[prenta uppsett í dálka] 15. fundur, 123. lþ.
Samgönguráðherra (Halldór Blöndal):
Herra forseti. Með þessu frv. er lagt til að breytt verði ákvæðum björgunarkafla siglingalaga. Frv. er samið af nefnd sem ég skipaði 11. apríl 1997 og í áttu sæti Guðmundur Sigurðsson lögfræðingur, sem jafnframt er formaður nefndarinnar, Bjarni Þórðarson tryggingastærðfræðingur, Guðný Björnsdóttir lögfræðingur, Benedikt Bogason lögfræðingur og Jón Finnbjörnsson lögfræðingur, en starfsmaður nefndarinnar var Gustav Magnús Siemsen skipstjóri.
Breytingar þær sem frv. felur í sér byggja á alþjóðasamningi um björgun frá 1989 sem leysti af hólmi eldri samninga um sama efni frá 1910. Ástæður alþjóðasamningsins frá 1989 má fyrst og fremst rekja til þess er olíuskipið Amoco Cadiz fórst við Frakklandsstrendur í mars 1978 sem hafði í för með sér mikið umhverfistjón. Með frv. er verið að leiða í lög hér á landi alþjóðlega björgunarsamninginn frá 1989. Ísland undirritaði hvorki samninginn frá 1910 né fullgilti hann en tekið hefur verið mið af honum í núgildandi siglingalögum. Ísland var heldur ekki eitt þeirra landa sem undirritaði samninginn frá 1989 en miðað er við að gerð verði tillaga um fullgildingu hans ef frv. þetta verður að lögum.
Alþjóðlegi björgunarsamningurinn frá 1989 öðlaðist gildi 14. apríl 1996 þegar eitt ár var liðið frá því að 15 ríki höfðu samþykkt hann. Meginatriði frv. er eftirfarandi:
Samkvæmt gildandi siglingalögum eiga björgunarreglurnar fyrst og fremst við um björgun á skipi eða farmi um borð í skipinu eða sem verið hefur um borð. Björgun mannslífa sem slík veitir ekki rétt til björgunarlauna en getur þó haft áhrif við ákvörðun björgunarlauna.
Með samningnum frá 1989 sem frv. þetta byggir á gilda nýjar björgunarreglur, einnig um lausafé sem er ekki í neinum tengslum við skip. Það er jafnframt nýmæli að nú er lagt til að björgunarreglur siglingalaga taki ekki aðeins til björgunar á sjó, heldur á jafnt við um björgun á ám eða vötnum.
Í 9. gr. björgunarsamningsins er miðað við að strandríki hafi rétt til að gera ráðstafanir í samræmi við reglur þjóðaréttar til að vernda strandlengju sína. Í því efni hefur verið litið svo á að því nær ströndum viðkomandi ríkis sem mengunarhætta kemur upp, því meiri líkur eru á að réttur til að grípa inn í sé fyrir hendi. Meginreglan í björgunarrétti er reglan um ,,no-cure, no-pay`` sem útleggst --- engin björgun, engin björgunarlaun.
Með samningnum frá 1989 og frv. þessu er það nýmæli að gerð er undantekning frá þessari meginreglu sem felst í því að björgunarmaður, sem unnið hefur að björgun skips sem eitt og sér eða ásamt farmi hefur falið í sér hættu á umhverfistjóni, á rétt á að fá sérstaka þóknun sem svarar kostnaði hans við björgunarvinnuna þó svo að honum hafi ekki tekist að koma í veg fyrir eða draga úr umhverfistjóni. Samningurinn frá 1989 kveður á um að hverju ríki sé í sjálfsvald sett hvort björgunarreglurnar verði látnar gilda um skip í eigu ríkisins. Almenna reglan á Norðurlöndunum er sú að björgunarreglur siglingalaga taka einnig til skipa í eigu ríkisins. Hér er lagt til að þessi meginregla verði áfram í gildi hér á landi.
Herra forseti. Ég sé ekki ástæðu til að hafa fleiri orð um efni þessa frv. Ég vísa til ítarlegrar greinargerðar sem fylgir frv. og minni á að frv. var lagt fram á síðasta þingi en varð ekki útrætt svo þingmönnum og nefndarmönnum samgn. er frv. kunnugt.
Ég legg til að frv. verði vísað til 2. umr. og hv. samgn.
