Flm. (Svanfríður Jónasdóttir):
Herra forseti. Málið sem nú er komið á dagskrá var fyrst á dagskrá í hv. Alþingi á fimmtudaginn var og fékk þar þó nokkra umfjöllun en var síðan frestað vegna þess að ástæða þótti til að gefa hæstv. utanrrh. tækifæri til að taka hér þátt í umræðunni, einkum þótti þátttakendum í umræðunni á fimmtudaginn forvitnilegt að heyra frá hæstv. utanrrh. hversu langt hann er tilbúinn að ganga hvað varðar erlendar fjárfestingar í sjávarútvegi í ljósi þeirra orða hans að hann væri tilbúinn að endurskoða afstöðu sína í þeim efnum.
Umræðan á fimmtudaginn snerist fyrst og fremst um efni frv. sem er það að erlendum aðilum verði heimluð fjárfesting í fiskvinnslu, því lagaákvæði sem einungis heimilar óbeina fjárfestingu í fiskvinnslu að hluta en beina að hluta verði breytt þannig að ein og sama regla gildi fyrir alla fiskvinnslu og þá sú sama regla og gildir fyrir matvælaiðnað almennt, þ.e. að ekki séu á því hömlur að erlendir aðilar fjárfesti ef þeim býður svo við að horfa og aðstæður leyfa.
Það fór samt svo að menn út frá efni málsins ræddu fjárfestingar almennt, ræddu fjárfestingar Íslendinga í erlendum hlutabréfum sem nú eru taldar nema um 160 milljörðum kr., ræddu fjárfestingar erlendra aðila í innlendum hlutabréfum sem einungis eru taldar nema rúmum tveimur milljörðum. Auðvitað verður mönnum tíðrætt um það misvægi sem þarna er á milli og velta vöngum yfir því hvort hægt sé að ná hér meira jafnræði á. Og hvað svo sem mönnum kann að finnast um fjárfestingar erlendra aðila í sjávarútvegi þá er alveg ljóst að menn telja að ein ástæða þessa misvægis sé sú að erlendum aðilum hefur verið meinuð þátttaka á Íslandi nema óbeint. Og á það hefur verið bent að lögin séu óskýr, þau séu þannig að þau laði nú ekki beinlínis að heldur þvert á móti.
Jafnframt var farið yfir það í umræðunni á fimmtudaginn að nú stendur fyrir dyrum samstarf kauphallanna á Íslandi og hinum Norðurlöndunum og að Eystrasaltsríkin hafa jafnframt skrifað undir viljayfirlýsingu um þátttöku í því samstarfi. Þetta samstarf mun óhjákvæmilega leiða til þess að íslensk fyrirtæki á verðbréfamarkaði eru komin í nánari snertingu við erlenda fjárfesta en þau hafa verið og mun afhjúpa á ákveðinn hátt hvernig þessi staða er hjá okkur, að það er ekki bara svo að erlendir aðilar sem koma inn á þennan markað megi ekki fjárfesta í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum heldur líka að þeir geta ekki fjárfest í mörgum þeim íslensku fyrirtækjum sem nú eiga hlut í sjávarútvegsfyrirtækjunum vegna þess að óbeina eignaraðildin er líka háð ákveðnum takmörkunum. Allt þetta hlýtur að leiða til þess að menn velti fyrir sér hver staða íslensks sjávarútvegs er og verður, hvort íslenskur sjávarútvegur verður það illa staddur ef allt fer á hinn versta veg eftir að þetta samstarf er komið á að þarna þurfi að grípa til breytinga. Er ég tala um á versta veg þá er það í því ljósi að þau íslensku fyrirtæki sem eiga of stóran hlut í sjávarútvegsfyrirtækjum til að geta verið valkostur erlendra fjárfesta selji sinn hlut í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum en það hefði þá óhjákvæmilega áhrif á stöðu þeirra á hlutabréfamarkaðnum til lækkunar og mundi óhjákvæmilega veikja stöðu þessara fyrirtækja.
En ég held að við séum nú flest sammála um að við vildum sjá annað gerast en að þessi fyrirtæki, fyrirtækin í sjávarútvegi, veiktust enn frekar. En því miður sjást þess og hafa verið að sjást merki á markaðnum að staða þeirra hefur verið að veikjast.
Hér var rætt um fjárfestingar Íslendinga og íslenskra fyrirtækja erlendis og þá útrás sem orðið hefur og er í fullum gangi. Menn velta því auðvitað fyrir sér hvort það geti kallast sanngirnismál að þetta sé á báða vegu. En a.m.k. að mati okkar flutningsmanna er full ástæða til þess að breyta lögunum strax í þá veru sem við leggjum hér til og jafnframt að aðrir þættir verði skoðaðir mjög gaumgæfilega með tilliti til núverandi og hugsanlegrar stöðu íslensks sjávarútvegs, eins og ég rakti áðan. Ég hef þann fyrirvara á og við í Samfylkingunni að tryggja þurfi eignarhald þjóðarinnar á sjávarauðlindinni áður en allt er opnað upp á gátt hvað varðar fjárfestingar erlendra aðila í útgerðinni. Aðrar þjóðir eins og Færeyingar sem eiga mikið undir sjávarútvegi hafa farið þá leið að leyfa takmarkaða beina eignaraðild. Þeir leyfa þriðjungs eignaraðild. En menn geta svo velt því fyrir sér út frá þeim sögum sem þeir hafa heyrt af hvernig hlutir ganga hjá þeim hvort slíkt heldur þegar til veruleikans kemur. Menn geta svo sem líka velt því fyrir sér hvert hömlur á fjárfestingu leiða ef virkilegur áhugi er á því að fara í kringum þau. Nokkuð var um það rætt þegar þetta mál kom fyrst til umræðu að menn hafa farið, ég veit ekki hvort það eigi að segja, í kringum lögin um fjárfestingar erlendra aðila þegar fiskvinnslan er annars vegar. Menn hafa verið að búa til dótturfélög og keðjur til þess að búa til þessa óbeinu eignaraðild svo útlendingar gætu verið þátttakendur. Auðvitað er það til muna óæskilegri aðferð heldur en hin að menn geti gengið beint að þessu auk þess sem það er sannfæring okkar flutningsmanna að ef lögin eru einföld í framkvæmd þannig að erlendir aðilar fráfælist þau ekki þá geti fjárfestingar þeirra í fiskvinnslu leitt til fjárfestingar í öðrum matvælaiðnaði þar sem engin erlend fjárfesting hefur enn þá átt sér stað, vegna þess að eins og við vitum þá er erlend fjárfesting hér á landi fyrst og fremst í stóriðju. Menn geta velt því fyrir sér hvort það sé æskileg þróun að svo verði áfram eða hvort menn séu tilbúnir til þess að ganga einhver skref til þess að liðka fyrir fjárfestingum erlendra aðila víðar.
Herra forseti. Ég ætla ekki að hafa frekari orð um þetta mál á þessu stigi. Ég held að ég sé búin að fara í grófum dráttum yfir helstu atriði sem fram komu hér í umræðunni. Ég hef reyndar ekki endurtekið þau varnaðarorð sem hér voru látin falla. Það er alveg ljóst að enginn einhugur ríkir um jafnvel það litla skref sem hér er lagt til að verði stigið. Reyndar hættir mönnum til að tala um fjárfestingar í fiskvinnslu og síðan fjárfestingar í sjávarútvegi almennt í einni og sömu andránni og það er kannski á þeim forsendum sem óskað var eftir návist hæstv. utanrrh. í umræðunni að menn renndu sér svolítið þarna á milli og vildu nota þetta tækifæri til að ræða þetta almennt. En eins og ég sagði, herra forseti, þá ætla ég ekki að fara frekar yfir málið á þessu stigi. Sem 1. flm. get ég komið hér inn aftur síðar og ef tilefni verður til þess mun ég notfæra mér þann möguleika.