Iðnaðarráðherra (Valgerður Sverrisdóttir):
Hæstv. forseti. Matra er stytting á heitinu Matvælarannsóknir Keldnaholti sem var til sem samstarfsvettvangur fæðudeildar Rannsóknastofnunar landbúnaðarins og matvælatæknideildar Iðntæknistofnunar Íslands um matvælarannsóknir.
Starfsemi Matra hófst árið 1998 og er rekin í húsnæði beggja stofnananna á Keldnaholti. Starfsmenn voru í upphafi 11 með fjölbreytta menntun og reynslu á flestum sviðum sem tengjast framleiðslu matvæla.
Árið 2000 ákvað Matra að láta á það reyna hvort rekstrargrundvöllur gæti verið fyrir starfsemi á sviði matvælarannsókna úti á landi. Á grundvelli þess var þann 1. sept. 2000 ráðinn starfsmaður að fyrsta útibúi Matra á landsbyggðinni. Var því valinn staður á Ísafirði, á þróunarsetri Vestfjarða. Þetta þótti viðeigandi staðsetning vegna sambýlisins við Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða, Hafrannsóknastofnun og Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins, í þverfaglegu umhverfi sjávarútvegs og matvælavinnslu. Stefnt var að því að um tveggja ára reynsluverkefni yrði að ræða.
Vilji hefur lengi verið fyrir því að efla tengsl Iðntæknistofnunar við landsbyggðina en ekki hafa fengist sérstakar fjárveitingar til þess. Engu að síður var mikilvægt að leggja út í þetta reynsluverkefni vegna þess að mjög dýrt er fyrir fyrirtæki á landsbyggðinni að kaupa þjónustu fyrirtækja og stofnana á höfuðborgarsvæðinu vegna ferða- og dvalarkostnaðar. Frá upphafi var ljóst að rekstrargrundvöllur verkefnisins var veikur og óvíst hvort markaðurinn á svæðinu væri nægilega stór til að standa undir því til lengri tíma litið og óvíst hvort væntingar um rannsóknarstyrki gengju eftir.
Fyrsta rekstrarárið fékkst aðeins um helmingur teknanna af útseldri vinnu starfsmannsins og umsóknir um rannsóknarstyrki fengu ekki þann hljómgrunn sem væntingar stóðu til. Rekstur Matra í Reykjavík gekk einnig illa og leiddu þeir erfiðleikar til þess að fjórum af 12 starfsmönnum Matra, þ.e. þriðjungi þeirra, var sagt upp á síðasta ári. Þessi rekstrarvandi endurspeglar þær erfiðu rekstrarforsendur sem margar opinberar rannsóknastofnanir þurfa að búa við. Á árinu 2001 komu t.d. 27% af tekjum Iðntæknistofnunar beint af fjárlögum og heil 73% voru sjálfsaflafé stofnunarinnar. Af þessu má glögglega sjá að svigrúm stofnunarinnar til að mæta tímabundnum erfiðleikum er nánast ekkert, þ.e. ekki eru tök á því að færa fé frá einum hluta starfseminnar til annarrar sem hefur minni burði til að afla eigin tekna.
Ákvörðunin um að stofna til tilraunareksturs Matra á Ísafirði var byggð á eindregnum vilja Iðntæknistofnunar til að efla tengslin við matvælaframleiðslu á Vestfjörðum. Iðnrn. studdi þessa tilraun með 2 millj. kr. framlagi á upphafstímanum. Var gert ráð fyrir að með það stofnframlag í farteskinu ætti reksturinn að ganga upp ef aðrar rekstrarforsendur gengju eftir.
Í lok síðasta árs, þegar ljóst varð að nokkuð vantaði á að endar næðu saman, tók ég þá ákvörðun að leysa þann vanda með 1 millj. kr. framlagi af fé ráðuneytisins sem dugði til að reksturinn frá upphafi til ársloka 2001 kom út á sléttu.
Staðan um þessar mundir er sú að engin endanleg ákvörðun hefur verið tekin um að loka útibúi Matra á Ísafirði. Starfsmaðurinn er reyndar kominn til annarra starfa sem nýtast munu matvælaiðnaðinum á Vestfjörðum en ljóst er að Iðntæknistofnun vill halda þessum rekstri áfram ef hún getur fundið rekstrargrundvöll fyrir starfseminni. Ekki er búið að segja upp aðstöðunni í þróunarsetrinu á Ísafirði, sem undirstrikar vilja Iðntæknistofnunar.
Framhald rekstursins verður fyrst og fremst að byggja á því að markaður sé fyrir starfsemina á svæðinu. Ekki er unnt að reikna með að reksturinn verði niðurgreiddur ár eftir ár í langan tíma en ég er tilbúin til að beita mér fyrir nýju upphafsfé til að koma rekstrinum á rekspöl ef þær rekstrarforsendur sem nú eru í skoðun gefa tilefni til þess.