Steingrímur J. Sigfússon:
Frú forseti. Í nærri einn og hálfan áratug hafa breyttar aðstæður hvað varðar hernaðar- og stjórnmálaástand í okkar heimshluta blasað við. Strax við upphaf 10. áratugarins hófu Bandaríkjamenn að draga saman seglin í Keflavík og áhugi þeirra á að minnka hér umsvif sín og útgjöld hefur margkomið fram. Sendiherrar, ráðherrar og sendimenn Bandaríkjastjórnar hafa við mismunandi tækifæri komið þessum skilaboðum á framfæri, sennilega skýrast og frægast þegar frú Madeleine Albright heimsótti Ísland. Hæstv. utanríkisráðherra, þáverandi og núverandi, taldi hana einstaklega hjartahlýja konu, ef ég man rétt, og hún kom því skýrt á framfæri að Bandaríkjamenn hefðu mikinn hug á því að draga úr umsvifum sínum.
Þegar friðvænlegar horfði loks í okkar heimshluta en gert hafði um áratuga eða jafnvel alda skeið og enga sérstaka eða sjáanlega ógn var að finna sem að Íslandi gæti beinst, fyrr en þá a.m.k. úr nokkur þúsund km fjarlægð, brá svo við að íslensk stjórnvöld lögðust í víking til að fá Bandaríkjamenn til samninga um að vera hér áfram. Gekk þá eftir sú hrollvekjuspá margra herstöðvaandstæðinga að þegar herinn loks sjálfur kynni að vilja fara úr landinu yrðu til þess öfl innan lands að biðja hann um að vera áfram. Gerðar voru bókanir um umsvif í Keflavík, fyrst 1994 og síðan 1996. Sú síðari rann út 2001 og frá því nokkru fyrir þann tíma hefur hugur íslenskra stjórnvalda, ráðandi afla, staðið til þess að endurnýja slíka samninga, að því er virðist með því hugarfari að fá Bandaríkjamenn til að vera hér áfram með meiri viðbúnað, bæði flugvélar og mannafla, en þeir virðast hafa áhuga á sjálfir eða sjá nokkurn tilgang með.
Það er óþarfi, virðulegur forseti, að rekja þessa sögu. Menn þekkja vandræðaganginn. Það hvorki gengur né rekur í viðræðum og ekkert bólar á framhaldi eftir þá tvo fundi sem voru á síðasta ári, í júní og desember, með sendinefndum sem þá komu við á ferðum sínum til fjölmargra annarra landa. Forsrh. og utanrrh. eru jafnvel tvísaga. Forsrh. boðar viðræður í síðasta mánuði eða þessum sem utanrrh. kannast ekkert við og ekkert bólar á.
Þá má ekki gleyma símtalinu fræga í Nýju Jórvík á dögunum þegar Bush þakkaði forsrh. fyrir stuðninginn við Íraksstríðið og vildi að hann flytti íslensku þjóðinni jákvæð skilaboð. Því símtali var síðan fylgt eftir nokkrum dögum seinna með uppsögnum 14 starfsmanna hjá hernum í Keflavík.
Mín fyrsta spurning til hæstv. utanrrh. er því sú: Er eitthvað að frétta af þessum viðræðum eða þessu viðræðuleysi? Má ekki búast við því að bandaríska stjórnkerfið fari í hlutlausan gír hvað úr hverju vegna kosninganna sem þar eru fram undan og að allt stoppist meira og minna samkvæmt venju í 6--9 mánuði í bandaríska stjórnkerfinu? Það versta við þráhyggju ríkisstjórnarinnar í málinu og þá aðferðafræði að reyna að ríghalda í óbreytt ástand er að tíminn líður og ekkert er að gert.
Í desember sl. var á annað hundrað manns sagt upp störfum hjá hernum og núna um mánaðamótin fá 14 manns í viðbót uppsagnarbréf. Á skömmum tíma hefur starfsmönnum hjá hernum fækkað úr á milli 900 og 1000 manns niður fyrir 790. Þetta er fyrir utan alla þá sem misst hafa vinnu hjá verktökum vegna samdráttar í afleiddum störfum o.s.frv. Sannast nú það sem við andstæðingar erlendrar hersetu höfum sagt, að einn af ókostum veru hersins hér er sá að við verðum honum háð sem vinnuveitanda.
En þar er ekki á vísan að róa. Herinn fer þegar honum býður svo við að horfa. Það er hann reyndar að gera nú smátt og smátt hvað sem hver segir. Flugvélar hverfa á braut og mannskap er sagt upp. Það er látið heita svo að tæki og tól séu lánuð til verkefna annars staðar en niðurstaðan er sú sama, vélarnar hverfa úr landinu. Atvinnuleysi er mikið á Suðurnesjum, hið mesta á landinu reyndar, og hefur verið svo lengst af sl. þrjú ár. Núna eru þar um 400 manns án atvinnu, aðallega konur, um 4% vinnuaflsins. Ég hlýt því að spyrja hæstv. utanrrh. einnig: Stendur til að gera eitthvað í atvinnumálum á Suðurnesjum eða á bara að þrjóskast við áfram og reyna að ríghalda í óbreytt ástand? Hverju sætir að ekki skuli vera við þessar aðstæður starfandi formleg samráðsnefnd ríkisins og heimamanna? Er í gangi einhver vinna til þess að skoða möguleika á að nýta mannvirki og aðstöðu sem losnar þegar herinn dregur saman seglin og fer?
Ég nefni þar t.d. stór flugskýli. Fyrir nokkru var sagt frá því að flugfélagið Atlanta réðst í miklar fjárfestingar á Shannon-flugvelli á Írlandi. Væri mögulegt að bjóða aðstöðu fyrir slík atvinnuumsvif hér á landi ef stjórnvöld tækju frumkvæði í því máli?