Árni R. Árnason:
Herra forseti. Það verður að segjast að ekki þarf stórar þúfur til að velta hlössum í þinginu. Þetta mál er afskaplega lítið fyrir mann að sjá eða fyrir frv. að sjá en hefur valdið miklum og jafnvel flóknum umræðum. Þó verður því miður að segjast, herra forseti, að mikið af þeim umræðum er næstum því orðaskak um hluti sem mér sýnist ekki skipta efnislega miklu máli. Ég tel til að mynda ekki skipta máli fyrir framgang málsins hvernig hefur gengið fyrir sig skráning hlutafélagsins TNets í hluafélagaskrá vegna þess að það hlýtur endanlega að bíða eftir niðurstöðu þessa máls í Alþingi, þ.e. heimild Landsvirkjunar til að taka þátt í fyrirtækinu.
Efnislega virðist mér frv. varða þá spurningu hvort opinberu fyrirtæki eigi að vera heimilt að koma eigum sínum sem eru að sumu leyti sérhæfðar en varða öryggi í starfsemi þess fyrirtækis og öryggi í afhendingu vörunnar til viðskiptavina þess, þ.e. raforkunnar. Verðmætin eru sem sagt fjarskiptanet fyrirtækisins sem hefur hingað til verið notað einungis í eigin þágu og aðrir hafa ekki fengið að nota þó að öryggi annarra hafi legið við. Merkilegast er, herra forseti, að fyrir nokkrum árum vakti það litla umræðu á hinu háa Alþingi að sama fyrirtæki mætti með eignum sínum og þekkingu á sviði verkfræði ganga til eignaraðilar í verkfræðifyrirtækjum og keppa við önnur slík en það þykir með öllu óferjandi af hálfu nokkurra hv. þm. í þessu máli. Þá hljótum við að velta fyrir okkur, hvers vegna? Ég hlýt að segja þá skoðun mína að ég get verið sammála þeim sem telja það varasamt að hleypa einkaleyfisaðilum eins og Landsvirkjun í samkeppni á öðru sviði þar sem einungis ríkir samkeppni, þ.e. ef þar væru einungis starfandi aðilar sem eingöngu starfa á því samkeppnissviði en því er nú ekki að heilsa.
Þá kemur aftur spurningin sem varðar Landsvirkjun en ekki aðra aðila, a.m.k. ekki alla aðra aðila, að Landsvirkjun býr við undanþágu frá sköttum og skyldum. Þá verður þess enn að geta, herra forseti, að allt þetta á við um núverandi eigendur samkeppnisaðilans, Irju, í þessu máli. Eigandinn er nefnilega fyrirtæki sem er að fullu eða nær öllu í eigu Reykjavíkurborgar eða Orkuveita Reykjavíkur sem er undanþegin sköttum og skyldum, stendur í rekstri í einkaleyfisstarfsemi og nýtur þar engrar samkeppni. Mér finnst því svolítið sérkennilegt ef við ættum að fara að líta svo á að það mundi teljast til hagsbóta því fyrirtæki að fá ekki samkeppni við Landsvirkjun. Þá hlýtur maður að spyrja, hver er afstaða eigandans sem er innan þeirra beggja og fer með nær allan eignarhlut í Línu.Neti sem á alla Irju og er nærri því helmingseigandi í Landsvirkjun, þ.e. Reykjavíkurborg? Er Reykjavíkurborg virkilega mótfallin því að Landsvirkjun megi taka þátt í samkeppni í fjarskiptaviðskiptum? Mér sýnist það ekki liggja fyrir. Það eina sem liggur fyrir, herra forseti, er að eigandi Irju sagði það framan af í þessu máli að Irja væri lítið fyrirtæki einkaaðila, nánast einyrkja í samkeppni við risa. En það verður að viðurkennast að núverandi eigandi Irju er ekki lítill einyrki, heldur Reykjavíkurborg. Ég hef þá trú á þessum aðilum að ég tel að hvorki Orkuveita Reykjavíkur og dótturfyrirtæki hennar né heldur Landsvirkjun muni fara sér að voða í samkeppninni á Íslandi. Einhverjir hafa sagt að þarna væri í raun ekki um að ræða samkeppni þessara aðila heldur Motorola eða Nokia. Og þá verð ég að segja að vorkunnsemi mín er gjörsamlega horfin. Ég hef engar áhyggjur af því að þeir fari sér að voða á Íslandi. En ég tel skipta máli að koma verðmæti opinberra fyrirtækja, sem við eigum að sjá um sem best fyrir þannig að verðmætin nýtist. Og sú leið hefur einfaldlega verið valin áður bæði í málefnum Landsvirkjunar og annarra, að fara ekki þá leið að leigja einhverjum aðgang heldur að leyfa þeim fyrirtækjum sjálfum að velja endanlega hvernig það verður gert og jafnvel með því að eignast aðild, eignarhlut í fyrirtækjum í öðrum greinum.
Auðvitað væri eðlilegast, herra forseti, að við gerðum bragarbót á þessu og gerðum Landsvirkjun snöggvast að hlutafélagi og raforkustarfsemi snöggvast að samkeppnisgrein. Hún er nógu stór til þess að mínu mati og allar grannþjóðir okkar hafa séð þennan kost vænstan og telja sig í dag hafa fengið með því verulegan efnahagslegan ávinning, ekki hvað síst fyrir neytendur í þeim löndum. En við höldum enn þá í gamla sovétið.
Ég verð að viðurkenna, herra forseti, að ég tel alveg ljóst að þó svo að í þessu máli hafi stundum verið slegið upp við okkur atriðum sem við höfum efast um, t.d. um það að þessi kerfi, TETRA-kerfin, geti ekki talað saman, það er rétt að þau geta það ekki núna, en því veldur ekki að vélbúnaður sé ekki breytanlegur, heldur þarf að laga hugbúnað. Það þarf að laga hugbúnað í tölvunum til þess að þær geti talað saman og það hefur reynst auðvelt öllum öðrum fjarskiptakerfum sem starfa og lifa á tölvum. Þess vegna verð ég að álíta að þess muni ekki verða langt að bíða að tölvurnar sem stýra TETRA-kerfunum geti talað saman og afgreitt símtöl hver frá annarri.
Ég velti því líka fyrir mér hvers vegna kemur fyrir okkar sjónir, herra forseti, nýlega greinargerð sem segir að vegna þess að hugsanlega þurfi samningshafi við hið opinbera að sæta samkeppni um þessa þjónustu á suðvesturhorninu, muni nauðsynlegt að taka samninginn upp. Ég verð að viðurkenna að ég tel mig hvergi geta séð í þeim samningi að hann hvíli á þeirri forsendu að samningshafinn njóti einkaleyfis og starfi alls ekki í samkeppni. Eða á virkilega að reyna að segja okkur og telja okkur trú um það að þegar ríkið, opinber aðili, kaupir þjónustu á samkeppnismarkaði, þá sé það skilyrði að sá sem fái ríkisviðskiptin njóti þess að vera einangraður og starfi án allrar samkeppni? Ég held að það sér gjörsamlega vonlaust að telja manni trú um slíka firru.
Ég held að öll þau efnisatriði sem á stundum í athugun þessa máls virtust ástæða til efasemda hafi öll gufað upp hvert á fætur öðru, og við stöndum núna uppi með þá stöðu í málinu að samkeppnin er þegar fyrir hendi og það varðar verðmæti eigna opinberra fyrirtækja að fá heimild til þess að taka þátt í henni. Þar eru á ferðinni opinber fyrirtæki sem íslensk stjórnvöld eru þegar búin að skuldbinda til að muni innan fárra ára standa í samkeppni á sínu eigin sviði, þ.e. Landsvirkjun og Orkuveita Reykjavíkur. Ég tel alveg einsýnt að við afgreiðum þetta mál jákvætt.