[prenta uppsett í dálka] 32. fundur, 123. lþ.
Frsm. allshn. (Sólveig Pétursdóttir):
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti og brtt. allshn. á þskj. 320 og 321 um frv. til laga um breyting á almennum hegningarlögum, nr. 19/1940, með síðari breytingum, refsiábyrgð lögaðila.
Nefndin fjallaði ítarlega um málið, fékk gesti á sinn fund og aflaði umsagna um málið.
Í frumvarpinu er lagt til að sett verði almenn ákvæði í almenn hegningarlög um refsiábyrgð lögaðila og er lagt til að inn í hegningarlögin verði tekin ákvæði um skilyrði slíkrar refsiábyrgðar, hverjir geti sætt henni og hvaða viðurlög komi þar til greina. Í almennum hegningarlögum, nr. 19/1940, er byggt á persónulegri refsiábyrgð og persónubundnum viðurlögum og gera lögin ekki sérstaklega ráð fyrir að lögð sé refsiábyrgð á lögaðila.
Frv. þessu er ætlað að bæta úr því en rétt er að taka fram að með frumvarpinu er þó ekki lagt til að í hegningarlögunum sé kveðið á um að lögaðilar beri almennt refsiábyrgð til jafns við einstaklinga, og felur það ekki í sér sjálfstæða refsiheimild en setur hins vegar það almenna skilyrði fyrir refsiábyrgð lögaðila að í sérrefsilögum sé að finna heimild til þess að refsa lögaðilum.
Á fundum allshn. var sérstaklega fjallað um ákvæði 1. gr. frv. en í c-lið 1. gr. er að finna þá meginreglu að refsiábyrgð lögaðila sé bundin því að einhver á hans vegum hafi með saknæmum hætti unnið refsinæman eða ólögmætan verknað í starfsemi lögaðilans. Jafnframt kemur fram í ákvæðinu að í sérrefsilögum megi kveða á um frávik frá þessu skilyrði. Rétt er að taka fram varðandi þetta ákvæði að það er skilningur allshn. að veigamikil rök þurfi að vera fyrir hendi til þess að víkja frá meginreglu um sök. Þá telur nefndin mjög nauðsynlegt að rök fyrir því að vikið er frá meginreglunni liggi ljós fyrir við lögfestingu slíkra ákvæða.
Við umfjöllun nefndarinnar um málið kom fram sú ábending að ekki væri samræmi á milli ákvæða laga um refsiábyrgð lögaðila. Í ljósi þessa telur allshn. brýnt að heildstæð endurskoðun fari fram á þeim ákvæðum laga sem leggja refsi\-ábyrgð á lögaðila þannig að samræmi verði milli ákvæðanna. Leggur nefndin til að frv. verði samþykkt en að gerðar verði minni háttar breytingar á tveimur ákvæðum þess í samræmi við ábendingar sem nefndinni bárust.
Í fyrsta lagi leggur nefndin til þá breytingu á a-lið 1. gr. að fellt verði brott úr greininni ákvæði þess efnis að lögaðila verði gerð svipting starfsréttinda. Í ákvæðinu er fjallað um refsingar og telst svipting starfsréttinda ekki til eiginlegra refsinga. Því þykir nefndinni óeðlilegt að mæla fyrir um slíkt í umræddu ákvæði.
Þá leggur nefndin til tvær breytingar á c-lið 1. gr. Annars vegar er lagt til að orðið ,,einhver`` í 1. málsl. ákvæðisins falli brott. Hins vegar er lagt til að við greinina bætist nýr málsliður þar sem kveðið er á um að lögaðila verði gerð refsing þó að ekki verði staðreynt hvaða aðili á hans vegum hafi framið refsinæman eða ólögmætan verknað. Er breytingin lögð til þar sem ákvæði frv. þykir ekki kveða nægilega skýrt á um það að ekki sé nauðsynlegt að staðreyna hvaða maður á vegum lögaðilans hafi gerst sekur um verknaðinn heldur sé nægilegt að sýnt hafi verið fram á að refsiverður verknaður hafi verið framinn af einhverjum á hans vegum.
Undir nál. þetta skrifa Sólveig Pétursdóttir, Jón Kristjánsson, Jóhanna Sigurðardóttir, Árni R. Árnason, Kristín Halldórsdóttir, Siv Friðleifsdóttir, Kristján Pálsson og Ögmundur Jónasson.
