Frsm. 2. minni hluta samgn. (Lúðvík Bergvinsson):
Virðulegi forseti. Við höldum þá áfram að ræða frv. til laga um fjarskipti en áðan var gert hlé á umræðu til að koma merkum málum að frá landbn. og efh.- og viðskn. sem ekki gátu beðið svo þeim varð að koma að.
Virðulegi forseti. Mig langar að fjalla aðeins um þá ræðu sem hæstv. samgrh. flutti fyrr í dag þegar við ræddum frv. til laga um fjarskipti og koma inn á nokkur atriði sem hann nefndi.
Í fyrsta lagi, virðulegi forseti, er sú löggjöf sem við ræðum hér leikreglurnar utan um upplýsingabyltingu framtíðarinnar, eins og ég hef sagt áður. Þess vegna er mjög mikilvægt að sú löggjöf sem við lögfestum núna sé framsýn, þ.e. hún horfi fram í tímann en taki ekki einhver hægfara skref sem geri það að verkum að hægist á þeirri byltingu sem allir sjá að fram undan er. Það held ég að sé grundvallaratriði. Kannski má segja sem svo að sá dómur sem hv. þm. Guðmundur Hallvarðsson gaf þessu frv., þegar hann sagði að ekki væri ólíklegt að við yrðum eftir tvö ár að koma hér að nýju til að ræða þessi sömu mál, sé ekki beint til þess fallinn að menn hafi trú á því frv. sem hér á að fara að lögfesta.
Ég vil byrja á því í ræðu minni, virðulegi forseti, að nefna það að hv. þm. Steingrímur J. Sigfússon hitti einmitt naglann á höfuðið í ræðu sinni áðan þegar hann sagði að um leið og við mörkum veginn fram á við í þessum efnum, þá verði ekki bæði haldið og sleppt. Það er nákvæmlega kjarni málsins. Fyrir nokkrum árum var sú ákvörðun tekin í fyrsta lagi að ,,háeff``-væða Póst og síma og þar með tók Landssíminn við og í öðru lagi í framhaldi af því skyldum við fylgja þeirri þróun sem átt hefur sér stað á Evrópska efnahagssvæðinu sérstaklega, að opna fyrir samkeppni á þessu sviði. Þetta er einmitt kjarni málsins því að hér verður ekki bæði haldið og sleppt, hér verður ekki rekið ríkisfyrirtæki um leið og sú samkeppni er opnuð og við getum ekki bara rétt sýnt á þessu glufu en tryggt jafnframt að þau fyrirtæki sem eru að reyna að komast inn á þennan markað verði aldrei svo stór að máli skipti. Sú stefna sem er gegnumgangandi í frv. er að í lagi sé að opna aðeins á það að inn á þennan markað komi nýir aðilar en þó tryggt að þau fyrirtæki geti ekki orðið of stór. Það er kjarni málsins. En það sem ég segi hins vegar er að úr því að búið er að opna, þá verður ekki bæði haldið og sleppt. Það verður að taka alvarlega þær leikreglur sem hér á að setja og setja þær þannig að við getum byggt upp fjarskiptafyrirtæki á fjarskiptamarkaði þannig að við getum haft eðlilega samkeppni á þessu sviði. Það er einmitt kjarni málsins.
Lykilgreinar í þeim efnum, virðulegi forseti, eru reglurnar um heimtaugina og reikisamningana. Þess vegna mótmæli ég því harðlega sem hæstv. ráðherra hélt fram áðan að þeir fyrirvarar sem 2. minni hluti samgn. hefur fyrir því að styðja þetta frv. séu léttvægir fundnir. Þetta er, virðulegi forseti, forsenda þess að hér geti orðið einhver samkeppni og því segi ég það að í þessu máli verður ekki bæði haldið og sleppt. Það er búið að opna á samkeppnina og þess vegna þýðir ekki, virðulegi forseti, að ætla að fara af stað með fyrirtæki eins og Landssímann í þessu tilviki sem hefur 98% markaðshlutdeild og það á að halda áfram að verja það. Virðulegi forseti. Þetta er bara uppskrift að því að koma í veg fyrir að hér verði almennileg þróun. Ég held, virðulegi forseti, að jafnvel hafi verið skárra að fara þá leið sem ég veit að hv. þm. Steingrímur J. Sigfússon talar gjarnan fyrir, að ríkið hefði rekið þetta. Ég held að það sé jafnvel skárra en að vera að opna glufu á 1--2% og tryggja það síðan að ekki verði frekar hreyft við samkeppni á þessu sviði. Ég mótmæli því harðlega, virðulegi forseti, að þessar lykilgreinar séu þess eðlis að það sé léttvægt fundið þegar við setjum það fram að við getum ekki stutt þetta frv. af því að ekki er gengið lengra en raun ber vitni.
Það kom einnig fram í máli hæstv. samgrh. áðan að engin rök eru fyrir því að þetta bréf sé á hans höndum. Rökin voru einfaldlega þau að þetta sé búið að vera svona í dálítinn tíma og best að hafa það þannig áfram þó að allir viti sem er að þetta er uppskrift að hagsmunaárekstrum á þessu sviði. Þetta er uppskrift að því að menn hafa ekki trú á því að einhver samkeppni verði á þessum markaði. Þetta er nákvæmlega uppskrift að því, virðulegi forseti, og uppskrift að því að fyrirtæki munu ekki fara eins inn á þennan markað og ella væri. Það er því grafalvarlegt að þetta fyrirkomulag sé við lýði og það dugar ekki að segja: af því bara, af því að þetta er búið að vera svona í einhvern tíma. Virðulegi forseti. Það eru ekki rök í málinu.
Hæstv. samgrh. kom í ræðu sinni inn á sölu Landssímans og ræddi um að það væri hans viðhorf í málinu að Landssíminn og grunnnetið yrði selt í einu lagi, selt sem einn pakki. Ég vil segja, virðulegi forseti, að ég geld mjög varhug við þeirri leið sem hæstv. samgrh. vill fara. Ég held að það yrði mikið óheillaskref ef við færum þá leið að selja þetta í einum pakka. Ég segi alveg eins og er, virðulegi forseti, að ég treysti nú dálítið á að samstarfsflokkur hæstv. samgrh. komi í veg fyrir að af þessu verði og ef marka má yfirlýsingar fulltrúa hans í 1. umr., þá sýnist mér ljóst að þær hugmyndir hæstv. samgrh. verði a.m.k. ekki að veruleika í þessari ríkisstjórn og ég fagna því.
Hæstv. samgrh. lét að því liggja í ræðu sinni að með ummælum sérstaklega fulltrúa Samfylkingarinnar værum við að reyna að gera Landssímann og gott ef ekki starfsfólk hans tortryggilegt. Það er algerlega af og frá, virðulegi forseti. Það er hlutverk okkar að setja hinar almennu leikreglur og við erum með stöðuna á þessum markaði, hvernig hún er og það er okkar skoðun að ef ekki verður gengið lengra, þá muni þau markmið ekki nást sem að er stefnt í frv. Það er langt frá því að við höfum eitthverja sérstaka andúð á fyrirtækinu Landssímanum eða starfsfólki þess fyrirtækis og ég frábið mér ummæli af þessum toga.
Enn fremur, virðulegi forseti, ætla ég að beina þeirri spurningu til hæstv. samgrh. hvort hann muni á einhvern hátt beita sér í því sem forustumenn Landssímans hafa opnað á í fjölmiðlum, að farin verði sú leið að hækka þá þjónustu sem er í einokunarrekstri í dag, eins og til að mynda umrædd heimtaug sem við höfum rætt nokkuð vandlega fyrr í dag og 2. minni hluti samgn. gerði ítarlega grein fyrir, hvort samgrh. muni beita sér í því máli að koma í veg fyrir, þar sem Landssíminn er með einokun á ákveðnu sviði, að gjaldskráin verði hækkuð eins og látið hefur verið í veðri vaka í fjölmiðlum og það hugsanlega gert þannig að menn lækki þá á móti starfsemi sem er í samkeppni. Þetta getur einfaldlega ekki gengið, virðulegi forseti, og má ekki ganga þannig fyrir sig. Ég ætla því að beina þeirri spurningu til hæstv. samgrh.: Mun hann beita sér í því að ekki verði af þessu? Því við erum ekki að tala hér um neina smámuni, virðulegi forseti. Við erum að tala um það að ef margumrætt grunngjald hækkar úr 300 kr. í 1.000, þá aukast tekjur þessa fyrirtækis um 130 millj. á mánuði. Og ef þær hækka upp í 2.000 kr., virðulegi forseti, þá eru þetta um 300 millj. á mánuði. Ég ætla að beina því til hæstv. samgrh. hvort hann muni ekki beita sér fyrir því að við horfum ekki upp á vinnubrögð af þessum toga um leið og verið er að opna, reyndar með mjög takmörkuðum hætti, þennan markað, að við horfum ekki upp á að einokunarfyrirtækin vinni með þessum hætti.
Hæstv. ráðherra kom inn á það í máli sínu áðan að við hefðum sagt við þessa umræðu að sú lagasetning sem hér er í farvatninu sé merk. Lagasetningin sem er í farvatninu er um mjög merkt svið og skiptir mjög miklu máli. Lagasetningunni er ætlað að ná yfir þann atvinnurekstur sem er í hvað mestum vexti. Það skiptir því miklu máli að lagasetningin sé framsýn og það er þar sem við gerum athugasemdir, virðulegi forseti.
Hæstv. ráðherra talaði einnig um að að hinni margumtöluðu heimtaug væri óheftur aðgangur. Hann hélt því fram, virðulegi forseti, að það kæmi fram í lögunum. Ég get upplýst hæstv. samgrh. um að svo er ekki. Ég get upplýst hæstv. samgrh. um að fulltrúi eða forstjóri Póst- og fjarskiptastofnunar staðfesti að svo er ekki. Það fyrirkomulag gengur þannig fyrir sig að ef einhver vill komast inn á þessa heimtaug verður hann að hefja samningaviðræður við Landssímann. Landssíminn getur nánast dregið það eins og honum sýnist, þar til hægt er að skjóta því til Póst- og fjarskiptastofnunar. Þá taka við ákveðnir frestir. En það er ekki eins og Póst- og fjarskiptastofnun taki bara afstöðu til þess hvort hægt verði að komast inn á þessa heimtaug eða ekki. Póst- og fjarskiptastofnun getur nánast tekið afstöðu til þess í framtíðarmótun fyrirtækisins sem sækir um að komast inn á þessa heimtaug hvort það fari ofan í jörðina með sín samskipti eða radíósamskipti. Forstjóri Póst- og fjarskiptastofnunar sagði að tryggja yrði það að ákveðin fjárfesting mundi eiga sér stað í radíósamskiptum. Það er náttúrlega mjög alvarlegt mál, virðulegi forseti, ef menn ætla að láta sér til hugar koma að það eigi að vera hlutverk opinberra stofnana að marka framtíðarstefnu fyrirtækja á þessu sviði, þ.e. hvort þau fari með fjarskiptanet sín ofan í jörðina eða hvort þau hafi fjarskipti sín í loftinu. Ég ætla bara að vona, virðulegi forseti, að af þessu verði ekki og ég vil segja það eins og er að úr því sem komið er og úr því að ekki var möguleiki á að fá því breytt að opnað yrði á það að menn hefðu skilyrðislausan rétt til að fara inn á þessa heimtaug, eins og fram kom í máli starfsmanna samgrn. á fundi okkar. Þeir opnuðu á það að vert væri að skoða þessa hugmynd. Svo fóru þeir upp í samgrn. Síðan komu þeir til baka, virðulegi forseti, og það var ekki mikið í þeim poka. Það var nákvæmlega ekki neitt. Allt óbreytt. Opnum á smásamkeppni en um leið og hún fer að nálgast hagsmuni Landssímans, þá lokum við dyrunum. Þetta er nokkurn veginn rauði þráðurinn í þessu, því miður, virðulegi forseti, því að ég taldi og tel enn að miklir möguleikar séu að gera þetta frv. þannig úr garði að það dugi í meira en tvö ár, eins og hv. þm. Guðmundur Hallvarðsson spáir, að þessi lög muni lifa í um það bil tvö ár. Það er ekki lagt upp með mikið. Það eru ekki háleit markmið, að löggjöf sem hið háa Alþingi samþykkir dugi í tvö ár. Það verður að stíga hægt til jarðar væntanlega, ekki má rugga því sem lítið er.
Virðulegi forseti. Það var þó eitt í máli hæstv. ráðherra sem ég skildi eiginlega ekki. Ég held að það frv. sem við ræðum hér hafi þó þann stóra kost að kvöðin um alþjónustu gengur mjög langt til að tryggja að allir Íslendingar, hvar sem þeir búa, eigi þess kost að fá góða fjarskiptaþjónustu. Margir hafa rætt og lagt mikið upp úr að umræðan snúist ekki um annað en hvort það sé arðbært eða hvort það sé samkeppni. Ef það er ekki arðbært, þá er frv. þannig úr garði gert að hægt er að fá greiðslur úr hvort það heitir jöfnunarsjóður eða jöfnunargjald til þess að tryggja að allir hafi aðgang að þjónustunni. Þetta er af hinu góða. Þetta tryggir að allir fái þjónustuna hvar sem þeir búa.
Virðulegi forseti. Á öðrum svæðum er það þannig að til að tryggja að neytendur fái þetta á sem bestu verði og bestu þjónustu þá þurfi að vera samkeppni. Við gerum okkur grein fyrir því að ekki verður mikil samkeppni á dreifbýlum svæðum. En það er þó búið að tryggja þeim ákveðna þjónustu á ákveðnu verði. En hæstv. ráðherra sagði einhvern veginn á þá leið að á þessu sviði væri bara ekkert öruggt að samkeppni mundi tryggja framvindu eða þróun. Þetta voru nákvæmlega hans orð. Ég ætla að biðja hann að koma upp á eftir, virðulegi forseti, og skýra þessi orð, hvað hann átti eiginlega við. Ég held að það sé mjög mikilvægt. Ég er ekki frá því að þegar hann flutti ræðu sína --- á sinni flóttaleið --- reyndi hann að hoppa upp í hjá hv. þm. Steingrími J. Sigfússyni. (SJS: Það er ekki dónalegt að fá far þar.) Nei, nei, það getur verið ágætt að fá far annað slagið með hv. þm. Steingrími J. Sigfússyni. Það getur verið hið besta mál.
Virðulegi forseti. Hér verður eins og ég sagði í upphafi ekki bæði sleppt og haldið. Menn halda ekki ríkisrekstrinum og opna á samkeppni um leið og reyna síðan að tryggja að þar sem myndast glufa verði lokað ef það hentar ekki hagsmunum ríkisfyrirtækisins. Það er í raun og veru þetta, virðulegi forseti, sem er kjarni þeirrar gagnrýni, sem við höfum haft frammi í þessu máli. Við frábiðjum okkur umræðu af þeim toga að með því séum við með einhverjum hætti að gera þetta fyrirtæki tortryggilegt. Fyrirtækið vinnur einfaldlega samkvæmt þeim leikreglum sem því er úthlutað af hinu háa Alþingi. Við erum hins vegar að benda á þá stöðu að þær leikreglur sem nú á að fara að lögfesta duga ekki til að ná þeim markmiðum sem stefnt er að. Þá hefði verið miklu heiðarlegra, virðulegi forseti, að vera ekkert að gapa um það í frv. að hér ætti að efla einhverja samkeppni og tryggja hagkvæmni. Það væri miklu heiðarlegra, virðulegi forseti, en setja þetta upp með þessum hætti.
Það sem við höfum gagnrýnt er einfaldlega það að þau markmið sem að er stefnt duga ekki. Þær leikreglur sem hér á að setja til að ná þessum markmiðum duga ekki og það er okkar megingagnrýni í málinu.
Virðulegi forseti. Ég held að ég hafi farið nokkurn veginn yfir það sem hæstv. samgrh. talaði um fyrr í dag í máli sínu. En ég ítreka það enn og aftur að minni hluti samgn. er tilbúinn til þess að taka þátt í því ef það væri mögulegt að gera á þessu frv. í raun og veru ekki miklar breytingar til þess að ná þeim markmiðum sem að er stefnt og hæstv. samgrh. getur þá rætt það í sinn hóp hvort hann sé opinn fyrir því að breyta þessu frv. á þann hátt sem við höfum talað um og þá einkanlega hvað varðar heimtaugina og gildistöku reikisamninganna. Ef það mætti breyta þessu, virðulegi forseti, á milli umræðna, er ég sannfærður um að minni hluti samgn. væri tilbúinn til að standa að slíkum breytingum.