Dómsmálaráðherra (Sólveig Pétursdóttir):
Herra forseti. Ég mæli fyrir frv. til laga um breyting á umferðarlögum. Með frv. eru lagðar til breytingar á ákvæðum umferðarlaga sem fjalla annars vegar um ökuréttindi að því er varðar akstursmat og hins vegar um stjórnsýslu bifreiðamála. Bæði þessi atriði hafa verið til skoðunar í dómsmrn. undanfarin ár og er meginmarkmið beggja tillagna að auka umferðaröryggi.
Annað meginefni frv. er að koma á heildstæðu skipulagi í stjórnsýslu bifreiðamála með því að sameina í eina stofnun starfsemi Skráningarstofunnar hf. og Umferðarráðs. Með sameiningu er stefnt fyrst og fremst að því að tryggja markvissa framkvæmd umferðaröryggismála með því að sameina á einn stað málefni ökutækja, umferðarfræðslu og umferðaröryggis og fleiri verkefni sem tengjast ökutækjum og umferð. Einnig næst með þessu rekstrarleg hagkvæmni þegar til lengri tíma er litið, m.a. vegna samnýtingar sérhæfðs húsnæðis, búnaðar og starfskrafta.
Skráningarstofan hf. sinnir ýmsum verkefnum á sviði bifreiðamála, einkum varðandi skráningu ökutækja o.fl. Hlutafé Skráningarstofunnar hf. er nú allt í eigu ríkisins og því tímabært að taka afstöðu til þess hvernig framtíðarfyrirkomulag verður á þeirri starfsemi sem hlutafélagið nú sinnir. Skráningarstofan hf. sinnir í dag ýmsum verkefnum sem ekki snúa beint að skráningu ökutækja eða skyldum þáttum og má þar nefna umsjón með tölvumiðstöð dóms- og kirkjumrn. og sérhæfðri tölvuþjónustu vegna Schengen-upplýsingakerfisins samkvæmt samningum við ráðuneytið.
Í frv. er gert ráð fyrir að verkefnisstjórn verði skipuð til að fara yfir þessi atriði og fleiri og taka ákvarðanir um hvaða verkþættir sem nú eru í höndum Skráningarstofunnar hf. skulu færðir til Umferðarstofnunar og hvað unnt er að fela einkaaðilum með útboði eða öðrum hætti.
Gert er ráð fyrir því í frv. að Umferðarráð, þ.e. ráðið sjálft, starfi áfram en með breyttri tilhögun. Gert er ráð fyrir að meginhlutverk þess verði að beita sér fyrir auknu umferðaröryggi og bættum umferðarháttum og eins og áður er nefnt er sérstaklega ætlast til þess að Umferðarráð verði dómsmrh. til ráðgjafar um gerð umferðaröryggisáætlunar og framkvæmd hennar. Með þessu er tryggt að sérþekking þeirra aðila sem skipa Umferðarráð nýtist betur en áður í umferðaröryggismálum.
Brýnt hagsmunamál landsmanna allra er að auka umferðaröryggi, og frv. þetta er skýrt skref í þá átt. Með því að sameina Skráningarstofuna og Umferðarráð munu starfa innan sömu stofnunar aðilar sem vinna að reglum um gerð og búnað ökutækja, skráningu bifreiða, umferðarfræðslu, umferðaröryggi og ökukennslu. Sérþekking allra þessara aðila mun því nýtast heildstætt innan stofnunar og með þeim hætti efla alla þessa starfsemi og um leið umferðaröryggi.
Þá má einnig nefna að stofnun sem fjallar heildstætt um bifreiðar og umferðaröryggismál er einnig mjög vel í stakk búin til að sinna því hlutverki að vera stjórnvöldum og öðrum til ráðuneytis um umferðarmál og taka þátt í að gera tillögur að reglum er varða ökutæki og umferð á innlendum vettvangi og á vettvangi EES-samstarfsins.
Með frv. eru einnig lagðar til breytingar á ákvæðum umferðarlaga sem fjalla um skilyrði fyrir útgáfu fullnaðarskírteinis og að komið verði á svokölluðu akstursmati með það að markmiði að auka kröfu til ungra ökumanna. Byggt er á tillögum starfshóps sem skipaður var haustið 2000 til að fara yfir umferðarlög og eru reglur settar á grundvelli þeirra í þeim tilgangi að gera tillögur og ábendingar um atriði sem betur mættu fara í því skyni að auka umferðaröryggi og bæta umferðina. Hv. formaður allshn., Þorgerður Gunnarsdóttir, var formaður þessa starfshóps.
Í frv. er lagt til að sérstök skilyrði verði sett fyrir því að gefið verði út fullnaðarskírteini til þess sem hefur undir höndum bráðabirgðaskírteini. Þessi skilyrði eru að hlutaðeigandi hafi farið í akstursmat eftir að hafa haft bráðabirgðaskírteini í a.m.k. eitt ár og að viðkomandi hafi ekki undanfarandi ár fengið punkta í punktakerfi ökumanna eða verið án ökuréttar vegna sviptingar. Samkvæmt umferðarlögum er bráðabirgðaökuskírteini gefið út til byrjanda og gildir í tvö ár. Í frv. er gert ráð fyrir að unnt verði að sækja um fullnaðarskírteini þegar umsækjandi hefur haft bráðabirgðaskírteini í eitt ár.
Hugmyndin á bak við að heimila ökumönnum að fá fullnaðarskírteini eftir eitt ár í staðinn fyrir tvö, eftir áfallalausan akstursferil og að undangengnu akstursmati, er að verið er að umbuna þeim sem hafa staðið sig vel í umferðinni. Það hefur jafnframt þau hvetjandi áhrif á unga ökumenn að vanda sig við akstur. Á sama hátt stefnir frv. að því að lengja tímann fram að útgáfu fullnaðarskírteinis ef í ljós kemur að ökumaður með bráðabirgðaökuskírteini hefur fengið punkta í punktakerfi ökumanna eða á sama tíma verið án ökuréttar vegna sviptingar. Við þær aðstæður verður gefið út nýtt bráðabirgðaskírteini að loknu akstursmati.
Það er vel þekkt staðreynd að ungir og reynslulitlir ökumenn valda hlutfallslega fleiri slysum en aðrir í umferðinni. Þær raddir hafa því heyrst að rétt sé að hækka ökuleyfisaldur með þeim rökum að það muni draga úr slysatíðni hjá byrjendum ef þeir hefja akstur eldri og þroskaðri. Þetta hefur hins vegar ekki verið leitt í ljós með óyggjandi hætti og er lagt upp með það í frv. að heppilegra sé að sporna við slysum hjá ungum ökumönnum með öðrum og vægari aðgerðum sem byggja bæði á fræðslu og hvatningu til ungra ökumanna um að fylgja umferðarreglum. Slíkar aðgerðir byggjast á trausti og taka mið af því að velflestir ungir ökumenn eru til fyrirmyndar í umferðinni. Í frv. er gert ráð fyrir að fullnaðarskírteini verði gefið út að loknu akstursmati en akstursmat er endurskoðun á akstursháttum og öryggi í umferðinni. Tilgangur þess er að stilla saman viðhorf og sjálfsmat ökumanns og raunverulega getu hans í umferðinni. Gert er ráð fyrir að akstursmat fari fram hjá ökukennara en ekki er gert ráð fyrir að akstursmat verði jafnumfangsmikið og verklegt ökupróf. Nánar verður kveðið á um framkvæmd og umfang akstursmats í reglugerð.
Gert er ráð fyrir að árangur þessa úrræðis verði kannaður að liðnum nokkrum tíma frá því að akstursmati er komið á. Stefnt er að slíkri úttekt að liðnum þremur árum frá gildistöku laganna þar sem lagt verður mat á hvort reglur um akstursmat hafi skilað árangri, t.d. í fækkun slysa í umferðinni þar sem ungir ökumenn eiga í hlut eða fækkun brota þessa aldurshóps. Með hliðsjón af þeim niðurstöðum verður metið hvort rétt sé að stefna að því að hækka ökuleyfisaldur.
Herra forseti. Ég hef í meginatriðum gert grein fyrir efni frv. og legg til að því verði að lokinni umræðu vísað til hv. allshn.