Sjávarútvegsráðherra (Árni M. Mathiesen):
Herra forseti. Það er rétt sem kom fram hjá hv. þm. Jóhanni Ársælssyni --- það skiptir engu máli fyrir umræðuna um brottkast hvort fréttamyndirnar voru sviðsettar eða ekki. Það getur hins vegar skipt máli í öðru samhengi fyrir fréttastofuna hvort þetta séu vinnubrögð sem hún ætlar að viðhafa í öðrum málum, þ.e. að sviðsetja fréttir. En varðandi brottkastsumræðuna læt ég mér það í léttu rúmi liggja hvernig þessar myndir urðu til vegna þess að ég veit að brottkast á sér stað á Íslandsmiðum. Ég vildi að ég vissi að það væri ekki brottkast. En við höfum gert á því kannanir, tvær á liðnu ári, og höfum mjög góða mynd af því hversu umfangsmikið brottkastið er, hvar það er stundað og hvers vegna. Um þetta geta menn lesið í Gallupkönnun sem kynnt var í vor og gerð var fyrir tæpu ári þar sem tæplega 1.700 sjómenn svöruðu spurningum í skoðanakönnuninni og úrtakið í könnuninni var rétt tæplega helmingur sjómanna á Íslandsmiðum. Ég hygg því að enginn geti farið í grafgötur með að úrtakið var mjög stórt og könnunin og niðurstöður hennar þar af leiðandi mjög trúverðugar.
Brottkastið er þrenns konar.
Það er vegna þess að menn eru að veiða undirmál. Við þess konar brottkasti hefur verið brugðist með því að breyta reglugerðum um undirmál þannig að nú má stærri hluti aflans koma að landi og teljast einungis að hálfu leyti til kvóta. Áður var það 7% en nú er það 10%.
Í öðru lagi er það brottkast þegar útgerðir eiga ekki kvóta eða ekki nægilegan kvóta fyrir þeim tegundum sem þær veiða. Við þessu höfum við líka verið að bregðast með breytingum á tegundartilfærslunni en 5% af heildaraflaheimildum í þorskígildum geta farið í tegundartilfærslu þótt einungis 2% megi færa yfir í hverja tegund. Breytingin sem var gerð gerir það því að verkum að þessi aðferð nýtist betur sem meðaflaregla en áður var þegar menn freistuðust til þess að færa yfir í eina tegund til þess að fá sem mest út úr tegundartilfærslunni. Síðan liggur tillaga fyrir Alþingi um 5% afla til Hafrannsóknastofnunarinnar þannig að segja má að það sé 5% svigrúm innan heimildanna sjálfra og 5% svigrúm til viðbótar. Þessu til frekari viðbótar eru síðan möguleikar á að eiga viðskipti með aflamark og í því tilfelli er framsalið jákvætt til að þeir aðilar sem lenda í erfiðleikum af þeim orsökum sem ég hef hér nefnt geti leyst vandann.
Þriðja tegundin af brottkasti er þegar útgerðarmenn telja sig ekki geta rekið skip sín eða útgerðir nema að koma einungis með verðmætasta aflann að landi. Þeir sem þannig gera út gera út til þess að brjóta af sér. Þeir vita að þeir byggja útgerð sína á því að brjóta lög. Það er því um mjög einbeittan brotavilja að ræða hjá þessum aðilum. Ég sé ekki að við náum að breyta skoðunum þessara manna eða hegðun þeirra með því að breyta reglunum á einhvern hátt, með því raunverulega að gefa eftir og hætta við að reyna að hamla því aflamagni sem komið er með að landi. Ástæðan fyrir því að við erum að tala um brottkast er að það eru hömlur á því magni af afla sem koma má með að landi.
Ég held ekki að við leysum þetta mál með einhverjum lögregluaðgerðum. Þær eru ekki lausnin. Ég held að við þurfum að veita þessum aðilum nægjanlegt aðhald með eftirliti --- sem þeir verða að kosta sjálfir --- til þess að við náum árangri. Þeir finna fljótlega að þeir ná ekki að láta enda ná saman í útgerðinni hjá sér, jafnvel þó að þeir komi bara með verðmætasta aflann að landi þegar þeir geta, ef þeir þurfa að greiða fyrir veru eftirlitsmanna um borð í skipunum sínum þann tíma sem þau eru að veiðum. Þetta tel ég að séu hagrænar aðgerðir til þess að bregðast við brottkasti og muni nýtast okkur best í því að reyna að ráða niðurlögum þessa vandamáls.