í stað þeirra hjá undirkjörstjórnum og hverfiskjörstjórnum.
Hér er því við að bæta að þannig hefur þetta verið framkvæmt m.a. hér í Reykjavík um allnokkurt skeið og þetta ákvæði um gerðabækur því orðið úrelt en gert er ráð fyrir því að yfirkjörstjórn haldi sérstaka gerðabók yfir kosningarnar.
13. Lögð er til sú breyting á 15. gr., sem verði 16. gr., að bætt er við til frekari skýringar að ákvæði 1. mgr., eins og greininni verður breytt, eigi við um bundnar hlutfallskosningar. Að lokum eru í 2. mgr. taldar upp ítarlegri vanhæfisástæður kjörstjórnarmanna.
Rétt er að bæta því við, hæstv. forseti, að hér var tekið mið af stjórnsýslulögum.
14. Í 21. gr., sem verði 22. gr., eru lagðar til breytingar á fjölda meðmælenda eftir stærð sveitarfélaga. Í stað þess að hafa sveitarfélög með 2.001--16.000 íbúa í sama flokki er lagt til að í sveitarfélagi með 2.001--10.000 íbúa þurfi að lágmarki 40 meðmælendur, í sveitarfélögum með 10.001--50.000 þurfi 80 meðmælendur og í sveitarfélagi með 50.001 íbúa og fleiri þurfi að lágmarki 160 meðmælendur.
Hér verð ég að skýra, hæstv. forseti, að samkvæmt núgildandi lögum er varla að sjá neina lógík í fjölda meðmælenda eða hvað ræður skiptingunni, og þau sjónarmið komu fram m.a. frá Reykjavíkurborg að þær kröfur sem þar væru gerðar til meðmælenda, í sveitarfélagi sem hefur yfir 100.000 íbúa, væru of litlar, þ.e. að þetta væri allt of lág tala. Nefndin var þó ekki tilbúin til að hækka tölu meðmælenda verulega en eftir samráð við stærðfræðing og sérfræðing nefndarinnar var tekin upp sú regla að við hvern flokk fjölgar tölu meðmælenda um helming þannig að talan er 10, 20, 40, 80 og 160 og þarna fannst okkur vera komin einhver lógík í tillöguna.
15. Lögð er til sú breyting á 23. gr., er verði 24. gr., að í stað þess að yfirkjörstjórn haldi fund á næsta virkum degi eftir að frestur sá er liðinn sem ákveðinn er um framboð verði haldinn fundur næsta dag án tillits til hvort sá dagur er frídagur.
Þessi breyting stafar af því m.a. að verið er að stytta framboðsfrestinn og því getur munað um hvern dag og er ekki annað eðlilegt en strax verði skorið úr því hvort framboð eru lögleg.
16. Lögð er til einföldun á orðalagi 33. gr. er verði 34. gr.
17. Í 1. málsl. 2. mgr. 36. gr., sem verði 37. gr., er lögð til ítarlegri skýring á útliti framboðslista við prentun þeirra hvað varðar lágmarksbreidd fyrir hvern lista.
18. Í 3. mgr. 36. gr., sem verði 37. gr., er lagt til að auk þess að geta þess um hvern lista fyrir hvaða stjórnmálasamtök hann er í kjöri skuli jafnframt tekið fram að einnig geti verið um að ræða annað framboð en frá stjórnmálasamtökum. Ástæða þess er sú að þeir sem standa að framboði til sveitarstjórna fullnægja naumast alltaf kröfum til að teljast stjórnmálasamtök.
Nefndinni fannst rétt að leggja til þessa breytingu, hæstv. forseti, þar sem þess eru mörg dæmi að ýmsir aðilar hafa tekið sig saman um framboð, jafnvel aðilar sem eru alls óskyldir stjórnmálasamtökum.
19. Í 40. gr., sem verði 41. gr., er lagt til að í stað orðsins ,,hreppstjórar`` komi orðin ,,eða fulltrúar sýslumanna`` og þannig geti aðrir fulltrúar sýslumanna en hreppstjórar varðveitt milli kosninga þá atkvæðakassa sem notaðir eru við kosningarnar.
20. Í 1. mgr. 42. gr., sem verði 43. gr., er lögð til einföldun á orðalagi þar sem fjallað er um atkvæðagreiðslu utan kjörfundar. Þá bætast við tvær nýjar málsgreinar þar sem lögin þurfa að taka á því tilviki að kosningar kunni að verða ákveðnar þannig að ekki verði átta vikur til kjördags, t.d. þegar kosning hefur verið úrskurðuð ógild eða fram fara kosningar samkvæmt ákvæðum sveitarstjórnarlaga. Jafnframt er tekið skýrt fram hvernig atkvæðagreiðsla utan kjörfundar fer fram þegar kosning er óbundin.
21. Í 2. mgr. 42. gr., sem verði 4. mgr. 43. gr. og fjallar um atkvæðagreiðslu utan kjörfundar, er lagt til að bætt sé við að eftir því sem við eigi verði farið eftir lögum um kosningar til Alþingis því að nauðsynlegt er að hafa í huga að ekki er líklegt að unnt verði að tryggja að við hinar ýmsu aukakosningar sem lögunum mun verða beitt um geti atkvæðagreiðsla utan kjörfundar farið fram hjá öllum kjörstjórum, svo sem í skipum, hjá kjörræðismönnum eða á öðrum stöðum erlendis á sama hátt og við almennar kosningar.
22. Lögð er til sú breyting á 2. mgr. 43. gr., sem verði 44. gr., að skilyrðislaus skylda verði að auglýsa kjörstað almenningi á undan kjörfundi með nægum fyrirvara. Ákvæði núgildandi laga um að slíkt þurfi ekki sé kjörstaður öllum kjósendum innan kjördeildar nægilega kunnur þykir óljóst og því eðlilegra að kjörstað skuli auglýsa án undantekninga.
Þetta er í samræmi við breytingu sem ég gerði grein fyrir hér fyrr.
23. Í 1. mgr. 44. gr., sem verði 45. gr. og fjallar um kjörklefa, er lögð til einföldun á orðalagi. Ítarleg útskýring í 1. og 2. mgr. 44. gr. núgildandi laga á því hvernig tjaldað skuli fyrir klefana svo ekki fáist séð inn í þá ásamt fleiri lýsingum eru taldar óþarfi. En þær áttu sér ákveðin rök á sínum tíma.
24. Lögð er til sú breyting á 1. mgr. 46. gr., sem verði 47. gr., að meginreglan verði sú að kjörfund skuli setja á kjörstað kl. 9 árdegis en að yfirkjörstjórn geti ákveðið að kjörfundur hefjist síðar, þó eigi síðar en kl. 12 á hádegi.
Hér er því við að bæta, hæstv. forseti, að meginreglan nú er sú að kjörfundur hefjist kl. 12 á hádegi en að það megi hefja hann kl. 9 En nefndinni fannst rétt að miða við þann veruleika sem blasir við miklum meiri hluta landsmanna og að kjörfundur skuli almennt hefjast kl. 9.
25. Lagðar eru til breytingar á 54. gr. sem verði 55. gr. Orðalag 1. málsl. er einfaldað en jafnframt er því bætt við að hægt sé að framvísa kennivottorði til að sanna á sér deili jafnframt því sem áfram verði notast við nafnskírteini. Með kennivottorði er þá átt við önnur persónuskilríki, svo sem ökuskírteini, vegabréf og greiðslukort með mynd. Þá er gerð sú breyting á 2. málsl. að í stað þess að oddviti afhendi kjósanda kjörseðil geti það verið hvaða fulltrúi í kjörstjórn sem er.
Í þessum lið, hæstv. forseti, er verið að taka mið af breytingum sem orðið hafa og þeirri staðreynd að mikill fjöldi manna á ekki einu sinni nafnskírteini og hér er lagt til að önnur skírteini eða jafnvel kort eins og greiðslukort séu tekin gild þegar fólk þarf að sanna hver í hlut á.
26. Í 2. mgr. 55. gr., sem verði 56. gr., er lögð til breyting á 3. málsl. Greinin fjallar um rétt manns til að kjósa þó svo að hann sé ekki á kjörskrá ef hann getur framvísað ákveðnu vottorði máli sínu til stuðnings. Lagt er til að niður falli ákvæði um að vottorð sé einnig gilt sé það undirritað af sveitarstjórn í því sveitarfélagi þar sem kjósandi er á kjörskrá enda er aðeins um eitt sveitarfélag að ræða. Jafnframt sé málsliðnum breytt þannig að það sé oddviti eða framkvæmdastjóri sveitarstjórnar sem geti undirritað slíkt vottorð. Þá er lögð til orðalagsbreyting á 4. málsl.
Þarna er verið að auðvelda fólki að kjósa þó að eitthvað sé óljóst um hvar viðkomandi á að kjósa.
27. Lagt er til að 4. mgr. 58. gr., sem verði 59. gr., falli brott. Ákvæðið fjallar um hvenær skuli ekki meta atkvæði ógilt. Efnisregla þessi kemur fram í X. kafla frumvarpsins, nánar tiltekið í 77. gr., sem verði 79. gr., og er því óþarft að tvítaka það.
28. Lagt er til að 67. gr. færist, ásamt kaflafyrirsögn X. kafla, og verði 75. gr. þar sem greinin á þar betur heima. Þá er lagt til að í 1. málsl. 1. mgr. sé gert ráð fyrir að kjördeild geti verið ein og því sé rétt að bæta því við, þar sem segir að yfirkjörstjórn skuli með nægum fyrirvara á undan kosningum auglýsa stund og stað þess að hún komi saman til að opna atkvæðakassana og telja atkvæðin, að það sé gert nema kjördeild sé ein og talning fari fram í lok kjörfundar.
29. Lagt er til að við 73. gr., sem verði 72. gr., sé bætt nýrri málsgrein þess efnis að undirkjörstjórn geti afhent yfirkjörstjórn ákveðin kjörgögn óinnsigluð að viðstöddum umboðsmönnum lista ef yfirkjörstjórn er viðstödd á kjörstað og talning atkvæða fer fram samstundis. Ákvæði þetta er samhljóða 1. mgr. 101. gr. laga um kosningar til Alþingis.
30. Lagt er til að við bætist ný grein, sem verði 73. gr., þar sem fjallað er um að kanna skuli hvort samræmi sé milli tölu kjósenda í kjördeildarbókum og afhentra atkvæðaseðla.
31. Í 74. gr., sem verði 76. gr., er lagt til að á eftir orðinu ,,stjórnmálasamtökum`` í 2. mgr. komi orðin ,,eða tengda listunum`` þar sem framboð þurfa ekki ætíð að tengjast stjórnmálasamtökum.
Tengist þetta einnig brtt. sem ég gerði hér áður grein fyrir.
32. Lagðar eru til breytingar á 1. málsl. 1. mgr. 75. gr., sem verði 77. gr., og fjallar um opnun atkvæðakassa við lok kosninga, þar sem hafa ber í huga að um er að ræða kosningu í einu sveitarfélagi og oft er einungis um að ræða eina kjördeild. Þá fer talning fram í beinu framhaldi af því að kosningu lýkur. Þá þarf að gera ráð fyrir að yfirkjörstjórn, þar sem eru margar kjördeildir, hafi borist utankjörfundaratkvæði. Þá er lagt til að ákvæði 1. mgr. 82. gr. um talningu við óbundna kosningu verði flutt fram í 75. gr., sem verði 77. gr., og verði 3. mgr.
33. Lagt er til að í 77. gr., sem verði 79. gr., bætist ný málsgrein um mat á gildi atkvæða við óbundnar kosningar. Ákvæði þetta þykir nauðsynlegt til að tryggja réttarstöðu þeirra í þessum tilvikum. Hér er um það að ræða, hæstv. forseti, að meta atkvæði gilt ef ljóst er við hvern er átt, hvern kjósandinn er að kjósa.
34. Lagt er til að 84. gr. verði 83. gr. og jafnframt sé bætt við greinina ákvæði um söfnun og varðveislu kjörskráa.
35. Lagt er til að við bætist ný grein, sem verði 84. gr., þar sem sérstaklega er tekið fram að tilkynna skuli úrslit kosninga og geta þess sérstaklega hve margir atkvæðaseðlar eru auðir og hve margir ógildir. Hér verð ég að skýra það, hæstv. forseti, að í gildandi lögum er hvergi kveðið á um að það beri að tilkynna úrslit kosninga. Nú má kannski segja að það liggi í hlutarins eðli en til þess að öll framkvæmd sé rétt og einnig vegna þess að það er mat nefndarinnar að það beri að tíunda sérstaklega auða seðla og að kjósendur séu að lýsa yfir sérstökum vilja með því að skila auðum seðlum, þá beri að tilkynna það sérstaklega.
36. Lagt er til að 2. mgr. 82. gr. verði með lagfæringu á orðalagi að 1. mgr. 87. gr. Þá er orðalag í upphafi 1. mgr. sem verður 2. mgr. gert skýrara.
37. Lagt er til að við bætist ný grein sem verði 88. gr. um að yfirkjörstjórn skuli senda Hagstofu Íslands skýrslu um kosninguna, ritaða á eyðublöð er Hagstofan lætur í té, samanber ákvæði í 117. gr. laga um kosningar til Alþingis.
38. Lögð er til breyting á 1. og 2. mgr. 85. gr., sem verður 1. mgr. 89. gr., þannig að það sé yfirkjörstjórn í stað undirkjörstjórnar sem boðar til kjörfundar að nýju ef kosning hefur farist fyrir af óviðráðanlegum orsökum. Þá er jafnframt lögð til sú breyting í 3. mgr. 85. gr., sem verði 2. mgr. 89. gr., að það sé yfirkjörstjórn sem getur frestað kosningu í kjördeild eftir að hún er hafin ef um óviðráðanlegar ástæður er að ræða.
39. Lögð er til sú breyting á 86. gr., sem verði 90. gr., að skýrt sé tekið fram að það sé sitjandi sveitarstjórn sem í samráði við yfirkjörstjórn boðar til nýrra kosninga í sveitarfélagi ef nauðsynlegt verður að kjósa á ný. Og það ræðst af því hvort ný sveitarstjórn hefur tekið við eða hvort sú gamla situr hver er þessi sitjandi sveitarstjórn. Þarna er verið að gera þetta ákvæði skýrara.
40. Í 88. gr., sem verði 92. gr., er lagt til að a- og b-liður falli brott. Ákvæði þessi voru sett í upphafi aldarinnar til að vernda kjósendur gegn því sem þá var talinn óæskilegur kosningaáróður. Í dag er ekki farið eftir þessum ákvæðum og þau í raun þverbrotin án þess að gripið sé til viðeigandi viðurlaga, samanber refsiheimild c-liðar 98. gr. laganna. Það er því skoðun nefndarinnar að ákvæðin séu úrelt. Það þarf ekki annað en að lesa greinina, hæstv. forseti, eins og hún birtist í upphaflegu frv. og bera saman við það sem við höfum séð á undanförnum vikum og eflaust mun verða fram undan í komandi sveitarstjórnarkosningum að þessi ákvæði eru algjörlega úrelt og er sjálfsagt að afnema þau.
41. Í 91. gr., sem verði 95. gr., er lagt til að við bætist nýr málsliður þar sem ástæða þykir til að taka fram að jafnframt því sem yfirkjörstjórn gefur út kjörbréf til aðalfulltrúa í sveitarstjórn og til jafnmargra varamanna skuli hún einnig ef þörf krefur gefa út kjörbréf til annarra varamanna sem sæti taka í sveitarstjórn og kjörnir hafa verið í bundnum hlutfallskosningum.
42. Lagt er til að c-liður 98. gr., sem verði 102. gr., falli brott með vísan til þess sem fyrr segir um breytingu á 88. gr. um óleyfilegan kosningaáróður. Þessi grein kveður á um refsingar við ólöglegum kosningaáróðri og þarna þarf að samræma á milli.
Þar með hef ég gert grein fyrir þeim breytingartillögum sem nefndin leggur til. Þær eru mjög viðamiklar, hæstv. forseti, og eins og ég nefndi í upphafi máls míns hygg ég að þær breytingar, sem við leggjum til á frv., muni verða veganesti þeirri nefnd sem dómsmrh. er að setja á laggir og fær það verkefni að endurskoða lög um kosningar til Alþingis en vissulega er ákveðinn munur á kosningum til sveitarstjórna og til Alþingis bæði hvað varðar bundnar og óbundnar kosningar og ýmis önnur framkvæmdaratriði.
Ég vil að lokum geta þess að við meðferð málsins voru uppi allnokkur álitaefni og nokkur atriði sem nefndin ákvað að hreyfa ekki við. Í fyrsta lagi hafa verið býsna skiptar skoðanir innan nefndarinnar hvað varðar þá tímafresti sem eru lagðir til í frv. en ákveðið var að snerta ekki við þeim. Sérstaklega hefur verið gerð athugasemd við það ákvæði sem er nokkuð sérstakt varðandi sveitarstjórnirnar að ný sveitarstjórn tekur ekki við völdum fyrr en 15 dögum eftir kosningar. Þetta gagnrýna sumir og telja eðlilegt að það beri að nota sömu reglu og við alþingiskosningar að nýkjörið þing fái þegar umboð og það sama eigi að gilda um sveitarstjórnir, en þetta hefur verið rökstutt með því að sveitarstjórnir þurfi oft að fá tíma til þess að skipta með sér verkum, skipa í nefndir og fleira slíkt og að svo stöddu leggjum við ekki til breytingar á þessu.
Þá eru ákvæði bæði hvað varðar atkvæðakassa og ákvæði um ritblý og fleira sem eru býsna gamaldags en ég held að við látum nefnd dómsmrn. um að skoða þessi ákvæði betur. Sömu atkvæðakassarnir eru notaðir í kosningum til sveitarstjórna og til Alþingis og því eðlilegt að þetta sé samræmt. En kvartað hefur verið yfir því að þeir atkvæðakassar sem nú eru notaðir séu mjög þungir. Það þurfi fíleflda lögregluþjóna til að koma þeim á milli staða og þetta sé óþarflega óhentugt.
Þá vil ég allra síðast nefna eitt atriði sem snertir það hvort hér væri tímabært að auka réttindi útlendinga, þ.e. útlendinga sem hafa verið búsettir á Íslandi um nokkurt skeið, hugsanlega þrjú til fimm ár, hvort ástæða væri til að auka þennan rétt til annarra, t.d. íbúa frá Evrópska efnahagssvæðinu, en þetta atriði er í raun og veru algerlega órætt hér á landi og verður því að bíða betri tíma.
Í vinnu hv. félmn. var nefnt hvort þær breytingar sem við leggjum til væru aðeins til bráðabirgða, hvort verið væri að tjalda til einnar nætur. Það kann að koma í ljós að vinna við breytingarnar á lögunum um kosningar til Alþingis muni leiða til frekari breytinga á þessum lögum en ég hygg þó að fyrst og fremst sé verið að færa þessi lög nær nútímanum, gera þau skýrari, gera þau auðveldari í framkvæmd og að laga þau að þeim breytingum sem hafa orðið í stjórnmálum og stjórnmálastarfi á undanförnum áratugum.
