[prenta uppsett í dálka] 2. fundur, 128. lþ.
Kristinn H. Gunnarsson:
Herra forseti. Góðir áheyrendur. Við Íslendingar höfum lagt metnað okkar í það að byggja upp gott heilbrigðiskerfi sem veiti betri alhliða þjónustu en nokkurs staðar er gert í jafnfámennu samfélagi. Það er mikill árangur sem við getum verið stolt af. Slík þjónusta kostar auðvitað peninga en það hefur löngum verið samstaða meðal Íslendinga um að kosta því til og eins hitt að hið opinbera greiði nær allan kostnaðinn.
Hið opinbera greiðir um 85% alls kostnaðar við heilbrigðisþjónustu hér á landi en t.d. í Bandaríkjunum er hlutfallið aðeins um 44%. Viljum við taka upp bandaríska kerfið? Það held ég ekki. Það er ekki vilji til þess að taka í raun upp tvöfalt kerfi sem mismunar landsmönnum eftir efnahag.
Varðandi heildarkostnað voru Íslendingar í 10. sæti meðal þjóða innan OECD árin 1990--1998, og árið 2000 voru Íslendingar í 6. sæti. Á 10. áratugnum var vöxtur útgjalda hérlendis minni en að meðaltali innan OECD og gildir einu hvort skoðuð eru útgjöld á mann eða hlutfall af þjóðarframleiðslu. Niðurstaðan er skýr: Íslenska heilbrigðiskerfið er gott, kostnaður við það er hóflegur miðað við þjóðir innan OECD og hlutur einstaklinga í kostnaði er með því allra minnsta sem þekkist í heiminum.
Síðan Framsfl. kom að stjórn landsins fyrir rúmum sjö árum hefur verið góður gangur í atvinnulífinu, atvinnuleysi með allra minnsta móti og kaupmáttur vaxið um liðlega fjórðung. Það hefur skilað auknum tekjum í ríkissjóð sem aftur skilar sér í auknum fjárveitingum til heilbrigðismála. Þær voru 30 milljarðar kr. en eru nú áætlaðar um 60 milljarðar kr. á þessu ári. Framlögin hafa aukist frá 1994, mæld sem hlutfall af landsframleiðslu, og eru auk þess hærra hlutfall af útgjöldum ríkissjóðs nú en áður var. Það er því sama á hvaða mælikvarða litið er, fjárveitingar til heilbrigðismála hafa aukist verulega í tíð Framsfl. frá því sem var þegar Alþfl. fór með þennan málaflokk. Það fer ekki á milli mála að stjórnarflokkarnir hafa staðið sig vel í þessum efnum.
Ég vil að lokum vitna til ummæla heilbrrh. Bandaríkjanna sem var hér á landi á dögunum. Hann kynnti sér íslenska kerfið og niðurstaða hans var sú að hann sagðist ekki sjá hvers vegna Íslendingar ættu að breyta sínu heilbrigðiskerfi og stefna á frekari einkavæðingu. Það væri gott og skilvirkara en í Bandaríkjunum. Einstaklingarnir greiða aðeins um 15% af kostnaðinum og kerfið kostaði aðeins um 8% af landsframleiðslu en um 14% í Bandaríkjunum. Glöggt er gests augað.
Herra forseti. Undanfarinn áratugur hefur einkennst af skipulagsbreytingum í efnahagsmálum. Lögð er áhersla á markaðshagkerfi með samkeppni og einkavæðingu að leiðarljósi. Fyrstu árin lofuðu breytingarnar góðu. Mikil samkeppni var á matvörumarkaði, innanlandsflugi, landflutningum og útlánum banka, svo dæmi séu nefnd. Síðustu árin hefur þróunin á mörgum sviðum verið á þá lund að ástæða er til að staldra við. Fækkun og stækkun fyrirtækja með sameiningu leiðir af sér fákeppni og jafnvel einokun sem einkenna æ fleiri svið viðskiptalífsins. Samhliða þessari þróun dregur greinilega úr samkeppni og verð hækkar í kjölfarið. Þessi þróun er áhyggjuefni og bitnar á almenningi og neytendum og það verður viðfangsefni stjórnmálamanna á næstu árum að bregðast við. Þar verður til athugunar að tryggja samkeppni þar sem því verður við komið og treysta stöðu neytandans, setja reglur sem takmarka möguleika fárra aðila til að verða ráðandi á sínu sviði og á mörgum sviðum atvinnulífsins í senn og styrkja eftirlitsstofnun eins og Samkeppnisstofnun. Nauðsynlegt er að efla verulega samtök á borð við Neytendasamtökin til þess að veita öflugt aðhald almenningi til hagsbóta. Umfram allt þarf að taka mið af því að við búum í afar fámennu þjóðfélagi og ekki er við því að búast að sömu skilyrði til samkeppni séu til staðar og gerist í milljónaþjóðfélögum. Leikreglur í íslensku þjóðfélagi verða að taka mið af aðstæðum og vera almenningi til hagsbóta.
Herra forseti. Sumt er ekki hægt að einkavæða, eins og t.d. starfsemi Ríkisútvarpsins, og fara verður afar gætilega í breytingar í þessa átt í menntamálum og heilbrigðiskerfinu. Grundvallaratriðið er að landsmönnum verði ekki mismunað eftir efnahag og að gróðasjónarmið rýri ekki gæði þjónustunnar eða dragi úr öryggi.
Nýlega voru settar fram hugmyndir, m.a. af vettvangi Samtaka atvinnulífsins, um að færa starfsemi ýmissa opinberra sjóða til bankakerfisins og fullyrt var að einkavæðingin hafi lægri kostnað í för með sér. Ég er ekki að öllu leyti sammála þessum hugmyndum. Starfsemi Lánasjóðs íslenskra námsmanna er þess eðlis að ekki er hægt að einkavæða hana nema þá í heilu lagi til eins aðila og hver er þá ávinningurinn af því? Mér sýnist að fyrst verði að hugsa upp algjörlega nýtt námsstuðningskerfi ef huga eigi að einkavæðingu á þessu sviði.
Íbúðalánasjóður er rekinn ríkissjóði að kostnaðarlausu. Hann tekur aðeins 0,35% í vaxtamun. Íbúðalánasjóður og Íslandsbanki eru svipaðir að stærð. Vaxtamunur Íbúðalánasjóðs var um 1 milljarður kr. á síðasta ári en Íslandsbanki tók 10 milljarða kr. Það fer ekki á milli mála hvor er lántakendum hagstæðari. Jafnræði óháð búsetu er tryggt hjá þeim sem skipta við þann sjóð, en dæmi eru um að viðskiptabankarnir neiti að lána gegn veði í íbúðarhúsnæði í sjávarþorpum.
Ég hef fjallað um tvö mál sem eru ofarlega á baugi í pólitískri umræðu og um þau verður tekist á komandi árum. Framsóknarflokkurinn er frjálslyndur félagshyggjuflokkur sem vinnur að stöðugum umbótum á samfélaginu og lausn sameiginlegra viðfangsefna þjóðfélagsins á grunni samvinnu og jafnaðar. Í samræmi við þessi sjónarmið munum við framsóknarmenn vinna í þessum málum sem öðrum.
Ég þakka þeim sem hlýddu. Góðar stundir.
