[prenta uppsett í dálka] 73. fundur, 128. lþ.
Heilbrigðisráðherra (Jón Kristjánsson):
Herra forseti. Ég vil byrja á að þakka hv. málshefjanda fyrir hlý orð í minn garð sem ég met mikils.
Hv. 3. þm. Norðurl. e. beinir til mín þremur spurningum um úrskurð þann er mér var falið að kveða upp vegna kæra sem höfðu borist í kjölfar úrskurðar Skipulagsstofnunar um Norðlingaölduveitu. Fyrst spyr hv. þm. hvort ekki hafi komið til álita að fella hinn kærða úrskurð Skipulagsstofnunar úr gildi í heild sinni en benda framkvæmdaraðila þess í stað á aðra mögulega útfærslu framkvæmdarinnar.
Svarið við þessari spurningu er neitandi. Ég sem settur umhvrh. hafði þrjá kosti, að segja nei eða segja já eða skilyrða heimildina. Þetta var mitt hlutverk. Niðurstaða mín varð sú að mér bæri skylda til að taka efnislega á kærunum. Þetta gerði ég í fyrsta lagi með því að fara á svæðið og skoða það af eigin raun, með því að tala við alla hlutaðeigandi sem áttu þarna hlut að máli frá báðum málsaðilum, bæði kærendum og eins Landsvirkjun og með því að kynna mér allar hliðar málsins sjálfur efnislega og í kjölfarið að fá sérfræðinga til að svara spurningum þeim sem ég setti fram.
Varðandi þá tilhögun sem hefur verið mönnum ofarlega í huga og hér er spurt um setti ég fram nokkrar grundvallarspurningar sem voru þessar í grófum dráttum: Hvernig má koma öllum framkvæmdum út úr friðlandinu? Hvað þurfum við að gera til að fullnægja örugglega öllum skuldbindingum sem á okkur hvíla vegna friðlandsins og sjá svo til að framkvæmdir við Norðlingaöldu röskuðu ekki náttúrufari, dýralífi eða grunnvatnsstöðu í friðlandinu í verunum?
Svörin við þeim spurningum eru úrskurðurinn eða eins og fram kemur í skýrslu VST: Með þessari nýju tilhögun virðist sem hægt sé að gera Norðlingaölduveitu á hagkvæman hátt með nefndum skilyrðum ráðuneytis um að veitulón nái ekki inn í friðland Þjórsárvera og áhrif framkvæmdanna raski ekki náttúrufari, dýralífi eða grunnvatnsstöðu í verunum.
Í öðru lagi spyr hv. 3. þm. Norðurl. e. hvort ráðherra sé í úrskurðinum að fallast á 6. áfanga Kvíslaveitna og þá án sérstaks mats á umhverfisáhrifum þeirrar framkvæmdar. Svarið við þeirri spurningu er líka neitandi. Setlónið er stækkað lítillega frá því sem gert var ráð fyrir sem mótvægisaðgerð í úrskurði Skipulagsstofnunar og það hefur því farið í umhverfismatsferli og heildaráhrifin af allri framkvæmdinni og öllum breytingunum eru jákvæð fyrir umhverfið á svæðinu.
Í þriðja lagi spyr hv. 3. þm. Norðurl. e. hvort ráðherra telji að úrskurðurinn hafi fordæmisgildi hvað varðar stöðu friðlýstra svæða og alþjóðlegra skuldbindinga í umhverfismálum í ljósi þeirrar áherslu sem lögð er á að færa framkvæmdir og áhrifasvæði þeirra út úr friðlandinu. Því er til að svara að í þessu máli erum við að tala um Þjórsárver sem er viðkvæmt friðland. Ég taldi miklu máli skipta að hafa úrskurðinn í Norðlingaölduveitumálinu skýran og afdráttarlausan hvað varðaði friðlandið. Það var hlutverk mitt að gera svo. En ég er almennt þeirrar skoðunar að fara verði að öllu með gát þegar friðlönd eru annars vegar.
Ég ætla ekki að túlka þennan úrskurð minn sem setts umhvrh. frekar eða fara með hann inn í framtíðina eða gera því skóna hver framtíðin er í þessum efnum. Hann skýrir sig sjálfur. Komið hafa ýmsar ályktanir um að þetta sé tímamótaúrskurður og samtök á sviði náttúruverndar hafa ályktað svo. Ég ætla ekki að dæma um það. Mitt hlutverk í þessu máli bast þessu verkefni sem voru Þjórsárver og friðlandið þar og hlutverk mitt nær ekki lengra. Hins vegar hef ég auðvitað skoðanir á málinu sem almennur þingmaður og ráðherra. Ég tel að menn eigi að fara með gát í þessum efnum þegar um friðlönd er að ræða.
