[prenta uppsett í dálka] 129. fundur, 126. lþ.
Frsm. samgn. (Árni Johnsen):
Herra forseti. Ég mæli fyrir nál. samgn. um frv. til laga um áhafnir íslenskra skipa.
Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á fund sinn Ragnhildi Hjaltadóttur og Helga Jóhannesson úr samgrn. Þá bárust nefndinni umsagnir frá fjölmörgum aðilum, félögum og stofnunum.
Á 125. þingi lagði samgönguráðherra fram frv. til laga um áhafnir íslenskra flutningaskipa, farþegaskipa, farþegabáta og skemmtibáta. Frv. varð ekki útrætt á þinginu. Frv. það sem hér er til umræðu er í flestum atriðum byggt á því frv., en jafnframt voru breytingartillögur sem samgöngunefnd gerði við málið á 125. þingi hafðar til hliðsjónar.
Megintilgangur frumvarpsins sem lagt var fram á 125. þingi, sem og nú, var að laga íslenska löggjöf að alþjóðasamþykkt um menntun og þjálfun, skírteini og vaktstöður sjó manna frá 1978 (STCW), sem tekur til áhafna flutninga- og farþegaskipa og breytt var í verulegum atriðum árið 1995. Evrópusambandið hefur fullgilt samþykktina og sett tilskipun um lágmarksþjálfun sjómanna, 94/58/EB, sem síðan var breytt með tilskipun 98/35/EB. Þessar tilskipanir eru hluti þeirra gerða sem taka verður inn í íslenska löggjöf á grundvelli EES-samningsins.
Það sem helst skilur á milli þess frv. sem flutt var á 125. þingi og þess sem hér er til umræðu er að gildissvið frv. nær nú yfir áhafnir allra íslenskra skipa, þar með talið áhafnir fiskiskipa.
Hvað varðar ákvæði frv. er lúta að áhöfnum fiskiskipa hefur við gerð frumvarpsins verið tekið mið af alþjóðasamþykkt um menntun og þjálfun, skírteini og vaktstöður sjómanna á fiskiskipum samkvæmt alþjóðasamþykktum sem við erum skuldbundin til að taka þátt (STCW-F). Alþjóðasamþykkt þessi á rót sína að rekja til sérstakrar ráðstefnu sem fór fram um leið og endurskoðun STCW-samþykktarinnar stóð yfir árið 1995. Í fyrstu var ætlunin að fiskiskipasamþykktin yrði í formi sérstakrar bókunar við STCW- samþykktina en horfið var frá því. Samþykktin er fyrsta tilraun til þess að samræma bindandi lágmarksstaðla um menntun og þjálfun áhafna fiskiskipa. Fiskiskipasamþykktin öðlast gildi 12 mánuðum eftir að 15 ríki fullgilda hana. Nú hafa tvö ríki fullgilt samþykktina, Danmörk og Rússland.
Með bréfi, dagsettu 26. apríl sl., daginn sem samgönguráðherra mælti fyrir frv. á Alþingi, sendi ráðherra samgöngunefnd bréf þar sem óskað var eftir því við nefndina að hún legði til breytingar á frv. sem fælu það í sér að ákvæði þess um fiskiskip yrðu felld brott og að það tæki einungis til áhafna farþegaskipa og flutningaskipa. Í bréfinu kom fram að ástæða þessa væri sú að ákvæði frv. um lágmarksfjölda skipstjórnar- og vélstjórnarmanna á fiskiskipum tengdust að nokkru leyti kjaradeilu sjómanna á fiskiskipum. Í bréfinu kemur jafnframt fram að ráðuneytið hafi reynt að finna viðunandi lausn í samráði við þá aðila sem að málinu koma en það hafi ekki enn tekist.
Nefndin hefur fallist á að verða við ósk ráðuneytisins og leggja til framangreindar breytingar í þeirri von að það liðki til fyrir lausn í kjaradeilu sjómanna og útvegsmanna.
Þær breytingar sem var þó nauðsynlegt að gera til þess að við gætum tryggt rétt okkar og skyldur samkvæmt alþjóðasamningum byggjast á því að nefndin leggur til að frv. verði samþykkt með eftirfarandi breytingum sem gerð er grein fyrir í sérstöku þingskjali.
1. Lagt er til að gildissviði laganna verði breytt þannig að frv. taki aðeins til farþega- og flutningaskipa.
2. Lagt er til að orðskýringar sem lúta að öðrum skipum en farþegaskipum og flutningaskipum verði felldar brott.
3. Lögð er til breyting á 3. gr. frv. í samræmi við breytt gildissvið þess.
4. Lagðar eru til breytingar á 4. gr. frv. varðandi rétt manna til skírteinis og vísað til 11. gr. frv., með breytingum sem nefndin leggur til, varðandi kröfur um siglingatíma.
5. Lagt er til að sá sem nú er handhafi lögmæts skírteinis til að vera skipstjóri í innanlandssiglingum á skipi sem er 30 rúmlestir öðlist við þær breytingar sem hér eru gerðar rétt til að vera skipstjóri eða stýrimaður á skipi sem er allt að 65 brúttótonn en ekki 50 brúttótonn eins og frv. gerir ráð fyrir. Með þessu móti mun enginn missa réttindi sem hann þegar hefur.
6. Lagt er til að ábyrgð útgerðarmanns og skipstjóra sé skilgreind með nánari hætti en gert er í frv.
7. Lagt er til að talin séu upp þau skírteini sem krafist er til starfa um borð í flutningaskipum og farþegaskipum. Þá er siglingatími sem krafist er vegna hvers skírteinis skilgreindur. Flokkun skírteina byggist á STCW-samþykktinni.
8. Lagt er til að III.--VI. kafli frv. er fjalla um fiskiskip, varðskip, skemmtibáta og önnur skip falli brott. Þetta er í samræmi við það markmið að frv. taki aðeins til áhafna farþegaskipa og flutningaskipa.
9. Lagðar eru til breytingar á refsiákvæðum frv. Lagt er til að kveðið verði með skýrari hætti á um hvaða refsingar liggi við brotum á lögunum. Kveðið er á um heimild Siglingastofnunar til að svipta menn starfsréttindum til bráðabirgða gerist þeir sekir um vítaverð brot á lögunum og henni jafnframt gert kleift að afturkalla skírteini þegar lögmætur handhafi þess fullnægir ekki lengur skilyrðum laganna.
10. Lagt er til að lögin taki gildi 1. júlí 2001 svo að rúm gefist til kynningar og reglugerðarsetningar.
11. Lagt er til að undanþágusjóður sem starfar skv. 3. mgr. 21. gr. laga um atvinnuréttindi skipstjórnarmanna á íslenskum skipum og 3. mgr. 8. gr. laga um atvinnuréttindi vélfræðinga, vélstjóra og vélavarða á íslenskum skipum verði lagður niður. Jafnframt er lagt til að andvirði þess sjóðs skuli notað til að standa straum af kostnaði við langtíma\-áætlun í öryggismálum sjófarenda árið 2001, en þingsályktun um slíka langtímaáætlun er nú til umfjöllunar í þinginu.
