Frsm. minni hluta efh.- og viðskn. (Jóhanna Sigurðardóttir):
Herra forseti. Ég mæli fyrir minnihlutaáliti efh.- og viðskn. sem ég stend að ásamt hv. þm. Margréti Frímannsdóttur. Meginniðurstaða okkar er að geta ekki tekið undir þá rýmkun á fjárfestingarheimildum sem þetta frv. ríkisstjórnarinnar kveður á um. Í frv. er leitað eftir heimild til að rýmka fjárfestingarheimildir sjóðanna á innlendum verðbréfum og hlutabréfum, erlendum verðbréfum og hlutabréfum sem og að rýmka heimildir þeirra til að fjárfesta í óskráðum bréfum.
Samkvæmt því sem tíundað er og fram kemur í nokkuð ítarlegu áliti minni hlutans er ljóst að þó örfáir lífeyrissjóðir hafi nýtt sér svigrúm til fjárfestinga sem nú er í gildandi lögum virðist enn verulegt svigrúm til skuldabréfa- og verðbréfakaupa samkvæmt ákvæðum laganna. Það verður því að teljast vafasamt, eins og reyndar Fjármálaeftirlitið bendir á, að nauðsynlegt sé að rýmka heimildir sjóðanna til fjárfestinga eins og gert er með þessu frv. Ljóst er að auknar heimildir til fjárfestinga í innlendum og erlendum verðbréfum og hlutabréfum, eins og frv. gerir ráð fyrir, hafa í för með sér verulega gengisáhættu fyrir lífeyrissjóðina og geta þrýst upp vöxtum til skemmri tíma litið.
Með frv. fá lífeyrissjóðirnir heimild til að fjárfesta í erlendum gjaldmiðlum allt að 50% af hreinni eign sjóðanna sem er yfir 500 milljarðar kr., en eignir sjóðanna hafa vaxið á þremur árum frá árslokum 1996 til ársloka 1999 um nálægt 200 milljörðum kr. eða um 65%. Við erum ekki að tala um neitt smáræði, herra forseti. Við erum að tala um að það megi fjárfesta t.d. allt að 50% af hreinni eign sjóðanna, um 250 milljarða, erlendis. Við getum borið upphæðirnar saman við fjárlög íslenska ríkisins og þá sjáum við um hvaða stærðir við erum að tala. Það er ljóst að fjárfestingarstefna sjóðanna getur haft gífurlega mikil áhrif á allt efnahagsumhverfið, svo sem vaxtastig og gengi. Því er nauðsynlegt að eðlilegt eftirlit og leikreglur gildi um fjárfestingu sjóðanna, enda er einnig um skyldubundinn lífeyrissparnað að ræða. Það er eðlilegt, áður en rýmkuð verður heimild sjóðanna til fjárfestinga í innlendum og erlendum verðbréfum, að Fjármálaeftirlitið leggi mat á áhættustýringu sjóðanna í heild. Sjóðirnir virðast nú í auknum mæli beina fjármagni sínu á erlendan hlutabréfamarkað í stað innlenda markaðarins enda eiga sjóðirnir nú mun meira í erlendum hlutabréfum en innlendum. Seðlabankinn hefur reyndar lagt til, í tillögu sem þeir komu fram með í nefndinni, að samhliða því að takmarka eigi áhættu á erlendum gjaldmiðlum í heild við 50% af hreinni eign lífeyrissjóðanna verði kveðið á um áhættu á einstökum myntum, að hún megi ekki fara upp fyrir ákveðið mark. Nefnd voru 20--30% í því sambandi en meiri hluti efh.- og viðskn. féllst ekki á þá tillögu. Reyndar kom fram í svörum við fyrirspurnum, sem sérstaklega voru lagðar fyrir bæði Seðlabanka, Fjármálaeftirlitið og Verðbréfaþing, að Seðlabankinn teldi ekkert knýja sérstaklega á um að rýmka heimildir lífeyrissjóðanna.
Ég vil líka nefna að Fjármálaeftirlitið telur vafasamt að tímabært sé að rýmka heimildir til fjárfestinga eins og frv. gerir ráð fyrir. Það bendir á að rýmkunin taki til alls kyns verðbréfa sem ekki uppfylla skilyrði sem aðrar fjárfestingar lífeyrissjóðanna lúta. Fjármálaeftirlitið segir einnig í umsögn sinni að fjárfestingar lífeyrissjóða í Evrópu 1997 í hlutabréfum og öðrum verðbréfum hafi verið undir 35% í öllum tilvikum nema hjá breskum, írskum og hollenskum lífeyrissjóðum en 35% hlutfallið er það sama og er í núgildandi lögum og flestir lífeyrissjóðir í Evrópu eru með heimildir innan þeirra marka. Frv. kveður hins vegar á um að fara með þessa heimild alveg upp í 50%.
Einnig var ekki talin ástæða af meiri hluta nefndarinnar til að fara að því sem Fjármálaeftirlitið benti á en það gerði athugasemd við 10. gr. frv. Þar er gert ráð fyrir að lífeyrissjóðir sem njóta bakábyrgðar ríkis, sveitarfélaga og banka verði undanþegnir 2. gr. laganna sem mælir fyrir um lágmarksstærð sjóðs, þ.e. að a.m.k. 800 sjóðfélagar skuli að jafnaði greiða iðgjald til lífeyrissjóðs ella skuli hann tryggja sig með öðrum hætti. Tilgangurinn með tilvitnuðu lagaákvæði er að tryggja lágmarksáhættudreifingu í rekstri lífeyrissjóðs. Bendir Fjármálaeftirlitið á að flestir lífeyrissjóðir sem hér um ræðir séu nú þegar með verulegan halla á skuldbindingum, þ.e. að verulega vanti upp á að eignir standi undir lofuðum skuldbindingum.
Ég vildi halda til haga því sem Fjármálaeftirlitið benti á. Þeir lögðu áherslu á þá auknu áhættu sem felist í breytingu skv. 10. gr. sem bætist ofan á þann halla sem fyrir er hjá umræddum sjóðum. Meginástæða þess að við skilum séráliti og vísum allri ábyrgðinni á stjórnvöld, sem að þessu frv. standa, er að við teljum að ekkert knýi sérstaklega á um að rýmka þessar heimildir núna. Við færum rök fyrir því í nál. okkar. Við styðjumst líka við sjónarmið Seðlabankans og Fjármálaeftirlitsins. Miðað við stöðuna í þjóðfélaginu, hvernig þetta hefur þrýst upp vöxtum til skemmri tíma litið og með tilliti til þeirrar gengisáhættu sem hér er fyrir hendi teljum við ekkert mæla með því að fara núna út í þessar breytingar enda svigrúmið nægjanlegt hjá sjóðunum þó að í einstaka tilvikum séu þeir komnir í hámarkið hvað varðar einstaka þætti skuldabréfa eða hlutabréfa. Þetta er meginástæðan fyrir því að við teljum þetta ekki rétt með tilliti til efnahagslegra sjónarmiða. Við vísum ábyrgðinni á þessu frv. til ríkisstjórnarinnar.