Guðný Guðbjörnsdóttir:
Herra forseti. Ég vil byrja á því að taka undir mikilvægi þessarar þáltill. um fjarkennslu til að jafna aðstöðu til náms og vona að hún hljóti framgang hér á Alþingi.
Fjarkennsla hefur nú verið til umræðu í ein 15 ár án þess að þeir draumar sem hún hefur vakið hafi ræst hér á landi að mínu mati. Er ég því alveg innilega sammála síðasta ræðumanni, hv. þm. Einari K. Guðfinnssyni, um að það hefur í raun og veru minna gerst á þessu sviði heldur en við sem vorum bjartsýn fyrir 10--15 árum töldum að mundi gerast.
Í kjölfar opna háskólans í Bretlandi komu upp margar hugmyndir hér á landi, m.a. innan Kennaraháskóla Íslands og Háskóla Íslands, en síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar. Það var í kringum árið 1984 sem við í Kvennalistanum fundum fyrir auknum þrýstingi frá konum úti um allt land um að flytja þingmál af þessum toga til þess að gera m.a. konum sem búa úti á landsbyggðinni kleift að stunda háskólanám eða framhaldsskólanám. Árið 1985 fluttu kvennalistakonur tvö frumvörp sem snerta þessi mál. Það var Guðrún J. Halldórsdóttir sem flutti frv. til laga árið 1985--1986 um fjarnám ríkisins og síðan einnig á sama þingi frv. til laga um fullorðinsfræðslu. Þetta dreg ég fram hér til þess að benda á að síðan eru 12 ár og þær sterku vonarraddir sem heyrðust árið 1985 eru miklu, miklu veikari í dag. Þetta sýnir að ég tel að það séu viss vonbrigði með hvernig til hefur tekist í þessum efnum hér á landi. Þrátt fyrir það góða starf sem hefur verið unnið, bæði innan háskólans, Kennaraháskólans og Háskólans á Akureyri og innan menntmrn. á vissan hátt, þá er þetta að mínu mati enn þá í ákveðnum tilraunafarvegi og hefur ekki borið nógu góðan ávöxt. Núna með tilkomu alnetstengingar flestra skóla í landinu held ég að nýir möguleikar séu að opnast sem þegar er farið að nýta en alls ekki nógu skipulega til þess að jafna aðstöðu til náms. Það finnst mér einmitt mjög gott við þessa tillögu að þetta er tengt saman. Þá á ég við að gera fólki sem býr þar sem ekki eru skólar kleift að stunda t.d. framhaldsskólanám eða háskólanám hér á landi eða möguleika að stunda háskólanám erlendis ef það er ekki í boði hér.
Að þessu sögðu vil ég jafnframt minna á að nám af þessu tagi krefst mjög mikils aga og það er mín reynsla af kennslu við Háskóla Íslands að það er alls ekki nóg að hafa góðar tölvugræjur. Það þarf að hafa mannafla til þess að fylgja eftir, til þess að hitta fólk reglulega og það þarf síðast en ekki síst góð námsgögn eins og menntmrh. kom réttilega inn á fyrr í umræðunni. Það þarf einnig að vera alveg skýrt að nám af þessu tagi verður ekki stundað ofan á tvöfalda vinnu eins og mér fannst sumir vildu binda vonir við, að núna ætti að vera hægt að stunda nám ofan á jafnvel tvöfalda vinnu af því að tölvugræjurnar eru komnar og einhver kúrs er í boði með fjarnámi. Þessi bjartsýni er núna fyrir bí. Fólk er búið að átta sig á því að þetta er mikil vinna þrátt fyrir góðar græjur.
Ég vil fagna góðum undirtektum hæstv. menntmrh. hér áðan. Það er alveg ljóst að hann áttar sig á mikilvægi námsefnis fyrir nám af þessu tagi og það er einmitt þar sem hnífurinn stendur í kúnni að mínu mati varðandi nám, segjum á grunnskólastigi og framhaldsskólastigi, þar sem það þarf íslenskt námsefni og töluvert fjárframlag til þess að búa það til. Sem sagt, tölvurnar og tölvubúnaðurinn er fyrsta skrefið en námsefnið er stóra og dýra málið og það hefur ekki verið nægilega mikið unnið á því sviði. Að mínu mati hefur tekist vel til í þessu skipulagsleysi. Einstakir skólar hafa tekið sig til, t.d. Verkmenntaskólinn á Akureyri eins og kemur fram í ágætri greinargerð með þessari tillögu, en það er alveg ljóst að námsefnisgerðina verður að styrkja ef þetta á að verða hluti af skipulögðu námi.
Ég vil benda á að samskipti á milli framhaldsskóla hér á landi og við t.d. skóla erlendis hafa verið lífleg vegna tölvutækninnar og einnig má nefna gott verkefni sem nú er í gangi í Menntaskólanum á Laugarvatni við að tengja þann skóla við umhverfið. Þetta er hagnýting á tölvutækninni sem er allt annað en að hagnýta tölvutæknina í skipulögðu fjarnámi til þess að auka jafnrétti til náms. Það finnst mér alveg hafa vantað hér og þess vegna er þessi tillaga mjög tímabær og ég vona að það náist samstaða um framgang hennar. Ég tel sem sagt að 15 ára tilraunir á þessu sviði hafi sýnt árangur en mjög tímabært sé orðið að formfesta þetta nám mun betur fyrir öll skólastig.
Herra forseti. Ég er að segja að ég tel að það sé mikill munur á því að hagnýta tölvutækni á Íslandi og að hagnýta hana skipulega til fjarnáms til að jafna aðstöðu til náms. Menntmrn. virðist hafa nokkuð skýra stefnu í fyrra atriðinu en ég tel að hið síðara sé enn á tilraunastigi og við séum ekki komið mikið lengra en fyrir 10 árum síðan. Þær vonir sem við höfðum þá hafa ekki ræst og því sé mikilvægt að móta skýra stefnu og fylgja henni eftir þá er nauðsynlegt að setja fjármagn til þess sem hingað til hefur skort.
Í nýlegri (Forseti hringir.) skýrslu OECD um Ísland eru látnar í ljós áhyggjur af því hve brottfall er hátt í framhaldsskólum og þar eru nefndar þær leiðir að t.d. mætti opna lánasjóðinn fyrir fleiri framhaldsskólanemum. Ég tel að önnur leið sé að formfesta nám af þessu tagi því að það kostar ríkið mjög mikið að hafa svona hátt brottfall nemenda og það mundi borga sig að mati OECD að kosta töluverðu til.