Utanríkisráðherra (Halldór Ásgrímsson):
Herra forseti. Það er alveg ljóst að samskipti okkar í ýmsum alþjóðasamtökum skipta sköpum um að rödd Íslands heyrist. Það er m.a. ástæðan fyrir því að við höfum lagt á það áherslu að ríki Atlantshafsbandalagsins og allra samstarfsþjóða þeirra, 46 talsins, komi saman hér á Íslandi. Það gefur ákveðinn þunga. Það vekur athygli á Íslandi. Það vekur athygli á því að við höfum eitthvað að segja. Þess vegna er það mikilvægt að við tökum virkan þátt í alþjóðasamtökum. Það eru ýmsir sem leggja ekki endilega mikið upp úr því að við tökum þátt í samtökum eins og Eystrasaltsráðinu. Við erum ekki við Eystrasaltið, en þar höfum við tækifæri til þess að hitta samstarfsaðila okkar og það er ekki á hverjum degi sem eiga sér stað tvíhliða fundir milli Íslands og Rússlands. En það verður einn slíkur fundur í næstu viku. Ekki er langt síðan að ég var í opinberri heimsókn í Rússlandi. Fram undan er heimsókn forseta Íslands til Rússlands. Fram undan er að utanríkisráðherra Rússlands komi hingað til lands og einnig að utanríkisráðherra Bandaríkjanna komi hingað til lands. Í þessu samhengi höfum við möguleika á því að hafa áhrif. Ég vil sérstaklega þakka það hve flokkur hv. þm. Össurar Skarphéðinssonar, Samfylkingin, hefur haft fullan skilning á mikilvægi þess að við höldum þennan stóra fund í vor, sem er stærsti alþjóðlegi fundur sem hér hefur verið haldinn. Einnig er mikilvægt að hv. alþingismenn sem koma að utanríkismálum séu í nálægð þess fundar og hafi möguleika á því að fylgjast með honum og hitta aðila sem kynni vera áhugavert fyrir þá að hitta og komast í snertingu við. Hins vegar liggur fyrir að þessi fundur tekur nokkurn tíma. Hann byrjar snemma að morgni og endar seint að kvöldi. En ég tel að mikilvægt sé að utanrmn. kynni sér þá dagskrá sem þar liggur fyrir þannig að þingmenn sem sitja í utanrmn. geti komið að fundinum með viðeigandi hætti.
Að því er varðar heimsókn til Palestínu þá hef ég lýst yfir áhuga mínum á því að fara bæði til Palestínu og Ísraels. Það liggur alveg ljóst fyrir að af slíkri heimsókn getur ekki orðið nema heimsóknin sé bæði til Ísraels og Palestínu. Ég tel það vera mikilvægt. Legið hefur fyrir heimboð frá Ísrael og verið er að kanna hvenær hægt er að koma því við. Ég hef lýst yfir vilja mínum til að gera það við fyrstu hentugleika. Það liggur líka fyrir heimboð til Palestínu til að heimsækja bæði Vesturbakkann og Gazasvæðið. Þannig hafa heimsóknir utanríkisráðherra Evrópuríkjanna verið að undanförnu. Þær hafa bæði verið til Ísraels og Palestínu. Utanríkisráðherrar Evrópuríkjanna leggja á það áherslu að sem flestir fari þangað því að með því sé skapaður ákveðinn þrýstingur í sambandi við málið. Ég tel að Íslendingar eigi að taka þátt í því með öðrum Evrópuríkjum. Við höfum lýst yfir vilja okkar til þess. Þetta var sérstaklega rætt á utanríkisráðherrafundi Norðurlandanna fyrir stuttu. Þar kom fram að ríki Evrópusambandsins ætla sér að halda áfram stöðugum heimsóknum ti Palestínu og Ísraels til þess að koma sem best skoðunum sínum á framfæri.
Það vill nú þannig til að Evrópuríkin eru mjög samstiga í þessu máli sem er e.t.v. merkilegasta dæmið um það hvernig Evrópusambandsríkin hafa komist að sameiginlegri niðurstöðu á sviði utanríkismála. Það er ekki langt síðan að Evrópuríkin voru sitt á hvað í afstöðunni til Miðausturlanda.
Eins og kom fram hjá hæstv. forsrh. í umræðu í morgun þá erum við mjög samstiga ríkjum Evrópusambandsins í þessum málum. Ég tel að hæstv. forsrh. hafi í morgun talað afskaplega skýrt þegar hann sagði að full samstaða væri innan ríkisstjórnarinnar um þann málflutning sem utanrrh. hefur haft í frammi um þetta mál að undanförnu. Milli okkar er enginn skoðanamunur í þessu máli. Það vill líka svo vel til að mjög lítill skoðanamunur er milli Evrópuríkjanna í málinu.
Hins vegar hef ég orðið var við að þjóðir vilja tala af varkárni í þessu máli, t.d. Noregur. Noregur hefur gegnt ákveðnu lykilhlutverki og haft forustu í málefnum Miðausturlanda á undanförnum árum og þeir fylgjast mjög grannt með öllu sem þar er að gerast. Ég hef orðið var við að það gengur áfram með svipuðum hætti þó nýir flokkar komi í ríkisstjórn í Noregi, hvort sem hafa verið Verkamannaflokkurinn, Hægri flokkurinn eða Kristilegi þjóðarflokkurinn þá hefur málflutningur Norðmanna verið mjög svipaður til margra ára. Þeir gera sér hins vegar grein fyrir því að þeir hafa ákveðnu lykilhlutverki að gegna og þurfa því að ganga fram af varfærni og gera kröfur til beggja aðila því þeim er mikið í mun að koma deiluaðilum inn á sporið á nýjan leik í samræmi við Óslóarsamkomulagið.
Það sama má segja um Bandaríkjamenn. Þó okkur finnist að þeir hafi nú talað oft og tíðum af einum of mikilli varfærni þá líta þeir á sig sem mikilvægan aðila sem hafi mesta möguleika til þess að ná fram sáttum. Það er nú svo undarlegt í þessu máli að margir segja að Bandaríkjamenn séu með allt of mikil afskipti í utanríkismálum og af málefnum heimsbyggðarinnar, líti á sjálfa sig sem sjálfskipaða sáttaaðila og jafnvel lögreglu í ýmsum viðkvæmum utanríkismálum. En í þessu máli kallar heimsbyggðin á afskipti Bandaríkjanna. Heimsbyggðin kallar ekki á afskiptaleysi Bandaríkjanna. Hún kallar á afskipti Bandaríkjanna. Það sýnir að þrátt fyrir allt gera menn sér vonir um að Bandaríkin séu líklegust til þess að hnýta ákveðinn endahnút í þessum málum og það gerist að sjálfsögðu ekki nema fyrir tilstuðlan Arabaríkjanna. Nú hafa Arabaríkin stigið fram og þar með hafa skapast alveg nýir möguleikar í málinu. Þar með skapast líka nýir möguleikar fyrir Bandaríkin til þess að stíga fram því þeim er mikið í mun að halda vinsamlegum samskiptum við arabaheiminn og jafnframt viðhalda nánum tengslum við Ísrael. Við vitum það mjög vel að margir áhrifaríkir hópar eru innan Bandaríkjanna þar sem gyðingar hafa mikil áhrif og þeir hafa mikil áhrif inn í pólitíska umræðu í Bandaríkjunum og í reynd miklu meiri áhrif inn í Demókrataflokkinn en í Repúblikanaflokkinn.
Hér er því um afskaplega flókna mynd að ræða og það er mikilvægt að rödd okkar heyrist, skoðanir okkar. Ég er ekki í nokkrum vafa um að þrátt fyrir allt þá hjálpar það þeim sem eru líklegastir til að vera þyngsta lóðið á þessa vogarskál til þess að beita sér í málinu og það sem mest er um vert er að ísraelska þjóðin kallar líka á slíka lausn. Það er því ekki svo að ísraelska þjóðin sé að biðja um afskiptaleysi í þessu máli. Það eru skiptar skoðanir þar, þannig að öll þessi umræða hjálpar vonandi til að finna lausn. En það verða hv. þingmenn að skilja líka að þarna þurfa menn að stíga fram af mismunandi varfærni því þegar upp er staðið verða einhverjir að vera eftir sem hafa nægilegt traust beggja aðila til þess að sáttin náist fram.