[prenta uppsett í dálka] 66. fundur, 125. lþ.
Flm. (Guðmundur Hallvarðsson):
Herra forseti. Ég flyt frv. til laga um breytingu á siglingalögum nr. 34 19. júní 1985, með síðari breytingum. Meðflm. mínir eru Gísli S. Einarsson, Guðjón Guðmundsson, Kristinn H. Gunnarsson og Kristján Pálsson.
1. gr. frv. hljóðar svo, með leyfi forseta:
,,Eftirfarandi breytingar verða á 220. gr. laganna: Á eftir 3. mgr. kemur ný málsgrein, svohljóðandi:
Ef erlent skip skv. 2. og 3. mgr. er rekið eða gert út af íslenskum aðila eða er í ferð á hans vegum er honum heimilt að krefjast þess að sjópróf séu haldin vegna atvika sem tilgreind eru í 2. og 3. mgr., með sömu skilyrðum og þar greinir. Ef áhöfn eða hluti áhafnar eru jafnframt í íslensku stéttarfélagi er viðkomandi stéttarfélagi heimilt að krefjast þess að sjópróf verði haldin vegna sömu atvika.``
Í greinargerð segir svo, með leyfi forseta:
Síðari ár hefur mjög færst í vöxt að íslenskar skipaútgerðir noti í rekstri sínum skip sem skráð eru annars staðar en á Íslandi en manni þau eigi að síður með íslenskri áhöfn, alfarið eða að hluta til. Íslensk löggjöf hefur ekki náð að fylgja þessari þróun að öllu leyti og er í sumum tilfellum nauðsynlegt að laga löggjöfina að þessum veruleika. Má í því sambandi meðal annars benda á breytingu sem gerð var á lögum nr. 117/1993, um almannatryggingar, á haustþingi 1997 um að slysatryggja íslenska sjómenn sem starfa um borð í erlendum skipum sem gerð eru út af íslenskum aðilum.
Samkvæmt siglingalögum er einungis Siglingastofnun Íslands og rannsóknarnefnd sjóslysa heimilt að krefjast sjóprófs þegar um er að ræða erlend skip og skiptir þá engu þótt skipin séu rekin eða gerð út af íslenskum aðilum og mönnuð með íslenskri áhöfn. Upp hafa komið tilvik þar sem slíkt hefur verið til baga og má í því sambandi nefna alvarlegt vinnuslys um borð í kaupskipi sem var í leigu hjá íslenskri útgerð en sigldi undir erlendum fána. Í því tilfelli var útgerðaraðilanum mjög umhugað um að haldin yrðu sjópróf til þess að fullnægjandi sönnun fengist um aðdraganda slyssins.
Sem kunnugt er segir svo í lögum um slys á sjómönnum að þar er ekki um hlutlæga ábyrgð útgerðarmanns, heldur verður sjómaður í hverju tilfelli að sanna sök til að eiga von um að fá bætur. Það er miðað við það sem allir eru sammála um, jafnt útgerðaraðilar sem fulltrúar stéttarfélaga sjómanna, um nauðsyn þess að þetta mál nái fram að ganga.
Mikilvægt er að tryggja bæði stéttarfélögum íslenskra sjómanna og útgerðaraðila skipsins rétt til þess að krefjast sjóprófs í slíkum tilfellum þegar um slys er að ræða annaðhvort um borð í skipum undir erlendum fánum sem eru á svokölluðum þurrleigusamningi, þar er um að ræða að áhöfnin öll er þá íslensk eða þar sem um leigu er að ræða þá er það oft að útgerðin hefur þá sent um borð fulltrúa sinn, sem er þá skráður sem ,,supercargo`` eða sá sem fylgist með losun og lestun skipsins, þá er venjulega um Íslending að ræða eða allir aðrir áhafnarmeðlimir erlendir. Það var í því tilfelli í Argencia í Nýfundnalandi þegar eini Íslendingurinn um borð í þessu erlenda skipi, sem var í leigu íslenskrar kaupskipaútgerðar, lenti í slysi en ekki var hægt að biðja um sjópróf hér á landi laganna vegna.
Þetta er sett fram til þess að auka réttaröryggi viðkomandi sjómanna og útgerðar þannig að tryggt verði fullnægjandi sönnun á tildrögum slysa og þannig megi með fyrirbyggjandi aðgerðum koma í veg fyrir frekari slys í framtíðinni.
Frv. gerir ráð fyrir að útgerðaraðilum verði tryggður réttur til að krefjast sjóprófa vegna atvika sem verða um borð í skipum sem þeir hafa í rekstri sínum að uppfylltum skilyrðum 2. og 3. mgr. 220. gr. laganna. Auk þessa er íslenskum stéttarfélögum tryggður sami réttur þó að því tilskildu að um sé að ræða skip sem rekin eru eða gerð út af íslenskum útgerðaraðilum. Tekið skal fram að ákvæði frv. ber að túlka með þeim fyrirvara sem greinir í 1. gr. siglingalaga um að virða beri reglur þjóðarréttarins við slík sjópróf við mat á því hvort þau verði haldin. Útgerðaraðili í frv. tekur hvort tveggja til útgerðaraðila kaupskipa og fiskiskipa, hvort sem félög eða einstaklingar standi að slíkum rekstri.
Virðulegi forseti. Að lokinni þessari umræðu legg ég til að málinu verði vísað til 2. umr. og hv. samgn.
