Hjálmar Árnason:
Herra forseti. Þegar stjórnvöld neyddust til að grípa inn í deilu sjómanna og útgerðarmanna í mars sl. var það harðlega gagnrýnt m.a. af talsmönnum útgerðarmanna og sjómanna og því haldið fram að samningar hafi þá verið komnir nálægt lokastigi. Ástæða þeirrar lagasetningar á sínum tíma var sú, sem greint var frá á hv. Alþingi, að mikilvægt væri að þau verðmæti sem fælust í loðnunni syntu ekki hjá og að mikilvægt væri fyrir þjóðarbúið að ná þeim verðmætum.
Þessi ákvörðun hæstv. ríkisstjórnar var gagnrýnd mjög harkalega og því haldið mjög hátt á loft að málið hefði verið nánast á lokastigi þegar gripið var til þeirrar lagasetningar sem ég nefndi. Því var með öðrum orðum haldið fram að stjórnvöld hafi truflað samninga á lokastigi.
Herra forseti. Nú er liðið hátt á annan mánuð frá því þetta lögbann var sett á og verkfalli frestað til 1. apríl. Haldnir hafa verið yfir 60 fundir milli deiluaðila og enn er allt pinnfast. Þá má geta þess að samningar hafa í raun verið lausir frá 15. febr. árið 2000 og eftir því sem fram hefur komið hafa margir fundir verið haldnir til að ná samningum. Það er alveg ljóst að enn er allt pinnfast og af því er mjög auðvelt að draga einfalda ályktun. Málið var ekki á lokastigi í apríl á þessu ári. Það sem er verra, herra forseti, er að málið virðist í fastari hnút en nokkru sinni fyrr, að því er virðist óleysanlegum.
Þá er eðlilegt að menn spyrji, herra forseti: Hvað er til ráða? Vert er að hafa í huga að við erum að fjalla um atvinnugrein sem byggist á takmarkaðri auðlind, sjávarútveginum og fiskinum í sjónum. Segja má að útgerðarmönnm og sjómönnum hafi verið trúað fyrir því að annast þessa auðlind og draga verðmæti úr henni að landi.
Það má með sanni segja að báðir deiluaðilar, því sjaldan veldur einn þá tveir deila, hafi að nokkru leyti brugðist því trausti og þeim trúnaði sem þeim hefur verið sýndur til að annast og rækja þessa auðlind. Að mörgu leyti mætti segja að þeir haldi í gíslingu þeirri miklu verðmætasköpun sem fylgir sjávarútvegi sem er ein meginstoðin í efnahagslífi íslensku þjóðarinnar. Að því leyti, herra forseti, má segja að þeir hafi brugðist.
Það er sannarlega ekkert einkamál þessara tveggja deiluaðila að halda málinu og verðmætasköpun þjóðarbúsins í gíslingu. Það hefur víðtæk áhrif á allt efnahagslíf íslensku þjóðarinnar og segja má að efnahagslífið sé um þessar mundir í uppnámi vegna þess harða hnúts sem kominn er á viðræður þessara aðila. Þetta er farið að skaða þjóðfélag okkar og hefur skaðvænleg áhrif á markaði. Þetta hefur skaðvænleg áhrif á fyrirtækin í landinu og heimilin eru í uppnámi hvað fjármálin varðar. Birgðir fiskvinnslustöðva eru búnar. Þær hafa þegar verið seldar. Verðmætasköpunin er með öðrum orðum í algjöru lágmarki.
Ástandið hefur tvímælalaust þau áhrif á efnahagslíf okkar að það ýtir undir þann vágest sem verðbólgan er og skapar glundroða og uppnám í efnahagslífi fyrir fyrirtæki og heimilin í landinu. Þess vegna, herra forseti, væri algjört ábyrgðarleysi af hálfu stjórnvalda að láta sem ekkert væri. Það væri ábyrgðarleysi að steypa íslensku þjóðinni í efnahagslegan glundroða. Stjórnvöldum ber skylda til að grípa inn í þegar svo mikið er í húfi sem raun ber vitni. Með sama hætti tel ég það ábyrgðarleysi af hv. stjórnarandstöðu að greiða atkvæði gegn því að mál sem þetta, jafnalvarlegt mál og hér um ræðir, skuli sett á dagskrá.
Herra forseti. Hvert er inngrip stjórnvalda með því frv. sem hér er um að ræða? Í rauninni er ekki um annað að ræða en að höggva á það sem kalla má óleysanlegan hnút. Það er einmitt skylda stjórnvalda. Í því felst að útgerðarmönnum og sjómönnum er ætlað að sinna því sem þeir hafa tekið að sér, að hefja veiðar og sækja verðmæti í sjóinn til að styrkja stoðir íslensks efnahagslífs.
Það er ekki verið að taka af mönnum samningsrétt því að í frv. kemur skýrt fram að deiluaðilum er gefið svigrúm til 1. júlí til að ná samkomulagi. Takist það ekki, verði hnúturinn enn óleystur 1. júlí, eftir einn og hálfan mánuð, er ætlunin að vísa málinu til gerðardóms sem má segja, herra forseti, að séu eðlileg viðbrögð þar sem um svo mikla hagsmuni fyrir þjóðfélagið í heild sinni er að tefla. Sé málið enn óleyst allt frá 15. febr. árið 2001 er eðlilegt að þriðji aðili komi inn til að kveða upp úrskurð sinn. (Gripið fram í: 1. júní, herra forseti.) Já, afsakið mismælin, og ég þakka glöggum hv. þm. sem leiðrétta mig. Það er 1. júní.
Herra forseti. Ég tel að fulltrúar útgerðarmanna og sjómanna hafi að mörgu leyti brugðist því trausti sem þjóðin hefur sýnt þeim. Með kergju sinni og stífni á báða bóga ógna þeir efnahag íslensku þjóðarinnar. Það er skylda stjórnvalda við slíkar aðstæður að grípa inn í til að renna stoðum undir efnahagslíf íslensku þjóðarinnar og setja ekki fyrirtækin í landinu í uppnám og setja ekki heimilin í landinu í uppnám, eins og sannarlega yrði ef ekkert yrði að gert.
Við þá sem eiga í deilunum finnst mér rétt að segja: Sýnið ábyrgð í verki og semjið fyrir 1. júní.