Árni Steinar Jóhannsson:
Virðulegi forseti. Ég er meðflm. að tveim brtt. vegna fjáraukalaga fyrir árið 2001 ásamt hv. þm. Jóni Bjarnasyni og hv. þm. Guðjóni A. Kristjánssyni. Það er þskj. 455, 128. mál, þar sem við leggjum til að verja allt að 1 milljarði kr. til að greiða úr bágum fjárhagsvanda sveitarfélaganna, m.a. vegna félagslega íbúðakerfisins, og að félmrh. verði falið að setja nánari reglur. Síðan í framhaldi af því er brtt. á þskj. 454, 128. mál, og sú brtt. er sömuleiðis flutt ásamt hv. þm. Jóni Bjarnasyni og hv. þm. Guðjóni A. Kristjánssyni en hún er um að fella niður heimild Rafmagnsveitna ríkisins til að kaupa Rafveitu Sauðárkróks.
Virðulegi forseti. Það hefur komið fram í umræðunum hjá nokkrum hv. þm. að með þessum tillöguflutningi séum við að ástunda einhvers konar hentistefnu í þessum málum. Ég vil benda þingheimi á, virðulegi forseti, að við höfum ávallt fylgt okkar einu sönnu stefnu í þessum málaflokki. Við lögðum mikið til umræðunnar út af Orkubúi Vestfjarða í fyrra þar sem við lögðumst eindregið gegn þeim málatilbúnaði sem hafður var uppi varðandi Orkubú Vestfjarða. Á sama hátt leggjumst við eindregið gegn því að Rafveita Sauðárkróks verði seld með svipuðum hætti og Orkubú Vestfjarða. Þetta er klár stefna og hefur ekkert með neina hentistefnu að gera.
Til að rifja það upp, virðulegi forseti, af hverju við vildum ekki selja Orkubú Vestfjarða --- það kom skýrt fram í málflutningnum í fyrra --- það er vegna þess að við viljum, eins og þáltill. gefur tilefni til að skilja, taka heildstætt á fjárhagsvanda sveitarfélaganna á landsbyggðinni. Við viljum ekki að ruglað sé saman reytum varðandi önnur mál, svo sem eins og kaup á eignum. Það er ósanngjarnt í fyrsta lagi og það er óráðlegt í öðru lagi vegna þess að þessi fyrirtæki eru kannski ein dyggasta stoð til framtíðar litið sem þessi sveitarfélög eiga.
Engum dylst að salan á Orkubúi Vestfjarða fer fram undir þeim formerkjum eða með þeirri formúlu að þar á að leysa fjárhagsvandamál sveitarfélaganna í einu vetfangi og allir þeir sem hafa fylgst með þjóðfélagsumræðunni undanfarið vita hvernig þau mál hafa gengið fyrir sig. Það hefur komið alveg flatt upp á sveitarstjórnarmenn á öllum Vestfjarðakjálkanum hvernig ríkisvaldið hefur staðið að þeim málum. En það sem verra er er það, og það er rökstuðningurinn fyrir því að menn vilja ekki fara þessar leiðir í byggðamálum, að formúlan gerir það að verkum að orkuverð til Vestfirðinga verður hærra til framtíðar litið. Það verður hærra, það dylst engum og það er í öllum plöggunum. Og ef hinar dreifðu byggðir Vestfjarða þurfa ekki á einhverju að halda er það upplegg af þessu tagi sem veikir möguleika þeirra á því að lifa og dafna og vera til. Þess vegna viljum við pólitískt ekki fara þessa leið.
Í öðru lagi, pólitískt, er ekki sanngjarnt að fara þá leið að kaupa upp eignir vegna þess að landið í heild sinni á að taka á þessum málum. Vandamál hins félagslega íbúðakerfis eru vandamál landsins í heild og þess vegna á ríkissjóður að taka það dæmi til umfjöllunar og meðhöndlunar og greiða úr því vandræðaástandi sem við erum komin í þar. Alveg á sama hátt færum við rök fyrir því, og það er skoðun okkar, að ekki eigi að nota ríkisfyrirtækið Rarik til að kaupa Rafveitu Sauðárkróks til að leysa fjárhagsvanda Sauðárkróks.
Þessi tillaga okkar um milljarðinn er byrjunarframlag og svona í samhengi við annað, þó að milljarður sé miklir peningar, skulum við bara rifja það upp að við vorum að tala á dögunum um eitt sendiráð sem kostar 800 millj., við vorum að tala um einn NATO-fund sem kostar á fjórða hundrað millj., við vorum að tala um einkavæðingarnefnd lögfræðinga og skriffinna sem þarf aukafjárveitingu upp á 300 millj. Allt er afstætt í þessum heimi, er það ekki? Og það er hin pólitíska sýn Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs sem hér er höfð að leiðarljósi. Við viljum ekki þessa aðferð. Það þýðir að við viljum aðra aðferð og hún er sett hér mjög skýrt fram. Vegna ummæla hv. þm. Kristjáns Möllers áðan vil ég ítreka að þetta er engin hentistefna. Við höfum sagt það skýrt að þessi formúla sem við höfum uppi hér gildir fyrir allt landið.
Hv. þm. Kristján Möller var með samlíkingu áðan hvað varðar Siglufjörð. Ég hef ekki sett mig inn í það mál en vil bara segja þetta almennt séð pólitískt: Fyrir 10 árum voru uppi allt aðrar aðstæður hvað varðar landstjórnina en nú er. Á 10 árum hefur íslenska samfélaginu verið gjörbreytt í átt til einkavæðingar og sér ekki fyrir endann á því. Það eitt getur í hinni pólitísku vinnu gefið tilefni til að menn vilji ekki fara þá leið að láta ríkisfyrirtækið Rarik leysa þetta mál með þeim aðferðum sem hér er ætlað að nota vegna þess að maður sér fyrir sér að það fyrirtæki geti innan örfárra missira farið á sölutorg Framsóknar og íhaldsins. Það eitt gefur tilefni til að varla er hægt að líkja þessum málum saman.
Virðulegi forseti. Að leysa vanda sveitarfélaganna í gegnum ríkisfyrirtækið Rarik á þennan hátt er í hæsta máta óeðlilegt. Þessir peningar sem reiddir eru fram vegna sölunnar á Orkubúi Vestfjarða leiða til þess að orkuverð hækkar, og það að skuldsetja Rarik meira en orðið er leiðir til þess að það eru aðrir sem borga. En hverjir borga þessar lausnir? Eins og Rarik er sett upp núna er Rarik með þjónustusvæði í dreifbýlinu. Rarik þjónar þeim svæðum sem eru minnst ábatasöm. Höfuðborgarsvæðið nýtur þess að þjóna sjálfu sér og eiga stóran hluta eða stærstan hluta í Landsvirkjun ásamt ríkinu. Allt önnur staða --- miklu lægra orkuverð.
Með því að nota þá formúlu sem hér er sett upp er pólitískt séð verið að setja upp formúlu sem leiðir til þess að það er landsbyggðarfólkið sjálft sem er látið borga fyrir þann vanda sem þjóðfélagið allt ber ábyrgð á. Það er meginmálið. Lífvænlegustu dreifbýlisstaðirnir úti á landi þar sem Rarik hefur tekjur munu borga brúsann. Þetta er vond byggðastefna. Þetta snýr upp á sig. Þetta gerir rekstur heimila og fyrirtækja úti á landi dýrari þegar til lengri tíma er litið og það á ekki að nota svona aðferðir. Ég veit að í röðum hv. þingmanna stjórnarliðsins innan Sjálfstfl. er mjög mikil gagnrýni uppi á það að nota þessa aðferð sem hér er upp sett. Þetta er stórhættuleg aðferð. Miklu betra er, virðulegi forseti, að horfa á þann vanda sem við erum búin að koma okkur í í byggðamálum. Í því sambandi vil ég geta þess að hæstv. félmrh. skipaði 7. desember 2000 nefnd sem í voru valinkunnir menn, t.d. fulltrúar frá Sambandi ísl. sveitarfélaga, til þess að gera úttekt á stöðunni í félagslega íbúðakerfinu, hvað þar gæti verið stórt mál uppi á borðum. Þessi nefnd er búin að skila bráðabirgðaniðurstöðum og þar er þessi vandi sveitarfélaganna vítt og breitt um landið talinn vera upp á 2,8 milljarða. Þetta mál þarf að leysa. Við verðum að horfast í augu við það að mistök voru gerð við ákvarðanatöku um uppbyggingu félagslega íbúðakerfisins eins og það var rekið. Menn sáu ekki þróunina fyrir, of margar íbúðir voru byggðar, fækkun varð á sumum stöðunum og þetta er engu einu sveitarfélagi að kenna. Þess vegna segjum við og erum með fyrsta áfanga að lausn þess máls að þessa 2,8 milljarða verður að fá út af borðinu. Við getum tekið einhver ár til þess, tvö, þrjú ár, en ákvarðanatakan verður að liggja á borðinu þannig að sveitarstjórnarmenn í hinum dreifðu byggðum geti gert áætlanir sínar miðað við það að taka eigi á því máli.
Það er ekki rétt að sveitarstjórnarmenn á Vestfjarðakjálkanum eða sveitarstjórnarmenn almennt í Skagafirði séu hlynntir þeirri lausn sem hæstv. ríkisstjórn kokkar hér. Ég fullyrði að þeir eru það ekki. En þeir telja sig vera í stöðu veika mannsins sem er kominn í fjárhagslega örðugleika og þeir sjá enga aðra leið. Nauðugir viljugir samþykkja þeir svona tillögur. Það hefur komið mjög skýrt fram hjá mörgum þeirra, að ég tali ekki um hjá fólkinu sjálfu sem byggir þessa staði. Þess vegna er útúrdúr að segja að sveitarstjórnarmenn vilji þetta. Sveitarstjórnarmenn samþykkja þetta eingöngu vegna þess að þeim er ekki gefinn kostur á annarri formúlu. Hv. þingmenn. Talið þið við þessa sveitarstjórnarmenn ef þið hafið í farteskinu hugmyndir um það hvernig á að leysa málin hjá þeim sveitarfélögum sem eru komin í ógöngur á annan hátt með öðrum formúlum.
Vinstri hreyfingin -- grænt framboð hefur alveg skýra stefnu hvað þetta varðar. Við viljum taka á þeim vandamálum í félagslega íbúðakerfinu, sennilega upp á 2,8 milljarða, en síðan er alveg ljóst að við sameiningu sveitarfélaga, eins og t.d. hefur gerst í Skagafirði, á að koma inn með einhvers konar framlög vegna sameiningarinnar. Það eru formúlur fyrir því sem aðrar þjóðir hafa notað, nágrannar okkar eins og Danir, Skotar og fleiri. Það hefur ekki gerst eins og hér hefur átt sér stað varðandi sameiningu sveitarfélaga að ríkið hafi hreinlega hlaupið frá öllum loforðum sem sett voru fram. Sum þeirra fengu loforð um vegabætur, aðstoð varðandi endurskipulagningu skólamála o.s.frv. og ekkert varð af neinu. Vandinn liggur þarna, virðulegur forseti. Stefna okkar er öðruvísi. Þetta er öðruvísi nálgun og það er ekki rétt að okkar mati að fara í lausn þeirra mála með ríkisfyrirtækið Rarik í broddi fylkingar. Það er mergurinn málsins. Sú aðferðafræði er að okkar mati röng og þess vegna á ekki að nota hana.
Menn henda oft gaman að því --- ég veit ekki hvers vegna það er gagnvart okkur í Vinstri hreyfingunni -- grænu framboði, en þó hlýtur einhver tilgangur að vera með því, kannski til gamans --- t.d. þegar hv. þm. Kristján Möller kom inn á það að við vildum ekki götulýsingu. Ég vil bara segja við hv. þm. Kristján Möller að almenningur sem hlustar á okkur er ekki svona grænn. Hver trúir slíkri framsetningu? Ég bendi hv. þm. á, ef hann hefur ekki fylgst með, að við erum oft kannski nokkrum árum á eftir öðrum að tileinka okkur hluti en alls staðar í hinum vestræna heimi í þeim löndum sem við berum okkur saman við hefur átt sér stað gríðarleg vinna varðandi endurskipulagningu á allri lýsingu. Lýsing er stórt mál í samfélagi okkar í dag og lýsing og lýsingartækni er stór iðnaður. Lýsing varðar allt okkar líf. Til að skýra mál mitt betur varðandi lýsingu, þá höfum við tvö dæmi, eitt gamalt og eitt nýtt.
Alþingishúsið er oflýst með tveimur gömlum kösturum sem eru úti á Austurvelli. En Dómkirkjan (Gripið fram í: Slökkva bara á þeim.) sem er í næsta nágrenni við okkur er lýst með nútímatækni og hv. þingmenn sjá að þar eru allt önnur vinnubrögð viðhöfð. Hún er ekki yfirlýst. Hvers vegna fara menn í nýja lýsingartækni og hverfa frá því að oflýsa? Það eru margar ástæður fyrir því. Í fyrsta lagi verða bæirnir og byggðirnar huggulegri ef þetta er gert af kunnáttu. Síðan er annað mál t.d. fyrir auglýsingaiðnaðinn og túrismann, ljósmyndarar hafa skorið upp herör víða um heim og líka á Íslandi gegn oflýsingu vegna þess að það er vandasamt að lýsa í borgum og bæjum. Þetta er sérstakt fag og við þetta vinna víðast hvar og jafnvel hér á landi hundruð manna sem alltaf eru að spá í nýjar aðferðir við þetta. Slíkt þekkjum við sem höfum unnið hjá sveitarfélögunum. Lýsing bæjanna hefur tekið stórstígum framförum. Menn hafa mjög víða náð árangri með það t.d. að oflýsa ekki, ofnota ekki birtuna fyrir margra hluta sakir. Svona málflutningur leiðir því ekki til neins. Það er bara sorglegt til þess að vita að þegar hv. þm. í ofstopa sínum, í gagnrýni sinni á okkur Vinstri hreyfinguna -- grænt framboð sjást ekki fyrir og geta ekki verið nútímalegir því að þetta er nútímatækni sem menn eru að tileinka sér og ræða um burt séð frá því að margir hafa talað um að við megum ekki oflýsa allt nágrenni t.d. bæjanna þannig að fólk komist hvergi út í guðsgræna náttúruna eða geti notið stjarnanna og tunglsins. Þetta er í raun og veru ekki lítið mál.
Allir vita, svo ég eyði örlítið lengri tíma í það, að þeir sem kunna ekki fagið, rafmagnsfræðina og lýsingartæknina, þeir oflýsa og þetta höfum við öll gert. Við höfum notað of stórar perur, við höfum keypt lampa sem henta ekki. Lítið á mörg iðnaðarhúsnæði o.s.frv. þar sem þetta gæti verið gert miklu betur. Það er framfaramál.
Virðulegi forseti. Stefna Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs hvað varðar þessar tvær tillögur vegna fjáraukalaga er alveg skýr. Við vitum nákvæmlega hvaða aðferð við viljum beita. Hún er ekki sú sem ríkisstjórnin vill nota og um hana er tekist.