Lúðvík Bergvinsson:
Virðulegi forseti. Ég held að segja megi almennt um frv. að það sé til mikilla bóta og þær reglur og þau markmið sem lagt er upp með í þessu frv. séu til þess fallnar að færa okkur og fjarskiptaumhverfið allt saman fram á veg. En þetta segi ég þó aðeins, virðulegi forseti, að inn í þetta frv. vantar náttúrlega til fyllingar og skilnings frv. þannig að það þurfa að liggja fyrir þær reglur sem menn ætla að koma fram með um Póst- og fjarskiptastofnun. Allt hól um þetta frv. er sett fram með þeim fyrirvara.
Ég vil í upphafi segja það, virðulegi forseti, varðandi þau markmið sem hér er lagt upp með, annars vegar að auka samkeppni á þessu sviði og hins vegar að tryggja aðgang allra landsmanna að ákveðinni lágmarksalþjónustu á fjarskiptamarkaði, að mjög mikilvægt er að þau markmið náist og þetta frv. stefnir að því. Hins vegar kom fram í máli hæstv. samgrh. að augljóslega er talsverður ágreiningur milli hæstv. samgrh. og hæstv. utanrrh. því að hæstv. samgrh. lýsti því yfir að mjög mikilvægt væri að grunnnetið fylgdi því fyrirtæki sem væri leiðandi á fjarskiptamarkaði hverju sinni. Aftur á móti talaði hæstv. utanrrh. um það á fundi miðstjórnar Framsfl. að vel kæmi til álita að aðskilja annars vegar grunnnetið frá því fyrirtæki sem hugsanlega yrði leiðandi á þessu sviði. Ég held að hér hafi komið mjög skýrt fram að ágreiningur er um fyrirkomulag þessara mála í ríkisstjórninni og það eru kannski enn frekar rök fyrir því að ástæða hefði verið til, virðulegi forseti, að fresta þeirri umræðu sem nú fer fram.
Ég held, virðulegi forseti, að ekki þurfi að fara um það mörgum orðum að við erum að sigla inn í mjög breytt umhverfi á þessu sviði. Við erum hugsanlega að sigla inn í einhverja þá stærstu byltingu sem hér hefur orðið og má líkja við iðnbyltinguna og byltinguna í samgöngumálum sem átti sér stað á undanförnum öldum. Við erum að fara inn í þessa upplýsingabyltingu. Þær reglur sem hér er verið að ræða um eru einmitt umgjörðin um þá byltingu og því mjög mikilvægt að vel takist til.
Í þeirri stuttu umræðu sem hér fer fram --- en sá sem hér stendur á sæti í hv. samgn. og mun þar gefast frekara tækifæri til að ræða þessi mál þar --- eru þó nokkur atriði sem ég held að vert sé að ræða og ég vil spyrja hæstv. samgrh. um. Ástæðan fyrir þeim spurningum er kannski sú að frv. til laga um Póst- og fjarskiptastofnun liggur ekki fyrir og vel má vera að skýringar við spurningum mínum sé að finna í því frv.
Í fyrsta lagi, virðulegi forseti, vil ég beina þeirri fyrirspurn til hæstv. samgrh. hvernig þetta frv. og þá væntanlega það frv. sem ekki hefur verið lagt fram er hugsað að því er varðar samskipti eða samtengingu Samkeppnisstofnunar annars vegar og Póst- og fjarskiptastofnunar hins vegar. Eins og allir vita er Samkeppnisstofnun ætlað að fjalla almennt um þær samkeppnisreglur sem gilda í landinu en mér virðist, virðulegi forseti, sem hér sé gengið dálítið inn á það svið og Póst- og fjarskiptastofnun sé ætlað að taka yfir að hluta hlutverk Samkeppnisstofnunar. Ég er ekki að segja, virðulegi forseti, að það sé sökum þeirrar baráttu sem hefur átt sér stað undanfarin ár, að tryggja ákveðna samkeppni á þessum markaði og árekstrar hafa verið, einkanlega í fjölmiðlum, milli Samkeppnisstofnunar annars vegar og Landssímans hins vegar. En ég held að mikilvægt sé að lögsaga þeirra stofnana liggi mjög skýr fyrir á þessum markaði. Og því beini ég, virðulegi forseti, því til hæstv. samgrh. og vísa til c-liðar 6. gr. þar sem verið er að fjalla um skilyrði almennra heimilda sem Póst- og fjarskiptastofnun setur, en þar segir, með leyfi forseta: ,,að komið sé í veg fyrir samkeppnishamlandi aðgerðir á fjarskiptamarkaðinum, þar með talin skilyrði sem tryggja að gjaldskrá mismuni ekki aðilum og raski ekki samkeppni``.
Það sem stingur í augun í þessum efnum, virðulegi forseti, er að alls staðar eða a.m.k. í Evrópu og Bandaríkjunum er einmitt þessi samkeppnisþáttur klárlega í höndum samkeppnisyfirvalda. Og að því er varðar þá þróun sem fyrirsjáanleg er í þessum efnum, þ.e. samruna síma og tölvu og með vísan til þeirrar niðurstöðu sem okkur var að berast vestan frá Bandaríkjunum um að samkeppnisyfirvöld þar hafa verið í baráttu við Microsoft-fyrirtækið þar sem dómari komst nýverið að þeirri niðurstöðu að um einokunarfyrirtæki væri að ræða og ber þess vætti hversu mikla áherslu menn leggja á einmitt þennan þátt, þá er mjög mikilvægt, virðulegi forseti, að fyrir liggi hvar þessi þáttur málsins liggur hér hjá okkur í því umhverfi sem fram undan er. Ég held að það sé alveg nauðsynlegt og ég velti því fyrir mér þegar ég les c-lið 6. gr. hvort ætlunin sé að Póst- og fjarskiptastofnun setji almennar reglur um samkeppni á þessum markaði. Ég held að það sé gríðarlega mikilvægt að það liggi fyrir strax í upphafi svo það verði ekki vandamál stjórnmálamanna framtíðarinnar að greina úr þeim ruglingi.
Þá vil ég einnig vekja athygli á d-lið 7. gr. en þar segir, með leyfi forseta: ,,þegar leggja þarf á sérstakar skyldur vegna almennra samkeppnisreglna og leyfishafi hefur umtalsverða markaðshlutdeild að því er varðar almenn fjarskiptanet og almenna fjarskiptaþjónustu.``
Ég held að þetta sé spurning af sama meiði og ég beini henni til hæstv. samgrh.
Ég vil enn fremur vekja athygli á f-lið 8. gr. sem er kannski að hluta til af sama meiði. En síðan er það g-liður sömu greinar, virðulegi forseti, en í 8. gr. segir, með leyfi forseta:
,,Póst- og fjarskiptastofnun getur sett eftirfarandi sérstök skilyrði fyrir rekstrarleyfi, eitt eða fleiri, til viðbótar skilyrðum sem fylgja almennum heimildum,`` --- og er þar vitnað til 6. gr. um eignaraðild, þ.e. að Póst- og fjarskiptastofnun virðist geta sett eitthvert skilyrði um eignaraðild að þeim fyrirtækjum sem starfa á þessum markaði. Ég held að mjög mikilvægt sé að það komi mjög skýrt fram hvað menn hugsa í þessu samhengi, hvað hér er átt við. Því ekki getur það átt við að ef útlendingar eiga í þessum fyrirtækjum þá sé hægt að setja slík skilyrði, banna o.s.frv. Ég held því að þetta sé mjög opið og ég held að það sé mikilvægt að þetta liggi fyrir.
En vel má vera, virðulegi forseti, eins og ég sagði í upphafi máls míns að svörin við þessum spurningum liggi að hluta til í því frv. sem hér hefur ekki verið lagt fram. Ég biðst þá velvirðingar á því ef það er til einhvers staðar í plöggum því að ég hef ekki frekar en aðrir þingmenn átt þess kost að kynna mér það frv., enda heyrðist mér á hæstv. samgrh. að vinnu við það sé ekki lokið.
Þá vek ég einnig athygli á j-lið 8. gr. þar sem Póst- og fjarskiptastofnun getur sett þau skilyrði að rekstrarleyfishafi haldi einstökum þáttum í rekstri sínum bókhaldslega eða fjárhagslega aðskildum.
Þá vil ég, virðulegi forseti, minnast á 20. gr. frv. því að hæstv. samgrh. sagði áðan í ræðu sinni að þau fyrirtæki sem ekki hefðu eða ættu heimtaug eða aðgang að einstökum neytendum ættu lögvarða kröfu á því að fá aðgang að þessum heimtaugum. En í frv. sjálfu, virðulegi forseti, segir svo:
,,Þegar fjarskiptafyrirtæki geta ekki tengst einstökum notendum sem eru tengdir fjarskiptaneti rekstrarleyfishafa með umtalsverða markaðshlutdeild vegna eðlis eða umfangs fjárfestingar í heimtaug sem er forsenda viðskiptasambands getur`` --- virðulegi forseti, og ég vek athygli á þessum orðum --- ,,Póst- og fjarskiptastofnun ákveðið að fjarskiptafyrirtæki fái beinan aðgang að einstökum notendum.``
Eins og þetta hljómar í frv. virðist mér sem Póst- og fjarskiptastofnun geti metið hvort veita eigi þennan aðgang eða ekki. En ég skildi hæstv. samgrh. í framsöguræðu hans þannig að viðkomandi fyrirtæki ættu lögvarinn rétt á því að fá aðgang að heimtaug, þannig að ég held að nauðsynlegt sé að það liggi skýrt fyrir í umræðunni.
Ég vek athygli á 21. gr., virðulegi forseti, sem ég held að sé mjög til fyrirmyndar og muni leiða til framþróunar á þessu sviði. En jafnframt kemur mér það örlítið spánskt fyrir sjónir að tefja á það að þessi grein taki gildi með ákvæði til bráðabirgða III, en þar segir: ,,Ákvæði 21. gr. um innlenda reikisamninga skal taka gildi 1. janúar 2001.`` Ég held, virðulegi forseti, og eftir þeim upplýsingum sem ég hef aflað mér séu í raun og veru engar tæknilegar hindranir á því að þetta taki gildi nú þegar. Þess vegna beini ég þeirri fyrirspurn til hæstv. samgrh. hvort ekki sé möguleiki á því að þetta taki gildi strax því að það er alveg ljóst að ef svo væri mundi það leiða til aukinnar og öflugri samkeppni á þessu sviði sem gæti orðið til þess að neytendur fengju lægra verð fyrir þá fjarskiptaþjónsutu sem þeir eru að kaupa af fjarskiptafyrirtækjunum.
Virðulegi forseti. Ég vil einnig ræða 29. gr. frv. Þar segir, með leyfi forseta, í 4. mgr.:
,,Póst- og fjarskiptastofnun eða löggiltum endurskoðendum í umboði hennar skal hvenær sem er og án fyrirvara heimilaður aðgangur að bókhaldi rekstrarleyfishafa í þeim tilgangi að sannreyna að aðgreining kostnaðar fari rétt fram og til þess að kanna hver sé kostnaður við alþjónustu, opinn aðgang að netum, leigulínur, samtengingu neta og númera\-flutning.`` --- Og síðan segir, virðulegi forseti, sem ég tel mjög eftirtektarvert í þessu samhengi:
,,Samgönguráðherra er heimilt að setja reglugerð um nánara fyrirkomulag bókhaldslegrar eða fjárhagslegrar aðgreiningar í rekstri fjarskiptafyrirtækja.``
Það er kannski einmitt þessi grein, virðulegi forseti, sem fær mann einhvern veginn til þess að fá það á tilfinninguna að verið sé að taka fjarskiptamarkaðinn eins og hann leggur sig undan hinu almenna viðskiptaumhverfi, undan þeim stofnunum sem almennt fara með samkeppniseftirlit og eftirlit á þeim markaði og færa það í einhvern sérbás sem heitir Póst- og fjarskiptastofnun og yfir henni sé samgrh. Ég vitna til þess að ekki er langt síðan að Samkeppnisstofnun komst að þeirri niðurstöðu í einhverjum úrskurði sínum að mjög mikilvægt væri að GSM-þjónusta Landssímans yrði aðgreind bókhaldslega frá öðrum rekstri þar sem sá rekstur væri í samkeppni og hættan væri sú að verið væri að niðurgreiða þann rekstur frá rekstri þar sem ákveðin einokun á sér stað, og það væri verið að reyna að aðgreina þetta. Þar var kveðið á um ákveðna bókhaldslega aðgreiningu þessara deilda fyrirtækisins.
Hins vegar virðist mér, og ég vænti þess að samgrh. komi og skýri það frekar, að verið sé að taka þennan pakka burt frá viðskrh., burt frá Samkeppnisstofnun og á einhvern sérbás sem er Póst- og fjarskiptastofnun og samgrh. Það sem styður þennan skilning minn, virðulegi forseti, er orðalag í upphafi grg. með frv. en þar segir, virðulegi forseti:
,,Leikreglur fjarskiptanna eru um margt frábrugðnar leikreglum annarrar atvinnustarfsemi vegna þeirrar sérstöðu fjarskipta í Evrópu að þau hafa fyrst fyrir fáum árum verið leyst undan einkaréttarvernd og því er ekki talið tímabært að fella ákveðna þætti fjarskiptaþjónustu, svo sem samtengingu, reglur um opinn aðgang að netum og alþjónustu undir almenna samkeppnislöggjöf.``
Virðulegi forseti. Í þessu samhengi tel ég mikilvægt að við reynum að þróa almennar reglur á þessu sviði svo fljótt sem kostur er. Þess vegna hugnast mér þetta ekki, a.m.k. ekki við fyrstu sýn. En ég tek það reyndar fram enn og aftur að ég hef ekki séð frv. um Póst- og fjarskiptastofnun og umræðan takmarkast af því að þær upplýsingar liggja ekki fyrir.
Ég held að það sé alveg fráleitt að stíga þessi skref undir sérstakri vernd ríkisins. Ég held, virðulegi forseti, að það hafi ekki farið fram hjá neinum að fyrrv. og núv. hæstv. samgrh. hafa verið mjög einstrengingslegir varðandi ríkisfyrirtækið Landssímann sem hefur mjög stóra markaðshlutdeild. Þeir hafa oftar en ekki tekið upp hanskann fyrir fyrirtækið þegar það hefur átt í samkeppni við aðra. Þess vegna hugnast mér ekki að verið sé að færa þetta hlutverk til samgrh. Virðulegi forseti, ef skilningur minn er réttur, þá geld ég mjög varhug við þessu og mun væntanlega ræða þetta í þaula í samgn.
Ég vil ítreka það sem ég sagði í upphafi, að eins og ég skil þetta frv. finnst mér bróðurpartur þess vera málinu og fjarskiptaumhverfinu til framdráttar. Á því tel ég ekki leika vafa. Ég geld hins vegar varhug við þessum þætti málsins ef ég skil það rétt að verið sé að færa þetta hlutverk frá viðskrh. og hinu almenna viðskiptalífi á forsendum sem ég fæ ekki skilið, af því að það sé eitthvað öðruvísi að selja fjarskiptaþjónustu en sælgæti eða hvað annað. Ég vona að það sé ekki vegna þeirra árekstra sem átt hafa sér stað á þeim fyrstu tveimur árum sem samkeppni hefur verið í GSM-þjónustu og vegna þess að Landssíminn hefur kannski verið tekinn til skoðunar oftar en önnur fyrirtæki, að stjórnvöld séu að gefast upp á að láta þetta fyrirtæki fúnkera á hinum almenna markaði og taki það bara undir sinn verndarvæng. Ég vona að þessi grunur minn reynist ekki á rökum reistur en við lestur þessa frv. óttast ég að sú hugsun búi þarna að baki. Væntanlega mun ég sjá betur þegar frv. um Póst- og fjarskiptastofnun verður lagt fyrir Alþingi hvort ótti minn var ástæðulaus eða ekki.
Virðulegi forseti. Ég ítreka spurningar mínar til hæstv. samgrh. og vænti þess að hann gefi sér tíma til að hann skýra þessa hluti í ræðu sinni á eftir.