Guðrún Helgadóttir:
Hæstv. forseti. Það vill svo til að ég var formaður hv. heilbr.- og trn. þegar lögin frá 1981 voru sett og er nú eiginlega hreykinn af því hve lengi þau hafa enst. En mér er það minnisstætt að fyrir nýgræðing þá, hér á hinu háa Alþingi, var mikil vinna lögð í þá lagasetningu.
Ég ætla því að leyfa mér, þó að ég taki undir það með öðrum hv. þm. að við höfum haft takmarkaðan tíma til að skoða þetta frv. reglulega vel, að gera smávægilegar athugasemdir til áminningar fyrir nefndina þar sem ég á ekki sæti í henni sjálf.
Fyrst er til að taka að ég sé ekki að í frv. séu nein ákvæði um hvernig hið háa Alþingi getur fylgst með framkvæmd laganna. Eins og segir í 20. gr. skal við stofnunina starfa forstjóri sem er skipaður af ráðherra til fimm ára í senn en engin stjórn skal vera yfir stofnuninni.
Nú skal ég ekkert endilega hafa á móti því. Það er ekkert að því að forstjóri ásamt faglegum stjórnendum hinna ýmsu sviða myndi stjórn stofnunarinnar. En ég tel samt að það sé mjög mikilvægt að hið háa Alþingi hafi einhverja möguleika á að fylgjast með framkvæmd laganna og vildi því spyrja hvort ekki væri ástæða til að það ákvæði yrði sett inn í lögin að stofnunin skuli skila hinu háa Alþingi skýrslu árlega og skuli hún rædd hér í þingsölum. Ég held að það sé mjög hættulegt ef Alþingi er svipt öllum möguleikum til að hafa eftirlit með starfsemi stofnunarinnar.
Ég tel ekki ástæðu til að endurtaka athugasemdir þeirra hv. þm. sem hér hafa talað, en ég ætla aðeins að minnast á 9. gr. Það er eins og Kató gamli sé kominn í ræðustól. Það er auðvitað óþolandi að umhverfismál á varnarsvæðum sé undir valdi utanrrh. Það er fráleitt þó að mér sé ljóst að varnarsamningurinn er þarna eilífur akkilesarhæll. Það er fráleitt að í okkar litla landi skuli ekki öll umhverfismál heyra undir hæstv. umhvrh. En eins og ég segi, þetta er athugasemd sem er svona árviss um alla hluti sem varða stjórn þessa varnarsamfélags.
Það er 18. gr. sem mig langar aðeins að spyrja hæstv. ráðherra um eða vekja athygli hans á. Ég get ekki að því gert að mér finnst þessi ákvæði mjög flókin og ég gæti séð fyrir mér að það kynnu að verða árekstrar. Hér segir, með leyfi hæstv. forseta:
,,Ríkið starfrækir stofnun sem nefnist Hollustuvernd ríkisins og annast hún eftirlit með framkvæmd laga þessara og er stjórnvöldum til ráðuneytis um málefni er undir lögin falla.
Stofnunin hefur yfirumsjón með heilbrigðiseftirliti og mengunarvörnum og skal sjá um vöktun og að rannsóknir þessu tengdar séu framkvæmdar.
Stofnunin fer því aðeins með beint eftirlit að lög mæli svo fyrir eða ráðherra ákveði það með reglugerð að höfðu samráði við stofnunina þegar um landið allt er að ræða og við heilbrigðisnefndir þegar um einstök svæði er að ræða.``
Ég spyr því: Er þetta ekki óþarflega flókið og er ekki hætta á að þarna kynnu að koma upp vafamál, hvað heyrði undir hvern? Nú þekkjum við hv. þingmenn að þó það standi á ótal stöðum í hverjum lagabálki að ráðherra skuli setja reglugerð þá hefur annað eins komið fyrir að ráðherra hafi alls enga reglugerð gert eða allt of fáar þannig að mál geta verið skilin eftir í lausu lofti þó að til séu ákvæði um að reglugerð skuli sett. En ég vil benda hæstv. ráðherra á eða spyrja hann hvort þetta sé hægt að orða eitthvað skýrar eða jafnvel einfalda.
Það sama gildir um 32. gr. Ég tek fram, hæstv. forseti, að ég eins og aðrir hér leit yfir þennan bálk svona heldur í fljótheitum. Tíminn var ekki mikill. En í 32. gr. kemur aftur að því að mér finnst heldur ónákvæmt lagaákvæði, en þar segir, með leyfi hæstv. forseta:
,,Rísi ágreiningur milli heilbrigðisnefndar og sveitarstjórna um framkvæmd laga þessara skal vísa málinu til fullnaðarúrskurðar ráðherra.``
Mér finnst nefnilega að þegar ágreiningur rís, er sá ágreiningur þá ekki búinn áður að fara til annarra úrskurðaraðila sbr. 31. gr. því þar segir, með leyfi hæstv. forseta:
,,Rísi ágreiningur um framkvæmd laganna, reglugerða settra samkvæmt þeim, heilbrigðissamþykkta sveitarfélaganna og/eða ákvarðana yfirvalda er heimilt að vísa málinu til sérstakrar úrskurðarnefndar. Þetta gildir þó ekki í þeim tilvikum þegar umhverfisráðherra fer með úrskurðarvald samkvæmt lögunum, sbr. ákvæði 32. gr., eða gefur út starfsleyfi samkvæmt ákvæðum 1. mgr. 6. gr.``
Mér þykir þetta satt best að segja dálítið óljóst, þ.e. annars vegar að rísi ágreiningur um framkvæmd laganna skulu úrskurðarnefndir skera úr um ágreininginn, en rísi ágreiningur milli heilbrigðisnefndar og sveitarstjórna skal vísa málinu til fullnaðarúrskurðar ráðherra. Er það að undangenginni meðferð í úrskurðarnefnd? Ég verð að játa satt best að segja að ég skil þetta ekki alveg og ég held að þetta hljóti að vera óþarflega flókið.
Ég skal, hæstv. forseti ekki lengja mál mitt. Það voru þessi atriði sem ég hnaut um. Það er góð regla þegar eldri lög eru endurskoðuð og ný sett að reynt sé sem allra mest að skýra lögin, gera þau aðgengilegri og meira afgerandi, en forðast að flækja þau meira en kannski mátti gagnrýna í fyrri lögum þannig að almennt þykir mér góð regla að eldri lög sem endurskoðuð eru séu frekar einfölduð heldur en að hið gagnstæða eigi sér stað. Að öðru leyti vona ég að hv. umhvn. veiti frv. brautargengi og það verði að lögum á þessu þingi, en ég tek undir það að ég held að þetta sé afskaplega mikilvæg lagasetning sem beri að skoða mjög vel.
Ég endurtek þessa áminningu mína um að eitthvað það verði gert sem tryggi að hið háa Alþingi geti haft eftirlit með framkvæmd þessara laga og bendi á að eðlilegt væri að Alþingi fengi skýrslu árlega og að hún yrði rædd í þinginu.