Utanríkisráðherra (Halldór Ásgrímsson):
Frú forseti. Ég þakka þá umræðu sem hér hefur farið fram og þá miklu samstöðu sem virðist ríkja um þetta mál. Ég vil sérstaklega óska Samfylkingunni til hamingju með að það er ljóst að sá flokkur er eindreginn stuðningsflokkur Atlantshafsbandalagsins. Um það virðist enginn vafi ríkja lengur, eins og virtist vera á fyrstu dögum þess stjórnmálaflokks (Gripið fram í.) sem kannski var eðlilegt. Ég er ekkert að gagnrýna það. Aðalatriðið er að flokkar komist að réttri niðurstöðu. Ég tel það mikilvægt í íslenskum stjórnmálum að ríkja skuli svo eindræg samstaða um Atlantshafsbandalagið og samstarfið við Bandaríkjamenn eins og ríkir með Sjálfstfl., Framsfl. og Samf., með sama hætti og með Alþýðuflokknum á árum áður. Ég tel að það sé mjög mikilvægt.
Hv. þm. Össur Skarphéðinsson kom inn á að ónefndur þingmaður hefði talað um að Atlantshafsbandalagið yrði ef til vill helsti friðararmur Sameinuðu þjóðanna. Ég tel að svo sé. Ég tel ljóst að engin önnur samtök ríkja geti komið inn í friðargæslu á vegum Sameinuðu þjóðanna með jafnöflugum hætti og ríkin sem standa að Atlantshafsbandalaginu. Það hafa þau gert. Þau hafa gert það á Balkanskaga. Aðildarríki Atlantshafsbandalagsins hafa komið að friðargæslu í Afríku, í Kongó, og í Afganistan. Svo mætti lengi telja. Það er ljóst að þau ríki sem geta skipt sköpum í sambandi við uppbygginguna í Írak eru ekki síst ríki Atlantshafsbandalagsins. Engin önnur samtök ríkja geta komið að friðargæslu með jafnafgerandi hætti og Atlantshafsbandalagið.
Hv. þm. Ögmundur Jónasson hefur því miður ekki breytt um skoðun. Ég harma það. Mér finnst leitt að hann skuli ekki geta litið til þess jákvæða sem hefur gerst í sambandi við Atlantshafsbandalagið. Hann talar um Atlantshafsbandalagið með sama hætti og ég heyrði um það rætt fyrir 20--30 árum. Það er algjörlega röng mynd, hv. þm. Það hefur gífurlega mikið breyst.
Hv. þm. segir að Atlantshafsbandalagið sé ekki varnarbandalag heldur bandalag um efnahags- og hernaðarlega hagsmuni ákveðinna ríkja. Auðvitað er Atlantshafsbandalagið bandalag um efnahagslega hagsmuni aðildarríkjanna. Það að berjast fyrir friði er líka barátta fyrir því að verja efnahagslega stöðu. Efnahagsleg staða varðveitist ekki nema með friði. Atlantshafsbandalagið hefur barist fyrir friði í Evrópu. Hvaða annað bandalag hefur varðveitt friðinn í Evrópu? Ég kannast ekki við það. Ég kannast ekki við að Atlantshafsbandalagið hafi einhvern tíma lýst yfir því að það væri markmið að ráðast á aðra. Aldrei. Hins vegar hefur Atlantshafsbandalagið farið í fyrirbyggjandi aðgerðir, það er rétt, eins og í Bosníu og Kosovo og gert það of seint vegna þess hve langan tíma tók að ná samstöðu. Það eru allir sammála um að það hafi verið mikilvægt til að varðveita friðinn í Evrópu. Það var mikilvægt til að tryggja efnahagslega hagsmuni í Evrópu allri, ekki síst þjóðanna á Balkanskaga.
Það að snúa sér frá aðalatriði málsins með þessari sífelldu tuggu, að menn lúti í einu og öllu forustu Bandaríkjanna, er að verða dálítið slitin plata. Það er eins og það sé af hinu vonda að vera sammála Bandaríkjamönnum í einu einasta máli. Ég skil hv. þm. þannig að Íslendingar eigi almennt að vera ósammála Bandaríkjunum í öllu og á móti öllu sem þeir gera.
Við að sjálfsögðu styðjum Bandaríkin í því sem við teljum rétt að gera. Það liggur ljóst fyrir að Bandaríkin eru mikilvæg forustuþjóð í heiminum, mjög mikilvæg vináttu- og samstarfsþjóð Íslendinga og hafa verið það lengi, enda voru Bandaríkin fyrsta þjóðin sem viðurkenndi sjálfstæði Íslendinga. Ég tel eðlilegt og sjálfsagt að við eigum gott samstarf við þessa þjóð. Ég tel að það eigi ekki að vera sérstakt markmið að troða illsakir við hana eins og mér heyrist stundum á hv. þm. Við viljum hafa vinsamleg samskipti við allar þjóðir.
Hv. þm. nefndi hér Íran sem þjóð sem einhverjir töluðu um að rétt væri að yfirtaka. Mér finnst það aldeilis fráleit umræða, hvort sem hún kemur frá Bandaríkjunum eða öðrum stöðum. Ég væri ekki að fara í opinbera heimsókn til Írans í lok þessa mánaðar ef ég væri þeirrar skoðunar. Ég tel mikilvægt að kynnast sjónarmiðum þeirrar þjóðar og að við eigum að sjálfsögðu að leggja okkur fram um að brúa ágreiningsmál milli þjóða, milli ólíkra þjóða, hvort sem þær eru ólíkar vegna trúarbragða eða annarra ástæðna.
Ég bið hv. þm. að fara betur yfir þessi mál eins og félagar hans í Samfylkingunni hafa gert. Ég óska honum góðs á þeim fundi sem hann er að fara á og vonast eftir því að þetta mál verði tekið til umræðu. Mér heyrist að það sé ekki vanþörf á því.
Aðeins að lokum, út af þeirri spurningu sem hv. þm. Einar Karl Haraldsson bar hér fram um hvort ég kannaðist við þær skilgreiningar sem hann fór yfir. Ég kannast ekki nákvæmlega við þær en ég kannast við að Atlantshafsbandalagið hefur gjörbreyst. Það er allt annað bandalag en ég kynntist fyrst eftir að ég varð utanríkisráðherra fyrir rúmum átta árum. Þar hefur átt sér stað gífurleg breyting enda ljóst þegar bandalagið verður bandalag 26 ríkja þá þýðir það miklar breytingar. Þegar ein nánasta samstarfsþjóð bandalagsins er orðin Rússland þá kallar það á miklar breytingar. Svo mætti lengi telja.
Ég er ekki í neinum vafa um það að Atlantshafsbandalagið er öflugustu friðarsamtök í heiminum. Ég get fært fyrir því mörg rök. Það er öflugasta friðarbandalag í heiminum vegna þess hve margar þjóðir standa að því, vegna þess hve margar þjóðir eru nánar samstarfsþjóðir Atlantshafsbandslagsins, þar á meðal Rússar, og af mörgum öðrum ástæðum. Ef við því viljum varðveita friðinn í heiminum og stuðla að meira öryggi þá er ég ekki í nokkrum vafa um að helsta leiðin til þess er að efla Atlantshafsbandalagið.
Auðvitað er líka mikilvægt að efla Evrópusambandið, ég tek undir það. Íslendingar hafa eindregið stutt stækkun Evrópusambandsins og núverandi ríkisstjórn hefur gert það í einu og öllu og hvatt þær þjóðir sem eru nú að ganga þar inn til að gera það, þar á meðal Eystrasaltsríkin. Þó að Atlantshafsbandalagið sé mikilvægt fyrir Eystrasaltsríkin er að mínu mati enn þá mikilvægara fyrir þau að ganga í Evrópusambandið. Að því höfum við viljað stuðla, að svo miklu leyti sem við höfum getað það. Auðvitað höfum við ekki haft þar mikil áhrif.
Það er mjög athyglisvert að allar þessar þjóðir sem áður voru í samstarfi innan Varsjárbandalagsins skuli leggja svo mikla áherslu á að gerast aðilar að Atlantshafsbandalaginu. Er ekki vert að hlusta á raddir þess fólks sem þar hefur komið fram, raddir þeirra flokka sem áður kölluðu sig kommúnistaflokka? Ég held að það sé nánast enginn flokkur í Evrópu, nema þá kannski Vinstri grænir, sem eru jafnákveðnir gegn Atlantshafsbandalaginu. Ég þekki ekki þann flokk. Ég hef verið að spyrjast fyrir um það meðal þjóða sem standa að Atlantshafsbandalaginu hvort algengt sé að stjórnmálaflokkar séu algjörlega á móti aðildinni að Atlantshafsbandalaginu. Það er afskaplega lítið um það og þeim flokkum hefur farið fækkandi.
Það má vera að hv. þm. Ögmundur Jónasson sé fróðari um það en ég. Ef það er svo að Vinstri grænir séu eini flokkurinn í aðildarríkjum Atlantshafsbandalagsins sem er eindregið á móti bandalaginu þá hafa þeir vissulega mikla sérstöðu. Ég veit hins vegar ekki hvort það er sérstaða til að vera sérstaklega stoltur af.