Kolbrún Halldórsdóttir:
Herra forseta er ekki láandi þó að hann ruglist á þessum síðustu og verstu tímum því að hér eru mál ekki tekin eftir röð samkvæmt dagskrá og menn eru staddir við tölvur sínar að leggja síðustu hönd á brtt. og annað slíkt þegar mál eru kynnt inn í umræðuna. Þannig var nú ástatt með mig, herra forseti, að ég sat við tölvuna hér á hæðinni fyrir ofan þegar málið var tekið á dagskrá þannig að ég biðst afsökunar á því að ég skuli hafa verið sein í þingsalinn.
Herra forseti. Hér er fjallað um ný lög um þjóðminjavörsluna, frv. til þjóðminjalaga, og er þar um að ræða mál sem hefur tekið mikinn tíma hjá hv. menntmn. og hefur að mínu mati verið vel unnið í því máli þó svo að ég verði að segja að ekki séu enn allir endar hnýttir. Þannig hefur verið haldið áfram að vinna í málinu og haldið áfram að skoða það og velta fyrir sér möguleikum í því eftir að nefndin skilaði af sér. Mér sýnist, herra forseti, að að mörgu leyti séum við hér að stíga spor sem ég trúi að sé gæfuspor og það er í aðalatriðum að aðskilja fornleifavörsluna frá Þjóðminjasafni Íslands.
Það er ekki gert á hverjum degi, herra forseti, í þessum þingsölum að stofnuð sé ný öflug ríkisstofnun sem gert er að sinna jafnviðamiklum málaflokki og fornleifaverndin er. Því er sannarlega þörf á því, herra forseti, að hér sé vandað til allra verka og mál af þessu tagi, af þessari stærðargráðu, verða að sjálfsögðu ekki afgreidd hér á handahlaupum því að hér þarf ansi margt að skoða ofan í kjölinn og sannarlega er þörf á því fyrir þingmenn að velta fyrir sér því sem hér er lagt til af nefndinni því að ekki liggur í augum uppi að þær hugmyndir sem settar eru niður í brtt. nefndarinnar séu réttu hugmyndirnar eða bestu hugmyndirnar. Í mínum villtustu draumum hafði ég nú séð fyrir mér, herra forseti, að við gætum átt hérna góðar umræður sem hefðu síðan gefið okkur tækifæri til að flytja mögulegar brtt. á milli 2. og 3. umr. til þess að betrumbæta málið enn frekar því á því er sannarlega þörf. En það er málum blandið hvort við fáum þann tíma sem þarf til þess svo við skulum láta slag standa og hefja þá umræðuna á þeim grunni sem við stöndum nú. Ég geri ráð fyrir að það hafi komið fram í máli hv. flm. sem talaði fyrir nál. í morgun, hv. þm. Sigríðar Önnu Þórðardóttur, að hún hafi gert grein fyrir því að ég væri með fyrirvara við nál.
Herra forseti. Sá fyrirvari helgast af nokkrum hlutum, en meginfyrirvari minn er fólginn í því að þegar skilið er á milli þessara þátta, fornleifaverndarinnar og vörslu fornleifanna annars vegar og vörslu þjóðminjanna í formi gripa hins vegar, þá þurfi að fara af mikilli gát með hnífinn. Sýn mín á þessa hugmynd er sú að fornleifaverndin þurfi að standa styrkum fótum og að hana megi skilja frá Þjóðminjasafninu, en þó verði að gæta þess að Þjóðminjasafnið standi ekki að neinu leyti lamað eftir. Það vita allir sem í þessum sal sitja að það hefur verið erfiðleikum háð að halda úti öflugri stofnun fyrir þjóðminjavörsluna hingað til og sannarlega er þörf á því að alþingismenn standi vörð um Þjóðminjasafnið og þetta flaggskip í safnamálum Íslendinga. Þess vegna er afar mikilvægt að þessi lög sem hér eru að fara í gegn verði til þess að styrkja Þjóðminjasafn Íslands, styrkja embætti þjóðminjavarðar og sjá til þess að sú nýja stofnun sem hér er verið að leggja til að verði stofnuð, Fornleifavernd ríkisins, verði líka styrk og öflug því að hér er um málaflokk að ræða, herra forseti, sem hefur verið látinn drabbast í allt of mörg ár.
Herra forseti. Það er vegna þessa sem talsvert miklar deilur hafa ríkt úti á akrinum, sérstaklega með tilliti til fornminjanna, því að þar hafa verið að gerast dramatískir og háskalegir hlutir síðustu árin. Það er fullyrt í eyru nefndarmanna að ótal fornminjar glatist og hafi verið að glatast á undanförnum árum. Það er þyngra en tárum taki þegar hv. alþm. standa frammi fyrir því að fá það fullyrt í sín eyru af fagmönnum, bestu fagmönnum fáanlegum í landinu, að við séum að eyðileggja fornminjarnar okkar, kannski margar á ári. Þetta ætti að brýna okkur hv. alþm. til þess að opna augu okkar fyrir því hversu alvarleg mál eru hér á ferðinni og hversu lífsnauðsynlegt er að hér verði vel að verki staðið þannig að hnífnum verði ekki beitt þannig að hann veiki Þjóðminjasafnið eða komi í veg fyrir að Fornleifavernd ríkisins verði öflug stofnun.
Herra forseti. Eins og málum er nú háttað er fornleifasvið starfandi í Þjóðminjasafninu og þar munu starfa fjórir fornleifafræðingar. Nú sést það ekkert á þessu máli, eins og það er innréttað í nál., hversu stór þessi stofnun mun verða, Fornleifavernd ríkisins. En eftir því sem hefur komið fram í máli þjóðminjavarðar, þegar hún hefur komið fyrir nefndina, mun Þjóðminjasafnið hafa fulla þörf fyrir a.m.k. einn fornleifafræðing til þess að starfa áfram að ákveðnum þáttum tengdum fornleifunum á Þjóðminjasafninu. Að hennar mati standa því eftir einar þrjár stöður sem væri hægt að skilja frá Þjóðminjasafninu til þess að mynda þessa stofnun.
Herra forseti. Nú verð ég að segja að mikill fengur væri að því að hafa hæstv. menntmrh. hérna hjá okkur þegar við erum að ræða þessi mál. Vil ég spyrja hæstv. forseta hvort menntmrh. hæstv. sé í húsinu eða hvort við megum eiga von á því að hann komi hingað til umræðunnar.
(Forseti (HBl): Hæstv. menntmrh. er ekki í húsinu.)
Mætti ég biðja um að hæstv. menntmrh. verði gert viðvart, herra forseti, um að þessi mál séu komin til umfjöllunar og það séu ákveðin atriði sem mér þætti vænt um að bera upp við hæstv. ráðherra?
(Forseti (HBl): Það er guðvelkomið að hv. þm. geri hlé á ræðu sinni svo að hægt sé að taka fyrir önnur mál á meðan menntmrh. er á leiðinni hingað.)
Ég þigg það, herra forseti.
(Forseti (HBl): Þá er hlé gert á ræðu hv. þm.)