[prenta uppsett í dálka] 93. fundur, 128. lþ.
Frsm. allshn. (Þorgerður K. Gunnarsdóttir):
Herra forseti. Ég mæli fyrir nál. frá hv. allshn. um frv. til laga um breyting á almennum hegningarlögum, nr. 19/1940, um kynferðisbrot gegn börnum og mansal.
Nefndin fékk á fund sinn fulltrúa frá dómsmrn., Rögnu Árnadóttur og Dís Sigurgeirsdóttur, og Benedikt Bogason frá refsiréttarnefnd. Nefndinni bárust að auki umsagnir frá aðilum eins og ríkislögreglustjóra, ríkissaksóknara, dómstólaráði og samtökunum Barnaheill svo einhverjar séu nefndar.
Með frumvarpinu eru lagðar til breytingar á almennum hegningarlögum, einkum XXII. kafla sem fjallar um kynferðisbrot, m.a. með það í huga að auka refsivernd barna. Í fyrsta lagi er lögð til hækkun á refsimörkum vegna nánar tilgreindra kynferðisbrota sem beinast gegn börnum. Þá er lagt til að lögfest verði ákvæði sem leggi refsingu við svonefndu mansali og loks er lögð til minni háttar breyting á skipan ákvæða í málsgreinar.
Helstu ástæður þess að lögð er til þynging hámarksrefsingar fyrir tiltekin kynferðisbrot gegn börnum eru að umrædd ákvæði taka til brota þar sem venjulega er mikill aldursmunur á milli barns og geranda, sem jafnframt brýtur gróflega gegn trúnaði við barnið. Þetta er annar af þeim þáttum sem eru ástæður þess að verið er að huga að þessum refsimörkum í kynferðisbrotakaflanum sem lúta að kynferðisbrotum gegn börnum. Þau brot sem hér um ræðir eru mjög alvarleg og sífellt hefur orðið betur ljóst hve miklum skaða börn geta orðið fyrir þegar þau eru misnotuð kynferðislega. Það er sem sagt annars vegar aldursmunurinn á milli geranda og barns sem við athuguðum þarna og síðan auðvitað að þarna er um trúnað að ræða sem gerandi brýtur gagnvart barninu. Á þessi breyting í frv. að leiða til þyngri refsingar.
Nefndin telur rétt að vekja athygli á því að með því að leggja hér til hækkun á refsiramma færast umrædd ákvæði í svokallaðan hærri brotaflokk sem þýðir að fyrningartími brotanna lengist. Fyrningarfrestur brota samkvæmt ákvæðum 194.--202. gr. almennra hegningarlaga reiknast frá þeim degi sem brotaþoli nær 14 ára aldri.
Með því að færa þessi refsihámörk upp úr sex árum í átta og síðan úr tíu í tólf er verið að segja að þessi alvarlegu brot tilheyri alvarlega brotaflokknum sem þýðir að það er 15 ára fyrningarfrestur í stað 10 ára áður. Það þýðir að í þessum brotum kemur fyrningartími brotanna til með að lengjast.
Í svonefndu mansali felst hagnýting á einstaklingi, oft í kynferðislegum tilgangi. Þótt háttsemin sem lýst er í frumvarpinu sé í flestu tilliti þegar refsinæm samkvæmt ákvæðum hegningarlaga er með frumvarpinu lögð sérstök áhersla á þessi brot þar sem þau þykja mjög alvarleg.
Þann 15. nóvember 2000 var samþykktur á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna samningur gegn alþjóðlegri og skipulagðri glæpastarfsemi, svonefndur Palermó-samningur. Einnig voru samþykktar bókanir við samninginn, þar á meðal bókun til að koma í veg fyrir, berjast gegn og refsa fyrir verslun með fólk, einkum konur og börn. Samningurinn og bókunin voru undirrituð af Íslands hálfu 13. desember 2000 en hafa ekki enn verið fullgilt. Mansalsákvæðið á rætur sínar að rekja til þessa alþjóðasamnings og bókana við hann. Nefndin ræddi sérstaklega tilurð ákvæðisins og bendir á að fram hefur komið að við verknaðarlýsingu mansalsákvæðisins í frumvarpinu hafi verið höfð hliðsjón af 3. gr. bókunarinnar við Palermó-samninginn. Nefndin telur rétt að taka fram og undirstrika að það er ætlun löggjafans að efnislegt innihald hins nýja mansalsákvæðis í almennum hegningarlögum verði túlkað í samræmi við ákvæði í fyrrnefndum Palermó-samningi. Við ræddum þetta mjög ítarlega, herra forseti, í nefndinni og viljum undirstrika þetta eins og ég gat um áðan. Þá telur nefndin mikilvægt að hugað verði áfram að því að veita fórnarlömbum mansals nauðsynlega vernd, svo sem vitnavernd. Þetta viljum við einnig undirstrika.
Nefndin ræddi sérstaklega kostnaðarumsögn fjármálaráðuneytisins en þar kemur fram að ekki sé ástæða til að ætla að lögfesting frumvarpsins hafi áhrif á útgjöld ríkissjóðs svo nokkru nemi. Skiptar skoðanir eru um það hvort hækkun refsinga leiði til lengri fangelsisvistar með tilheyrandi útgjaldaauka fyrir ríkissjóð. Á móti vega sjónarmið um varnaðaráhrif refsinga. Það er því mat nefndarinnar að engan veginn sé í raun hægt að meta hvort frumvarpið komi til með að hafa áhrif á útgjöld ríkissjóðs.
Að lokum leggur nefndin áherslu á að samningur gegn alþjóðlegri og skipulagðri glæpastarfsemi, Palermó-samningurinn, sem þegar hefur verið undirritaður, verði fullgiltur við fyrsta tækifæri.
Nefndin leggur til orðalagsbreytingu við 5. gr. til frekari skýringar.
Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með eftirfarandi breytingu:
Á eftir orðunum ,,villu viðkomandi`` í 1. tölul. 1. efnismgr. 5. gr. komi: um aðstæður.
Undir nál. rita Þorgerður K. Gunnarsdóttir, Guðrún Ögmundsdóttir, Katrín Fjeldsted, Ásta Möller, Guðjón Arnar Kristjánsson, Kjartan Ólafsson og Ólafur Örn Haraldsson.
Ég vil sérstaklega geta þess að Kolbrún Halldórsdóttir var áheyrnarfulltrúi og er hún samþykk afgreiðslu þessa nál.
Ég vil einnig þakka nefndinni fyrir mjög mikla og góða vinnu sem lögð var í þetta mál. Allir voru einhuga í þessu máli og allir voru á því að koma því á framfæri hver hinn raunverulegi vilji löggjafans er í þeim alvarlegu málum sem þetta frv. lýtur að.
