[prenta uppsett í dálka] 18. fundur, 127. lþ.
Heilbrigðisráðherra (Jón Kristjánsson):
Herra forseti. Ég fagna því að hv. 3. þm. Suðurl. skuli hér taka upp málefni tengd vímuefnanotkun íslenskra ungmenna í framhaldi af rannsókn sem kynnt var á vegum áfengis- og vímuvarnaráðs fyrir skemmstu.
Ánægjulegustu tíðindin sem fram komu í niðurstöðum þeirrar könnunar sem gerð var fyrir ári meðal framhaldsskólanemenda í landinu eru þau að mjög hefur dregið úr áfengisneyslu ungmenna og nokkuð hefur dregið úr reykingum hópsins.
Það sem hins vegar er okkur öllum áhyggjuefni er sú staðreynd að neysla ólöglegra vímuefna hefur aukist nokkuð, einkum hassneysla 16--19 ára ungmenna. Einnig kemur fram að kókaínneysla þekkist meðal þessara aldurshópa.
Fyrir tæpum áratug höfðu 7% ungmenna á aldrinum 16--19 ára notað hass þrisvar sinnum eða oftar samanborið við 12% fyrir ári. Að mínum dómi er þetta algjörlega óviðunandi þróun og undirstrikar að baráttan gegn ólöglegri vímuefnaneyslu er verkefni sem ætíð þarf að vera efst á dagskrá.
Samkvæmt könnuninni sem er tilefni þessarar umræðu kemur fram að stórlega hefur dregið úr sniffi ungmenna, e-töflu notkun er ekki mikil og er það sérstakt fagnaðarefni.
Það sem hins vegar vekur óneitanlega nokkra athygli og hv. þm. gerði að umtalsefni er sú niðurstaða að tíundi hver framhaldsskólanemi á Íslandi segist hafa notað svefntöflu eða róandi lyf einu sinni eða oftar um ævina. Ég tek undir það að þessi niðurstaða þarfnast frekari skýringa.
Nú hef ég aflað mér upplýsinga um hversu stór hópur hefði notað þessi lyf oftar en þrisvar sinnum. Þá kemur í ljós að 4,6% hafa notað lyfin oftar en þrisvar sinnum. Það sem rannsóknin segir okkur hins vegar ekkert um er hvernig ungmennin komust yfir þessi lyf, einfaldlega vegna þess að um það var ekki spurt.
Það hefur komið fram af hálfu landlæknisembættisins að það hyggist kanna þetta mál sérstaklega. Mér er kunnugt að sú athugun er þegar hafin og ég vonast til að embættið efni til almennra umræðna um þessi mál meðal lækna.
Í þessu sambandi er hins vegar rétt að benda á að svefnlyf og róandi lyf eru ekki eftirritunarskyld, eins og t.d. rítalín og hin sterkari efni sem ávísað er á, og því er hægt að fá upplýsingar um ávísanavenjur lækna um þau í sviphendingu.
Ég geri ekki lítið úr því þegar 4,6% ungmenna á aldrinum 16--19 ára segjast hafa notað róandi lyf eða svefnlyf oftar en þrisvar sinnum en ég bendi hins vegar á að notkunin kann að eiga sér skýringar. Það er mögulegt að notkunin geti verið liður í læknismeðferð, þó að ég vilji ekki fullyrða neitt í þeim efnum. Almenn notkun róandi lyfja hefur nánast ekkert aukist síðustu 10 árin. En svefnlyfjanotkunin hefur hins vegar almennt aukist verulega. Menn hljóta að skoða þessa aukningu og fá á henni skýringu.
Á síðustu fimm árum hefur svefnlyfjanotkun Íslendinga aukist um tæplega 25% sem mér, sem heilbrrh., finnst mjög alvarlegt mál. Ég á þar við notkunina. Við vitum hins vegar ekki hvort þessi almenna aukning skýri niðurstöðuna sem fram kemur í vímuefnakönnuninni sem er tilefni þessarar umræðu.
Hin fjárhagslega hlið svefnlyfjamálsins er sú að árlegur kostnaður við svefnlyfin hefur nánast tvöfaldast frá árinu 1995, hefur farið úr 80 millj. kr. á ári og verður líkast til rétt innan við 160 millj. í ár. Dregið hefur úr ávísunum á og notkun á eldri lyfjum en notkun dýrari lyfja og nýrri hefur margfaldast.
Virðulegi forseti. Málshefjandi spyr um innflutning og eftirlit með þessum lyfjum og fyrirætlanir um að skoða innflutninginn sérstaklega. Það er fylgst nákvæmlega með notkun þessara lyfja hér. Þar fyrir utan er Ísland aðili að alþjóðasamningi sem felur í sér að alþjóðlega stofnunin INBC, International Narcotics Control Board, fylgist líka með notkun þessara lyfja hér. Ísland gefur árlega upp hver notkunin hefur verið og hver væntanleg notkun verði. Í ljósi þessara upplýsinga fær Ísland kvóta fyrir hvert efni. Innflytjendur verða að sækja um sérstakt innflutningsleyfi hvert sinn sem þeir hyggjast flytja þessi lyf til landsins. Hverri vörusendingu slíkra lyfja þarf líka að fylgja útflutningsleyfi yfirvalda þess lands er lyfið kemur frá. Ársfjórðungslega eru sendar skýrslur til INBC um innflutning og útflutning þessara lyfja.
Um ávísun og afhendingu á ávana- og fíknilyfjum í apótekum gilda ákveðnar reglur. Læknum er einungis heimilt að ávísa takmörkuðu magni þessara lyfja á einum lyfseðli, eða mest til 30 daga notkunar. Óheimilt er að mynd- eða símsenda lyfseðla þar sem ávísað er ávana- og fíknilyfjum. Slíkir lyfseðlar gilda aðeins fyrir eina afgreiðslu. Sjúklingur þarf að kvitta fyrir móttöku lyfsins og sýna persónuskilríki. Lyfseðlar sem hljóða á eftirlitsskyld ávana- og fíknilyf eru sendir Lyfjastofnun sem skráir notkun þessara lyfja sérstaklega. Það gildir ekki um svefnlyf og róandi lyf. (Forseti hringir.)
Herra forseti. Ég verð að koma inn á nokkur atriði í viðbót í síðari ræðu minni.
