Jóhanna Sigurðardóttir:
Herra forseti. Ég er eiginlega sannfærð um það að í hjarta sínu er hæstv. fjmrh. sammála okkur í stjórnarandstöðunni um að þetta frv. sem við fjöllum nú um stendur á brauðfótum. Sýndur afgangur í þessu fjárlagafrv. er ekki marktækur vegna mikilla veikleika, bæði á tekju- og gjaldahlið. Og reyndar er það svo að á tekjuhliðinni setur ríkisstjórnin allt sitt traust á sölu ríkiseigna. Það er í reynd svo, herra forseti, að víða er látið reka á reiðanum í stjórn efnahagsmála og treyst á guð og lukkuna og sölu ríkiseigna.
Það verður mjög mikill viðskiptahalli áfram á næsta ári. Vextir eru hvergi hærri á byggðu bóli. Verðbólgan mjög mikil á þessu ári, þó spáð sé að hún fari lækkandi. Verðlagshækkanir hafa verið afar miklar sem fólk er auðvitað farið að sjá á kjörum heimilanna. Verðbreytingar sem mælast í neysluvísitölunni á milli áranna 2000 og til áætlunar á næsta ári eru 12--13% og það er afar mikið. Og maður veltir fyrir sér hvort það hafi verið tekið inn í verðlagsforsendur vegna fjárlaga þessa árs að þau byggðust á 4% verðbólgu, en verðbólgan verður á þessu ári á milli 8% og 9%. Ég spyr hvort mismunurinn, þ.e. verðlagsbreyting frá frv. og hver raunveruleikinn er, hafi verið tekinn inn í forsendurnar.
Stóra spurningin er líka uppi um efnahagsforsendur frv., en þar er meginforsenda sú að verðbólgan er talin verða um 5% að meðaltali á næsta ári en verðhækkun innan ársins vera mun minni, eða nálægt 3%.
Í þjóðhagsáætlun forsrh. kemur fram að áætlað er að neysluverðsvísitalan hækki um 5,9% á næsta ári, en launavísitalan um 5%. Og ég fæ ekki séð að verðbólgu- eða verðhækkunarspá frv. sé í samræmi við þetta og nauðsynlegt er að fjárln. fari vel yfir þessar forsendur.
Ég hef verulegar áhyggjur og ég hlýt að deila þeim með hæstv. fjmrh., bæði varðandi mikla skuldastöðu þjóðarbúsins við útlönd sem hefur aukist verulega, úr 57% af landsframleiðslu í árslok 1999 og stefnir í 111% nú í árslok, en ekki síður af skuldastöðu fyrirtækja sem mér sýnist að raungildi frá 1995 hafi aukist eitthvað á milli 600 og 700 milljarða. Og síðan koma skuldir heimilanna. Þar hljótum við öll að deila sameiginlega áhyggjum af því að skuldir heimilanna hafa vaxið að raungildi frá 1995 um 273 milljarða kr. á sex árum, en eignir heimilanna einungis um 80 milljarða á sama tímabili. Skuldir heimilanna á hvert einasta mannsbarn eru orðnar 2,4 millj. kr. en skuldir þeirra verða nú í árslok áætlaðar 675 milljarðar kr.
Í þjóðhagsáætlun kemur fram að svo virðist að lífeyrissjóðslán heimilanna hafi vaxið um 25% á 12 mánaða tímabili og þau séu m.a. tekin til þess að greiða upp yfirdráttarskuldir í bönkum.
Þetta er auðvitað verulegt áhyggjuefni. Mér sýnist að við gætum staðið frammi fyrir verulegum greiðsluerfiðleikum hjá heimilunum, því miður. Þetta hefur bæði komið fram hjá Seðlabankanum og Þjóðhagsstofnun. Það má sjá að vanskil heimilanna eru að vaxa.
Hæstv. fjmrh. sagði í gær að það væri innstæða fyrir þeim skattalækkunum sem ríkisstjórnin boðar. Mér finnst ansi blóðugt að sjá þann mikla niðurskurð víða í velferðarkerfinu, bæði í heilbrigðismálum og félagsmálum, sem hér er boðaður. Á sama tíma segir hæstv. ráðherra galvaskur að full innstæða sé fyrir skattalækkunum, t.d. til stórfyrirtækja eins og hér eru boðaðar.
Umboðsmaður barna hefur kvartað mjög yfir þeim niðurskurði á fjárveitingum til þess veigamikla málaflokks, þ.e. einungis 18 millj. kr. Þó var þingið að samþykkja heildarstefnumótun í málefnum barna á sl. ári.
Við sjáum verulegan niðurskurð í málefnum fatlaðra, sem hefur verið gegnumgangandi undanfarin ár. Nær þrír milljarðar hafa verið teknir af lögbundnum framlögum sem þessi málaflokkur átti að fá á sl. sex árum. Staðan þar er sú að 164 einstaklingar eru á biðlista eftir sambýlum, samkvæmt upplýsingum frá biðlistanefnd fyrir tveimur árum, 174 á biðlista eftir þjónustuíbúðum, 10.800 dvalarsólarhringa í skammtímavistun vantar og 206 eru á biðlista eftir dagvistun. Samkvæmt þessum fjárlögum sýnist mér að taka eigi eitt eða tvö sambýli í rekstur á árinu og ekki einu sinni allt árið.
Hér er verið að boða aukningu á innritunargjöldum eða skólagjöldum, hækkun á þeim. Ég hef einnig áhyggjur af félagslega íbúðakerfinu en þrátt fyrir auknar lántökur til leiguíbúða sem boðaðar eru í frv. get ég ekki séð að félagasamtök eða sveitarfélög taki þessi lán eða geti staðið undir þeim þar sem vextir eru svo háir, hvað þá leigjendur sem þurfa að borga brúsann af öllu saman.
Lífeyrisþegar hafa einungis fengið 4% hækkun á þessu ári þó að, eins og fram hefur komið í máli mínu, launavísitalan hafi hækkað um 8,5% á síðasta ári og um 5% á þessu ári. Neysluverðsvísitalan hækkaði um 6,5% milli áranna 2000 og 2001 og er áætluð 5,9% milli áranna 2001 og 2002. Ég spyr hæstv. heilbrrh. hvort hann telji að lífeyrisþegar hafi að fullu fengið bætt í lífeyrisgreiðslum það sem þeir eiga að fá lögum samkvæmt með þessari 4% hækkun á lífeyrisgreiðslum.
Ég spyr, herra forseti: Telur hæstv. heilbrrh. það forsvaranlegt sem gerðist hér í sumar, miðað við þau kjör sem lífeyrisþegar hafa, er mikil hækkun varð á komugjöldum, á gjöldum fyrir röntgenþjónustu, í sérfræðilæknisþjónustu o.s.frv.? Ég tel, þó að hæstv. forsrh. hafi gumað af því að lífeyrisþegar muni fá 7% hækkun um áramótin, að eftir sem áður og eins og verið hefur venja þessarar ríkisstjórnar þá séu lífeyrisþegar hlunnfarnir, miðað við kjörin sem ríkisstjórnin skammtar þeim.
Herra forseti. Við í Samfylkingunni höfum sagt að við mundum skoða skattalækkanir sem hér hafa verið boðaðar af ríkisstjórninni. Það er þó ástæða til þess að hafa af því áhyggjur hvernig skattalækkunum er fyrir komið af hálfu þessarar ríkisstjórnar. Verulegan hluti þessara skattalækkana á að mæta með hækkun á tryggingagjaldi. Það hlýtur að koma sér illa fyrir fyrirtæki sem ekki hafa skilað hagnaði, sérstaklega fyrirtæki úti á landi og ýmis þekkingarfyrirtæki, að þurfa að standa straum af lækkun á tekjuskatti hjá stórum fyrirtækjum sem skila hagnaði, skattalækkun úr 30 í 18% með hækkun á tryggingagjaldi.
Ég fagna því að loksins sé það í höfn að afnema skattlagningu á húsaleigubætur. Það bætir vissulega kjör láglaunahópanna. Ég er viss um að hæstv. félmrh. hefur átt í miklum erfiðleikum með að fá þetta mál í gegnum Sjálfstfl. og er ástæða til að óska hæstv. félmrh. til hamingju með það.
Maður veltir því fyrir sér hverju þetta skilar, herra forseti, t.d. til lífeyrisþega sem fóru í tíð þessarar ríkisstjórnar allt í einu að borga skatta f sínum bótum. Hverju skilar þessi 7 milljarða pakki til þeirra? Hverju skilar þessi 7 milljarða pakki, fyrir utan húsaleigubæturnar, til láglaunafólks sem gert er að lifa af 80--100 þús. kr. launum á mánuði?
Það eru því ýmsar spurningar sem vakna, herra forseti, við þær skattbreytingar sem hér eru boðaðar. Mér sýnist líka að verið sé að ávísa stórum hluta yfir til næstu ríkisstjórnar, þ.e. því hvernig fjármagna á þessar skattalækkanir, fyrir utan þann hluta sem endurheimta á í gegnum tryggingagjaldið.
Stimpilgjaldið, sem boðuð er lækkun á, höfum við í Samfylkingunni viljað skoða og reyndar hefur hv. þm. Margrét Frímannsdóttir flutt um það frv. Ég tel ástæðu til þess að skoða það sérstaklega enda gagnast það bæði, herra forseti, fyrirtækjum og einstaklingum. Þannig að ýmislegt er jákvætt í þessu þó að ég hafi nokkra fyrirvara hér á, eins og ég hef drepið á í mínu máli.
Herra forseti. Ég ítreka að þetta frv. þarfnast ítarlegrar skoðunar. Það stendur á brauðfótum. Það boðar aukna einkavæðingu og niðurskurð á velferðarkerfinu.