Guðjón A. Kristjánsson:
Hæstv. forseti. Hér hafa í tveimur ræðum hv. þingmanna verið reifuð þau álitaefni sem ég hugðist gera að umræðuefni og ætla ég þar af leiðandi ekki að teygja lopann mikið um þau. Ég tel að í þessu frv. komi fram alveg nægjanleg rök varðandi 2. og 3. gr., þ.e. varðandi vernd vitnis og vernd rannsóknarmanna, til þess að það teljist að mínu mati eðlilegt að réttindi vitna og rannsóknarmanna verði betur tryggð en er kannski í núgildandi lögum og að því stefna 2. og 3. gr. frv.
Hér hefur verið vikið að 1. gr. og bent á að verjanda verði samkvæmt þessari grein synjað um aðgang að gögnum enda beri þá til þess einhverja mjög brýna hagsmuni. Ég ætla ekki að rekja það nánar. Þau rök finnst mér hafa komið hér fram.
Ég vil hins vegar víkja þá beint að 6. gr. Ég verð að segja það, hæstv. forseti, að ég hef verulegar efasemdir um að 6. gr. um símhleranir geti verið eins og hún er hér sett á blað. Í fyrsta lagi vekur það mér nokkra furðu að ekki skuli vera hægt að fá, í jafnlitlu þjóðfélagi og á Íslandi, afgerandi afstöðu dómara með tiltölulega mjög stuttum fyrirvara. Ég átta mig ekki á því hvernig það má vera að ekki sé hægt að bera málið um símhlerun undir dómara með t.d. þriggja tíma fyrirvara og fá um það úrskurð hvort slíkt teljist eðlilegt og leyfilegt. Ég tel nauðsynlegt að standa þannig að málum að dómari fjallaði um það hvort heimila ætti hlerun símtala og hlustun áður en hún færi fram. Greinin eins og hún er upp sett er um að það megi heimila þetta og bera þetta síðan undir dómara og honum beri svo að senda frá sér athugasemdir ef hann telji að ekki hefði átt að leyfa hlerunina og tilkynna það til dómsmrh. En eins og hv. þm. Steingrímur J. Sigfússon sagði hér að áðan: ,,En hvað svo?``
Ég hefði talið eðlilegt að færa þetta í þann búning að ávallt væri leitað samþykkis dómara. Ég spyr því, og vona að hæstv. dómsmrh. leitist við að svara því á eftir og fari um það nokkrum orðum: Hvers vegna er ekki hægt að tryggja fyrirkomulagið í dómskerfinu að því leyti að hafa megi samband við dómara með mjög stuttum fyrirvara og tryggja það að afstaða dómara liggi fyrir innan þriggja klukkustunda? Ég átta mig ekki á því hve mikil álitamál gætu komið upp sem gerðu það að verkum að ekki væri hægt á þremur klukkustundum að ákveða hvort taka mætti upp hlerun eða ekki.
Hitt er annað mál og rétt að draga inn í þessa umræðu, að við getum spurt okkur, miðað við núverandi tækni í símamálum, hvort hlerunin muni ná þeim tilgangi sem hún á að þjóna. Mun hún ná fram upplýsingum sem þjóna rannsóknarhagsmunum málsins. Þannig er, herra forseti, að þeir sem virkilega vilja komast undan símhlerunum hafa til þess fjöldamörg úrræði. Einfaldasta úrræðið til að komast hjá símhlerun er að fá lánaðan farsíma annars manns. Ef menn eru í afbrotum og hafa til þess mikinn vilja að stunda afbrot þá eiga þeir auðvelt með að koma sér upp aðgangi að símtæki sem einhver annar er skráður fyrir. Ég átta mig ekki á því, miðað við núverandi tækni, hvernig á að ná árangri með því yfirleitt að hlera símtöl manna, þótt heimildin snúi að þeim númerum sem á viðkomandi mann eru skráð eða á heimili hans o.s.frv.
Við getum aldrei séð fyrir gjörðir og athafnir manna sem vilja koma sér undan lögunum og tryggt svo fullnægjandi sé með öllum afbrigðum að lögregla geti nýtt þær heimildir sem hún telur þurfa á hverjum tíma til að ná fram hlerun.
Mér finnst aðalspurningin varðandi þessa 6. gr. vera hvort yfirleitt eigi að heimila hlerun, þó að hér sé tekið fram að ákveðnir aðilar, ríkislögreglustjóri, lögreglustjóri eða sýslumaður, ákveði það að hlerun skuli eiga sér stað, án þess að dómari þurfi um það að fjalla. Hér erum við að tala um persónuréttindi einstaklinga og einkalíf fólks. Það er alls ekki sama hvernig með slíkt er farið. Ég geri þess vegna verulegar athugasemdir við 6. gr. og hef efasemdir um að við eigum að samþykkja hana eins og hér er gert ráð fyrir. Ég ítreka spurningu mína: Hvers vegna er ekki hægt að leysa þetta mál með því að hafa samband við dómara? Auðvitað þyrfti að koma á einhverju fyrirkomulagi um það að í slíkum tilvikum megi leita til dómara jafnt á nóttu sem degi til að fá samþykki hans. Einhverjir þyrftu þá að vera á bakvakt í því tilviki svo að til þeirra megi leita.
Þá kemur jafnframt upp spurningin: Hversu mörg tilfelli er um að ræða? Er þetta mál það umfangsmikið og telja menn að símhlerunum verði það mikið beitt í framtíðinni að þetta muni teljast hálft starf eða eitthvað slíkt, að afgreiða heimildir til símhlerana?
Að lokum vaknar sú spurning, eigi að heimila símhleranir með þessum skilyrðum: Hvernig á að fara með gögn, geymslu gagna o.s.frv.? Hvernig á eftirlit að vera að því leyti varðandi persónuréttindi einstaklinga að rétt sé að öllu farið og hver mun tryggja það?
Þetta eru þær spurningar sem ég vildi láta koma fram og fá að heyra svör hæstv. ráðherra við þeim. Ég tel að vanda þurfi mjög til þessa máls í meðförum þingsins og þingnefnda og alls ekki sjálfgefið að 6. gr. geti staðið eins og hún er sett upp hér og að hlerun skuli hafin án þess að dómari hafi gefið til þess leyfi. Þetta eru athugasemdir mínar við frv. við 1. umr.